Bên trong kế hoạch chọn địa điểm tổ chức cuộc gặp giữa ông Trump và ông Putin

[Romano]

Mỹ được cho là đã cân nhắc nhiều phương án trước khi thống nhất với Nga về địa điểm tổ chức thượng đỉnh giữa ông Trump và ông Putin, nhưng cuối cùng chỉ có một địa điểm đáp ứng đầy đủ các tiêu chí an ninh và ngoại giao.
Cuối tuần qua, các quan chức Mỹ đã phải chạy đua để tìm và chốt địa điểm tổ chức thượng đỉnh giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và người đồng cấp Nga Vladimir Putin vào ngày 15/8 tới, nhưng họ nhanh chóng vấp phải trở ngại: mùa hè là cao điểm du lịch ở Alaska nên các địa điểm vừa còn trống vừa đáp ứng đủ điều kiện đón tiếp 2 nguyên thủ thế giới đều rất hạn chế.

Khi tin tức ông Trump và ông Putin sẽ tới Alaska lan tới một số nhân vật có ảnh hưởng ở tiểu bang, một vài người đã liên hệ với đồng minh của Tổng thống Mỹ, đề xuất sử dụng nhà riêng của họ làm địa điểm tổ chức. Chưa rõ những lời mời này có tới được tai các quan chức Nhà Trắng hay không, khi họ đang liên tục gọi điện tới các địa điểm ở thủ phủ Juneau, cũng như Anchorage và Fairbanks.

Cuộc gặp tại căn cứ quân sự Mỹ
Ban tổ chức thượng đỉnh sau đó xác định chỉ Anchorage mới là lựa chọn khả thi, và duy nhất Căn cứ liên hợp Elmendorf-Richardson ở phía bắc thành phố mới đáp ứng đầy đủ yêu cầu an ninh. Theo hai quan chức Nhà Trắng, ban đầu Washington muốn tránh hình ảnh đón tiếp lãnh đạo Nga và đoàn tháp tùng tại một căn cứ quân sự Mỹ, nhưng cuối cùng đây vẫn được chọn làm nơi diễn ra cuộc gặp.

Việc lựa chọn địa điểm cho thấy mức độ gấp rút của công tác chuẩn bị cho thượng đỉnh - lần đầu tiên lãnh đạo Mỹ và Nga gặp nhau sau hơn 4 năm. Cuộc gặp vẫn đang trong quá trình hoàn thiện, khi quan chức hai nước khẩn trương chuẩn bị. Ngày 12/8, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio và Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov đã điện đàm để thảo luận “một số khía cạnh chuẩn bị”.

Thông thường, một thượng đỉnh cấp cao với đối thủ chiến lược sẽ được chuẩn bị kỹ lưỡng về chương trình nghị sự và kết quả có thể công bố. Tuy nhiên, ông Trump cho biết ông coi đây là một buổi “thăm dò” và không đặt ra kỳ vọng cụ thể. Nhà Trắng cũng gọi đây là “phiên lắng nghe”.

“Tổng thống nghĩ rằng: ‘Tôi cần nhìn thẳng vào mắt ông ấy. Tôi cần nghe ông ấy trực tiếp. Tôi cần tự đánh giá bằng chính cảm nhận của mình’”, Ngoại trưởng Rubio cho biết ngày 12/8, giải thích vì sao 5 cuộc điện đàm với ông Putin trong năm nay là chưa đủ để xác định ý định của nhà lãnh đạo Nga.

Mỹ bất ngờ khi Nga đồng ý chọn Alaska
Theo các nguồn thạo tin, Washington và Moscow quyết định chọn Alaska sau quá trình thương lượng hậu trường kéo dài. Số địa điểm khả thi rất hạn chế, đặc biệt trong bối cảnh ông Putin đối mặt với lệnh bắt giữ của Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC).

Vì lý do này, Nga từ chối tổ chức tại châu Âu, kể cả ở Vienna hay Geneva, nơi từng diễn ra các cuộc gặp thượng đỉnh giữa Mỹ và Liên Xô từ thời Chiến tranh Lạnh. Ông Putin gợi ý Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) là địa điểm “hoàn toàn phù hợp”, nhưng nhiều quan chức Nhà Trắng muốn tránh phải sắp xếp thêm một chuyến công du dài tới Trung Đông sau chuyến đi của ông Trump hồi tháng 5.

Cuối cùng, 2 phương án còn lại là Hungary – do Thủ tướng Viktor Orbán có quan hệ thân thiết với cả ông Trump và ông Putin - và Mỹ. Các quan chức Mỹ tỏ ra hài lòng và có phần bất ngờ khi Tổng thống Nga đồng ý gặp trên lãnh thổ Mỹ, ở vùng đất từng thuộc đế quốc Nga.

“Tôi nghĩ việc Tổng thống Nga đến đất nước chúng ta thay vì chúng ta đến đất nước của ông ấy hoặc thậm chí là một địa điểm của bên thứ ba là điều rất đáng trân trọng”, ông Trump cho biết đầu tuần này.

Ông Trump sẽ có cuộc gặp riêng với ông Putin
Hôm 6/8, đặc phái viên của Tổng thống Trump, Steve Witkoff, đã gặp ông Putin ở Moscow. Sau cuộc gặp này, lãnh đạo Nga và Mỹ đã nhất trí gặp mặt trực tiếp. Tuy nhiên, nội dung chính xác những gì ông Putin đã nói trong cuộc gặp với đặc phái viên Mỹ vẫn chưa được tiết lộ.

Trong khi đó, các quan chức châu Âu đã nỗ lực tìm hiểu những điều khoản của đề xuất hòa bình mà ông Putin được cho là đã đưa ra, nhưng nhiều người tỏ ra thất vọng vì thông tin từ phía ông Witkoff quá mơ hồ.

Ông Trump dự kiến sẽ có cuộc họp trực tuyến với các lãnh đạo châu Âu trong ngày 13/8 (theo giờ Mỹ) để nghe quan điểm của họ trước khi gặp nhà lãnh đạo Nga. Ông cũng hứa sẽ gọi điện cho họ cũng như Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky ngay sau khi thượng đỉnh kết thúc.

Ông Zelensky dự kiến sẽ không tới Alaska nên khả năng diễn ra cuộc gặp 3 bên hiện đã bị loại trừ.

Lần gần nhất một tổng thống Mỹ gặp ông Putin là hội nghị thượng đỉnh Geneva năm 2021 giữa ông Joe Biden và ông Putin. Khi đó, lịch trình và địa điểm được công bố trước 3 tuần, nhưng công tác chuẩn bị bắt đầu từ nhiều tháng trước.

Trong nhiệm kỳ đầu, ông Trump từng gặp ông Putin tại Helsinki (Phần Lan) năm 2018, gây tranh cãi khi công khai đứng về phía nhà lãnh đạo Nga thay vì cơ quan tình báo Mỹ trong vấn đề can thiệp bầu cử. Ông Trump cũng gặp ông Putin tại G20 ở Hamburg (Đức) năm 2017.

Nhà Trắng cho biết ông Trump sẽ dành ít nhất một phần thời gian thượng đỉnh để gặp riêng ông Putin, không có các quan chức hay cố vấn mà chỉ có phiên dịch tham dự. “Đó là một phần kế hoạch”, Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt xác nhận, song từ chối tiết lộ thêm về khâu tổ chức.

Việc các nhà lãnh đạo gặp riêng không phải hiếm, nhưng mối quan hệ giữa ông Trump và ông Putin luôn được theo dõi sát chặt. Trong nhiệm kỳ đầu, từng có lần các trợ lý cấp cao của ông Trump không nắm được nội dung trao đổi khi họ bị yêu cầu rời khỏi phòng.

Hai cuộc gặp trước của ông Trump với ông Putin đều có phiên dịch nhưng không có trợ lý cấp cao. Sau cuộc gặp ở Đức, ông Trump thậm chí được cho là đã yêu cầu phiên dịch đưa lại toàn bộ ghi chép.

Về phía Nga, những ngày trước thượng đỉnh, ông Putin đã gọi điện cho một số đồng minh, đó có Nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un, người từng 3 lần gặp ông Trump.