Chính trường Mexico rung chuyển vì Thư ký an ninh bang là trùm băng đảng tội phạm

[PinaColada]

Đảng cầm quyền Morena vẫn đang đối mặt với những vấn đề kinh điển của Mexico - sự hoành hành và thao túng của các băng đảng buôn bán ma túy.

Từ cuối tháng 7 đến nay, nữ Tổng thống đầu tiên của Mexico Claudia Sheinbaum gặp rất nhiều khó khăn khi vừa phải đối mặt với vụ bê bối liên quan đến đảng cầm quyền Morena (Phong trào tái thiết quốc gia), vừa liên tục bị Tổng thống Mỹ Donald Trump cáo buộc rằng, các băng đảng ma túy đang thao túng chính phủ Mexico.

Trung tâm của vụ bê bối là Thượng nghị sĩ Adán Augusto López Hernández, cựu Bộ trưởng Nội vụ và là cựu Thống đốc bang Tabasco, đồng thời là một người thân cận của cựu Tổng thống Andrés Manuel López Obrador. Hai người đàn ông mà ông López bổ nhiệm tại bang Tabasco, một Thư ký an ninh và một Cảnh sát trưởng bang, hiện đang bị chính phủ Mexico và Interpol truy nã, đối mặt với cáo buộc cầm đầu một băng nhóm tội phạm liên quan đến buôn bán ma túy.


Thượng nghị sĩ Adán Augusto López Hernández khi còn là Bộ trưởng Nội vụ Mexico. Hiện ông là tâm điểm của vụ bê bối liên quan đến cựu Thư ký an ninh và Cảnh sát trưởng bang Tabasco.
Theo tin từ hãng The New York Time, bê bối nổ ra vào ngày 12/7 khi chỉ huy quân sự khu vực bang Tabasco, Mexico công khai rằng ông có lệnh bắt giữ cựu Thư ký an ninh, Hernán Bermúdez Requena. Bermúdez được Thượng nghị sĩ López, lúc đó đang giữ chức Thống đốc Tabasco, bổ nhiệm làm người đứng đầu cơ quan an ninh của bang vào năm 2018. Thật kinh ngạc là sau đó, quân đội đã phát hiện ra rằng, Bermúdez còn được biết đến với cái tên Comandante H, thủ lĩnh băng đảng La Barredora ở Tabasco.

Một số thành viên cấp cao khác của cảnh sát bang và văn phòng công tố bang cũng có liên quan đến băng đảng này.Điều này đặt ra câu hỏi rằng liệu Thượng nghị sĩ López có đồng lõa với cựu Thư ký an ninh Bermúdez không? Trên thực tế, việc một chính trị gia tham nhũng ở Mexico cố tình đưa thủ lĩnh băng đảng tội phạm vào các vị trí quyền lực trong chính quyền để tránh các mối đe dọa, tống tiền hoặc để trục lợi từ mối quan hệ này, không phải là chưa từng có tiền lệ.

Thư ký an ninh và Cảnh sát trưởng kiêm thủ lĩnh băng đảng tội phạm

Các tài liệu mà quân đội Mexico thu thập và được tờ El Pais công bố cho thấy, từ năm 2019, Bộ Quốc phòng và Trung tâm phòng thủ khu vực bang Tabasco đã nghi ngờ Bermúdez là một nhân vật chủ chốt trong mạng lưới tội phạm ở Tabasco. Năm 2021, Bermúdez xuất hiện với tư cách là một trong những quan chức ra lệnh cho các băng nhóm tội phạm. Và một năm sau, hắn được mô tả là thủ lĩnh của La Barredora, chi nhánh địa phương của băng đảng Jalisco New Generation Cartel (CJNG), vốn đã gieo rắc hỗn loạn và bạo lực trong nhiều năm. Quân đội cũng đã thu thập được một số email giữa các thủ lĩnh băng đảng có nhắc đến Thống đốc López.

Một trong những vụ việc điển hình là vụ hành quyết Kalimba. Ngày 4/12/2020, Pantera và Toro (“Panther” và “Bull”) - bí danh của hai thủ lĩnh tội phạm chuyên trộm nhiên liệu, đã hành quyết Kalimba, một thủ lĩnh của băng nhóm trộm nhiên liệu có liên hệ với Los Zetas. Sau vụ này, Pantera và Toro đã kiểm soát 4 thành phố và một phần Cárdenas, thành phố đông dân thứ hai của bang và chúng nhận được sự cho phép của Comandante H để làm như vậy. Một báo cáo tương tự của quân đội vào tháng 1/2021 cũng khẳng định rằng, hai chỉ huy cảnh sát bang đã đề nghị “hỗ trợ những tên trộm nhiên liệu nếu chúng cần, cả từ chính phủ và từ những cá nhân tham gia vào các hoạt động bất hợp pháp”.

Bang Tabasco lâu nay vẫn được coi là “thiên đường” cho nạn trộm cắp nhiên liệu. Việc kiểm soát các thành phố đồng nghĩa với việc kiểm soát các đường ống PEMEX, khai thác và bán nhiên liệu, cũng như buôn bán ma túy, tống tiền, hành quyết và buôn người. Ngày 13/5/2022, Bộ Quốc phòng Mexico lần đầu tiên xác định Bermúdez là thủ lĩnh mạng lưới tội phạm ở Tabasco; là người dàn xếp tranh chấp giữa các thủ lĩnh địa phương, ra lệnh hành quyết và quyết định thời điểm thích hợp để các băng đảng "giải quyết bất đồng".

Chưa hết, Bộ Quốc phòng Mexico còn chỉ rõ bản đồ cấu trúc tội phạm tại Tabasco gồm thủ lĩnh Bermúdez và các chân rết như: Javier Reyes, điều phối viên cảnh sát bang; Ulises Pinto, được gọi là "El Mamado", phó chỉ huy tại cơ quan an ninh bang; Carlos Tomás Díaz Rodríguez, được gọi là Licenciado Tomás, người từng là cố vấn tại Văn phòng Công tố bang và José Felipe Padilla Castaeda, điều phối viên Lực lượng Vệ binh quốc gia tại Tabasco. Hơn nữa, báo cáo từ Bộ Quốc phòng cũng nhấn mạnh, Cảnh sát trưởng của bang Leonardo Arturo Leyva Ávalos cũng là một trong những thủ lĩnh cấp cao của CJNG tại Tabasco.

“Điều này cho thấy tình trạng tham nhũng đang diễn ra trong chính quyền, nhấn mạnh rằng CJNG có thể tận dụng năng lực của các cơ cấu hoạt động, công nghệ, tình báo và thông tin hiện có tại bang Tabasco. Có sự bỏ bê hoàn toàn về mặt thể chế đối với mục tiêu chống lại tội phạm có tổ chức đang hoành hành ở Tabasco”, trích báo cáo của Trung tâm Hợp nhất tình báo khu vực Đông Nam (CERFI) soạn thảo vào tháng 7/2021.

Thế khó của Tổng thống Claudia Sheinbaum

Vào thời điểm các báo cáo nói trên được thực hiện, López vẫn là Thống đốc bang Tabasco. Nhưng bây giờ, khi Bermúdez và Leonardo Arturo Leyva Ávalos đã bỏ trốn và đều bị cả Mexico và Mỹ, Interpol truy nã, vụ việc đã thu hút sự chú ý và ảnh hưởng lớn với uy tín của đảng cầm quyền Morena. Bởi lẽ, López không chỉ là người đứng đầu đảng tại Thượng viện mà còn có mối quan hệ chặt chẽ với người sáng lập đảng, cựu Tổng thống Andrés Manuel López Obrador. López là một người bạn và là người ủng hộ nhiệt thành của cựu Tổng thống López Obrador vì cả hai đều xuất thân từ vùng quê hẻo lánh ở miền Nam Mexico rồi trở nên nổi tiếng trên toàn quốc.

Năm 2021, López rời bỏ chức Thống đốc Tabasco, đến thành phố Mexico, nơi người bạn cũ López Obrador bổ nhiệm ông làm Bộ trưởng Bộ Nội vụ. Năm 2024, López đã vận dụng quyền lực của mình trong đảng chính trị mới của López Obrador để giành chiến thắng áp đảo tại Thượng viện trong danh sách ứng cử của đảng và được bổ nhiệm làm điều phối viên chính trị của Morena tại Thượng viện, củng cố vị thế là một trong những chính trị gia quyền lực nhất trong đảng.

Còn López Obrador, trong nhiệm kỳ tổng thống của mình, đã tạo nên tiếng vang chính trị với chương trình "thắt lưng buộc bụng", cắt giảm lương và trên hết là các phúc lợi khác nhau của giới quan chức - những người bị coi là đang tự làm giàu cho mình bằng tiền công quỹ. Nay, việc phát hiện ra một quan chức cấp cao của đảng gần như có liên quan đến các tập đoàn tội phạm là một đòn giáng mạnh vào Morena và điều đó có thể trở nên tồi tệ hơn, tùy thuộc vào cách mà nữ Tổng thống Sheinbaum và các thành viên còn lại của đảng quyết định xử lý vụ việc.

Mexico: Chính trường rung chuyển vì Thư ký an ninh bang là trùm băng đảng tội phạm -0
Theo Quân đội Mexico, nhiều thành viên cấp cao trong chính quyền bang Tabasco có liên quan đến các băng đảng tội phạm.
Giới quan sát nhận định, đây cũng là phép thử lớn đối với bản lĩnh chính trị của bà Sheinbaum. Nữ Tổng thống đang rơi vào tình thế tiến thoái lưỡng nan không kém gì Thượng nghị sĩ López và câu hỏi được đưa ra là liệu bà có cố gắng hạ bệ Thượng nghị sĩ để cứu vãn hình ảnh của đảng Morena trước công chúng hay không? Thực tế, López có rất nhiều bạn bè có thể gây khó khăn cho Tổng thống Sheinbaum nếu bà có bất kỳ động thái nào như vậy. Nhưng nếu không làm gì để giải quyết các cáo buộc, López có thể trở thành gánh nặng cho triển vọng của đảng Morena trong tương lai.

Đảng này cũng có thể hy vọng rằng thời gian sẽ đẩy vụ việc ra khỏi vòng xoáy tin tức và sự chú ý của công chúng, nhưng nếu không có hành động nào được thực hiện và Morena bảo vệ lãnh đạo của mình tại Thượng viện, vụ bê bối sẽ không bao giờ kết thúc. Nó sẽ luôn ẩn núp dưới bề mặt, sẵn sàng bùng nổ bất cứ khi nào cái tên López xuất hiện trở lại trên báo chí hoặc bất cứ khi nào một chính trị gia đối lập quyết định biến nó thành một mục tiêu tấn công.

Chưa hết, theo nhà phân tích người Mexico Sergio Aguayo, đây cũng là một bước ngoặt đối với chính quyền của bà Sheinbaum bởi nó xảy ra vào thời điểm Washington đã từ bỏ sự ủng hộ ngầm trước đây đối với giới chính trị ở Mexico và hiện đang yêu cầu hành động chống lại sự thông đồng giữa các chính trị gia, tội phạm và giới tinh hoa kinh doanh.

VietBF@ sưu tập