Vào lúc 11 giờ 9 phút sáng hôm thứ Sáu, 15 tháng Tám, hai nhân vật lănh đạo Mỹ-Nga, Donald Trump và Vladimir Putin, cùng lúc bước xuống phi cơ riêng và gặp nhau, tươi cười bắt tay nhau giữa thảm đỏ tại căn cứ liên hợp Elmendorf-Richardson ở Anchorage, Alaska. Sau đó cả hai bước vào chiếc xe limousine riêng của tổng thống Mỹ, ngồi cạnh nhau và không có thông dịch viên đi kèm, một cảnh tượng hiếm thấy v́ người này hầu như không đi chung xe, và báo chí cũng ghi nhận ông Putin vẫn có một chiếc limousine riêng hiệu Aurus đang đậu chờ trên phi đạo.
Ông Donald Trump (phải), tổng thống Mỹ, ra về với "tay không" sau khi gặp ông Vladimir Putin, tổng thống Nga, tại Joint Base Elmendorf-Richardson ở Anchorage, Alaska, hôm thứ Sáu, 15 tháng Tám. (Ảnh: Andrew Caballero-Reynolds/AFP via Getty Images)
Khoảnh khắc hiế
m hoi đó dường như cho thấy giữa hai ông Trump-Putin có một
"t́nh bạn thắm thiết" vượt lên cả những nghi thức ngoại giao thông thường. T́nh bạn đó được cho là yếu tố nền tảng của mối bang giao Nga-Mỹ, định h́nh cuộc chiến tranh ở Ukraine, và tác động sâu xa đến trật tự thế giới hiện nay. Thực chất th́
"t́nh bạn" đó là như thế nào?
Ông Trump và ông Putin sẽ thảo luận về nhiều vấn đề, mà trọng tâm là cuộc chiến đang xảy ra ở Ukraine. Ai cũng trông đợi ông Trump sẽ thuyết phục ông Putin để chấm dứt chiến tranh, bắt đầu đàm phán về ḥa b́nh, nhưng không có nhiều người tin rằng ông Trump sẽ thành công, không tin nổi Putin sẽ ngừng tấn công, ngừng giết người dân Ukraine và từ bỏ tham vọng chiếm đóng lănh thổ của nước láng giềng.
Cho dù kết quả cuộc họp như thế nào th́ đây cũng là một nỗ lực đáng ghi nhận của ông Trump trên con đường t́m kiếm một cuộc ngừng chiến cho Ukraine và t́m kiếm giải Nobel Ḥa B́nh cho riêng cá nhân ông.
"Tôi muốn thấy một lệnh ngừng bắn nhanh chóng. Tôi không biết liệu hôm nay nó sẽ có không. Nhưng tôi sẽ không vui nếu hôm nay không có nó [ngừng bắn]", ông Trump đă nói với báo chí. Và ông hi vọng, với t́nh bạn thắm thiết giữa hai người, ông Putin sẽ thay đổi.
Đây là lần gặp trực tiếp thứ 7 giữa hai ông Trump-Putin, và là cuộc gặp đầu tiên trong nhiệm kỳ tổng thống thứ hai của ông Trump. Song với ông Putin, đây là chuyến thăm Mỹ đầu tiên kể từ năm 2015, diễn ra trong lúc ông Putin đang bị truy nă từ phán quyết Ṭa H́nh Sự Quốc Tế ban hành, đất nước ông đang bị Mỹ cấm vận và bị nhiều nhân vật lănh đạo Tây phương xa lánh sau khi ông tiến hành cuộc xâm lược vô cớ vào Ukraine, một quốc gia láng giềng có chủ quyền.
Trong bối cảnh đó, ông Trump đă trao cho ông Putin một thắng lợi ngoại giao hết sức to lớn: tổ chức đón tiếp ông Putin một cách long trọng trên đất Mỹ. H́nh ảnh hai nhà lănh đạo Nga-Mỹ tay trong tay cùng bước đi trên thảm đỏ, cùng chủ tŕ hội nghị, là thứ mà ông Putin khao khát mong đợi để quảng cáo tuyên truyền h́nh ảnh với dân chúng trong nước và với các đồng minh ít ỏi của Nga trên chính trường quốc tế.
***
Đây chỉ là
"món quà" mới nhất trong t́nh bạn lâu dài và có lúc những thăng trầm giữa ông Trump và ông Putin. Ai cũng biết rơ, ông Trump từ lâu đă nể phục tên độc tài Nga và coi đó như một h́nh mẫu. Ngay từ năm 2007, khi tuần báo
TIME chọn ông Putin làm
"Nhân vật nỗi bật của năm", ông Trump đă viết thư chúc mừng, trong đó ông tự nhận ḿnh là
"big fan" của ông Putin. Sáu năm sau, ông Trump đưa cuộc thi sắc đẹp Miss Universe do ông lđứng àm chủ tŕ tổ chức đến Moscow. Trước cuộc thi này, ông lên truyền h́nh tâm sự rằng ông không biết ông Putin có đến dự được không, nếu có th́
"ông ấy sẽ trở thành bạn thân mới của tôi". Nhưng rất tiếc ông Putin sau đó đă không đến.
Trong vài năm sau đó, từ 2013 đến 2016, ông Trump đă cố gắng không thành công trong việc nhờ ông Putin giúp đỡ để cho xây dựng một ṭa tháp Trump ở Moscow. Khi tuyên bố tranh cử tổng thống năm 2015, ông Trump nói với báo chí rằng, ông sẽ
"rất ḥa thuận với Vladimir Putin", c̣n ông Putin gọi ông Trump là
"một người tài năng sáng chói".
Sau đó là chiến dịch can thiệp của Nga vào cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2016, trong đó có việc tin tặc Nga xâm nhập và thu thập thư điện tử của bà Hillary Clinton và các giới chức đảng Dân Chủ. Một báo cáo t́nh báo Mỹ công bố tháng Giêng, 2017 kết luận rằng, ông Putin đă ra lệnh mở một chiến dịch can thiệp bầu cử nhằm
"hủy hoại ḷng tin của công chúng vào tiến tŕnh dân chủ của Mỹ, bôi lọ Thượng nghị sĩ Clinton, gây hại cho khả năng đắc cử và nhiệm kỳ tổng thống tiềm năng của bà ta". Báo cáo này cũng cho biết,
"Nga rơ ràng là yêu thích ông Trump hơn".
Vấn đề vai tṛ của Nga trong bầu cử Mỹ tiếp tục nổi bật trên chính trường Mỹ một thời gian dài, dẫn đến cuộc điều tra của ông Robert Mueller III, công tố viên đặc biệt, và Ủy Ban Điều Tra Thượng Viện. Các báo cáo điều tra ghi nhận ông Putin đă cố gắng tác động đến cuộc bầu cử Mỹ bằng cách tạo ra ảnh hưởng tiêu cực đến dư luận nhưng cho rằng không có bằng chứng về sự cấu kết giữa Nga với ông Trump nhằm giành ưu thế trong bầu cử. Ông Mueller đă cho truy tố nhiều người Nga, và cũng đă thuyết phục được một số phụ tá của ông Trump nhận tội v́ đă vi phạm nhiều luật khác nhau, nhưng ông này không đưa ra kết luận chiến dịch tranh cử của ông Trump
"có sự âm mưu hoặc sự phối hợp với người Nga".
Trong nhiệm kỳ đầu (2017-2021) ông Trump đă có 6 lần tṛ chuyện trực tiếp với ông Putin [2 lần ở Hamburg (Đức), Đà Nẵng (Việt Nam), Helsinki (Phần Lan), Buenos Aires (Argentina), Osaka (Nhật)]. Sau tất cả những lần gặp đó ông Trump đều khẳng định Nga không can thiệp vào chính trường Mỹ và ông tin lời ông Putin hơn là các báo cáo của giới t́nh báo Hoa Kỳ về sự việc này.
Những cuộc gặp trực tiếp (và thân thiện) với ông Putin trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump c̣n làm cho giới quan sát đoán già đoán non về một chiến thuật của Hoa Kỳ nhằm liên kết với Nga để cùng kiềm chế TQ, tức là đi vào con đường
realpolitik (chính trị thực dụng) mà ông Henry Kissinger đă đi qua hồi năm 1972 nhưng nay cho thay đổi đối tác. Thực tế cho thấy đă không có một mối liên kết như vậy.
Sau khi thất cử năm 2020 và về sống ở dinh thự Mar-A-Lago ở Florida, ông Trump vẫn tiếp tục giữ liên lạc với ông Putin cho đến khi ông trở lại Ṭa Bạch Ốc vào tháng Giêng năm nay trong bối cảnh ông Putin đang bị sa lầy vào cuộc chiến tranh xâm lược Ukraine, và liên tục bị chính phủ Mỹ và Liên Âu ban hành lệnh cấm vận ngặt nghèo.
***
Khi ông Trump trở lại Ṭa Bạch Ốc, quan điểm của Mỹ về chiến tranh Ukraine và Nga có phần thay đổi. Thay v́ ủng hộ cho Ukraine, ông Trump đổ lỗi cho Tổng thống Volodymyr Zelensky đă khơi mào cuộc chiến. Ông đổ lỗi cho cựu Tổng thống Joe Biden do yếu kém để gây ra cuộc chiến, cho rằng nếu ông tiếp tục làm tổng thống th́ đă không có chiến tranh. Ông chê trách khối quân sự NATO.
Ông ca ngợi
"sự khôn ngoan của Putin" vào ngày tên độc tài Nga này liều lĩnh xua quân vượt biên giới Ukraine tháng Hai, 2022. Đi xa hơn, ông đe dọa cắt đứt viện trợ quân sự và tin tức t́nh báo cho Ukraine và thực tế đă cho thực thi như vậy sau khi đă lớn tiếng mắng nhiếc nhân vật lănh đạo Ukraine là
"vô ơn" tại Pḥng Bầu Dục, trước ống kính truyền h́nh thế giới.
Mặc dù ông Trump đôi khi mắng mỏ ông Putin, gọi ông Putin là
"đồ điên", hoặc nói những lời thông cảm với người Ukraine, nhưng về tổng quát ông Trump vẫn tỏ ra kiên nhẫn thuyết phục ông Putin chấp nhận một lệnh ngừng bắn và tiến đến một hiệp định ḥa b́nh để kết thúc cuộc chiến tranh vô nghĩa đă tiêu hao hàng triệu sinh mạng.
Rồi một ngày ông Trump nhận ra rằng lời cam kết của ông
"chấm dứt chiến tranh trong 24 giờ" chỉ là ảo tưởng, những lời kêu gọi ngừng bắn của ông liên tục bị ông Putin cho phớt lờ. Sở dĩ ông Putin không chịu ngừng bắn, cũng không muốn đàm phán chỉ v́ ông ta tin rằng nhờ chính phủ Trump, ông ta có thể chinh phục toàn bộ nước Ukraine và có thể thắng trong cuộc chiến tranh này.
Các cuộc tấn công của Nga vào Ukraine càng ngày càng khốc liệt đến mức ông Trump phải than thở:
"Chúng tôi không hài ḷng với Putin. Tôi không hài ḷng với Putin… Bởi v́ ông ta đang giết quá nhiều người".
Hồi lúc tháng Tư, ông Trump tự nhận ḿnh đă bị lợi dụng như một kẻ ngốc.
"Có lẽ ông ta [Putin] không muốn chấm dứt chiến tranh, ông ta chỉ đang lợi dụng tôi thôi". Và đến đầu tháng Bảy vừa qua, ông Trump một lần nữa cay đắng thừa nhận:
"Chúng ta bị Putin chơi xỏ", rằng,
"lúc nào Putin cũng nói những lời đường mật nhưng hóa ra là vô nghĩa".
Thế nhưng, thay v́ cho trừng phạt kẻ chơi xỏ ḿnh, ông Trump lại trải thảm đỏ mời ông Putin đến Mỹ để họp mặt!
***
Ông Trump thuộc kiểu người
"thù lâu nhớ dai", những kẻ nào gây sự với ông sẽ khó mà sống yên ổn. Khi nắm được quyền lực, việc đầu tiên ông làm là thưởng cho những người ủng hộ ông (ví dụ ra lệnh ân xá hàng loạt cho những kẻ bạo loạn tấn công Quốc Hội ngày 6 tháng Giêng, 2021), đồng thời kư sac91 lệnh trừng trị những người chống lại ông.
Các chính trị gia đối thủ, kể cả cựu tổng thống tiền nhiệm, bị dọa cho truy tố, các công chức làm trái ư ông đă bị đuổi việc ngay lập tức mà trường hợp bà giám đốc Cơ Quan Thống Kê Lao Động (BLS) mới đây là một ví dụ điển h́nh chỉ v́ đả dám kê ra con số trung thục về công ăn việc làm.
Ngay cả các nhân vật lănh đạo các quốc gia đồng minh, nếu làm chuyện ǵ mà ông không thích th́ lập tức bị ông bôi lọ, trừng phạt, có người mất cả sự nghiệp. Mới đây, khi không hài ḷng với nhân vật lănh đạo Brazil và Ấn Độ, ông lập tức cho đánh thuế 50% lên hàng hóa xuất cảng của hai quốc gia này dù việc áp đặt thuế đó không có căn cứ về thương mại (Brazil bị thâm thủng trong giao dịch buôn bán với Mỹ).
Nhưng ông Vladimir Putin là một ngoại lệ. Rơ ràng ông Trump có một sự nể trọng bí ẩn dành cho ông Putin mà không ai t́m ra được nguyên do, không ai giải thích được tại sao nhân vật lănh đạo của siêu cường số một thế giới, một
"siêu nhân dọc ngang nào biết trên đầu có ai" như ông Trump lại bị lép vế một cách kỳ cục trước ông Putin, một kẻ xâm lược khát máu, một tên tội phạm chiến tranh quốc tế đang bị truy nă.
Không giải thích được bằng lư lẽ th́ người ta t́m đến thuyết âm mưu. Đă có nhiều sách báo lan truyền thông tin ông Trump là một
"nguồn tài sản t́nh báo" của Nga với mật danh là
"đồng chí Kranos"; cũng có thuyết âm mưu nói rằng, t́nh báo Nga đă nắm được những bí mật động trời về đời tư của ông Trump và sử dụng các bí mật ấy để tống tiền và khống chế Trump… Nhưng những lư thuyết này chỉ là tin đồn, để kiểm chứng được sự thật chắc c̣n phải mất nhiều năm nữa để moi t́m ra.
Có một lối giải thích có vẻ hợp lư về t́nh bạn Trump-Putin: cả hai đều là những nhân vật lănh đạo mang
"năo trạng đế quốc", coi việc bành trướng lănh thổ quốc gia là biểu hiện của sức mạnh, coi thế giới vận hành theo ư chí của các cường quốc trong khi các quốc gia nhược tiểu chỉ có thể là các chư hầu mà số phận là do các ông lớn quyết định.
Ông Putin vốn nằm trong bộ phận t́nh báo phản gián Nga, luôn nuôi tham vọng phục hồi đế chế Cộng Sản Liên Xô và ông ta coi sự sụp đổ của Liên Xô năm 1991 là thảm họa địa lư chính trị tồi tệ nhất trong lịch sử. Với tham vọng đó, ông Putin liên tục phát động chiến tranh xâm chiếm lănh thổ các nước láng giềng mà Ukraine là một ví dụ: mất vào tay Nga bán đảo Crimea năm 2014 và nay đang bị Nga đ̣i chiếm 4 tỉnh miền Đông do khoáng sản quư hiếm nằm tron ở nơi này cùng với nguồn nông sản … Ông Trump th́ đánh tiếng đ̣i thâu tóm đảo Greenland của Đan Mạch, thậm chí c̣n đ̣i sáp nhập Canada biến thành tiểu bang thứ 51 của Hoa Kỳ…
Cùng năo trạng với ông Trump và ông Putin c̣n có Tập Cận B́nh bên TQ, Kim Jong Un của Bắc Hàn và các giáo sĩ thần quyền của Iran. Cho nên, trong lúc khinh thường các nhân vật lănh đạo đồng minh, ông Trump lại luôn tỏ ra nể trọng các tên lănh đạo độc tài của Phe Trục mới, đối thủ của nước Mỹ. Ông Putin nhắm phục hồi đế chế Liên Xô, ông Trump muốn
"Make America Great Again" th́ ông Tập cũng nỗ lực
"Phục Hưng Dân Tộc Trung Hoa" mà các nước láng giềng đang hết sức cảnh giác.
Có lẽ nào chính do mối
"tâm đầu ư hợp" về chính trị là nền tảng cho t́nh bạn thắm thiết giữa hai nhân vật lănh đạo Mỹ-Nga? Hăy chờ xem.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
