5 bệnh ung thư người Việt mắc nhiều nhất

[PinaColada]

Mỗi năm, có hơn một trăm nghìn người Việt phải đối mặt với ung thư. Căn bệnh này không chỉ cướp đi sinh mạng mà còn tạo ra nhiều gánh nặng kinh tế, tinh thần.
Theo số liệu từ Globocan 2022 (Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế - IARC, Tổ chức Y tế Thế giới), Việt Nam ghi nhận 180.480 ca ung thư mới và 120.184 ca tử vong trong năm. Hiện có hơn 409.000 người sống chung với ung thư trong vòng 5 năm trở lại. Với tỷ lệ này, Việt Nam đứng thứ 20 ở châu Á và thứ 101 trên thế giới.

Tại Việt Nam, ung thư phân bố khác nhau ở nam và nữ: phụ nữ thường gặp ung thư vú, trong khi nam giới phổ biến hơn với ung thư gan và phổi. Mỗi loại bệnh gắn liền với những yếu tố nguy cơ đặc thù, phản ánh thói quen sinh hoạt, môi trường sống và gánh nặng y tế riêng biệt.


Tỷ lệ mắc ung thư tại Việt Nam năm 2022.
Ung thư vú
Ung thư vú hiện đứng đầu với 24.563 ca mới, chiếm 13,6% tổng số ca ung thư. Bệnh gần như chỉ xảy ra ở nữ giới, trở thành nỗi ám ảnh lớn của nhiều phụ nữ, đặc biệt trong độ tuổi trung niên.

Căn bệnh này khởi phát từ sự rối loạn tăng sinh của tế bào tuyến vú, hình thành khối u ác tính có thể xâm lấn và di căn. Khoảng 5-7% trường hợp có yếu tố di truyền, nhưng phần lớn đến từ lối sống và môi trường, bao gồm dậy thì sớm, mãn kinh muộn, sinh con muộn hoặc không sinh con, thói quen uống rượu, hút thuốc.

Đáng chú ý, những phụ nữ hút thuốc hoặc uống rượu trong 5 năm đầu sau khi bắt đầu có kinh nguyệt có nguy cơ mắc ung thư vú trước tuổi 50 cao hơn 70% so với người không hút.

Tuy vậy, ung thư vú cũng là một trong những loại ung thư có nhiều phương pháp điều trị hiệu quả, từ phẫu thuật, hóa trị, xạ trị, nội tiết đến điều trị đích và miễn dịch. Điều kiện tiên quyết vẫn là phát hiện sớm. Ở giai đoạn đầu, cơ hội chữa khỏi có thể rất cao.

Ung thư gan
Ung thư gan là loại ung thư phổ biến nhất ở nam giới Việt Nam, với 24.502 ca mắc mới trong năm 2022, trong đó gần 19.000 ca là nam.

Nguyên nhân dẫn đến ung thư gan không hoàn toàn được xác định, nhưng hầu hết gắn liền với viêm gan virus B, C, xơ gan, gan nhiễm mỡ, béo phì hoặc độc tố aflatoxin trong thực phẩm. Thói quen uống rượu bia, hút thuốc và tình trạng ô nhiễm môi trường càng khiến nguy cơ gia tăng.

Ung thư gan nếu được phát hiện sớm có thể điều trị hiệu quả bằng phẫu thuật hoặc ghép gan, giúp nhiều bệnh nhân đạt tỷ lệ sống trên 5 năm; tuy nhiên phần lớn ca bệnh vẫn được chẩn đoán ở giai đoạn muộn, làm giảm cơ hội sống còn. Loại ung thư này cũng được ghi nhận số lượng tử vong cao nhất trong các loại ung thư.

Các chuyên gia nhấn mạnh nhóm nguy cơ cao cần siêu âm gan định kỳ 6 tháng một lần, tiêm vaccine viêm gan, hạn chế rượu bia và duy trì chế độ ăn uống lành mạnh để phòng bệnh.

Ung thư phổi
Ung thư phổi là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trong các loại ung thư tại Việt Nam, với 24.426 ca mắc mới, chiếm 13,5% tổng số. Nam giới chiếm đa số. Đây là loại ung thư xếp thứ 2 về số ca mắc ở cả hai giới.

Khoảng 90% trường hợp liên quan trực tiếp đến thuốc lá. Người hút thuốc có nguy cơ mắc ung thư phổi cao gấp 20 lần so với người không hút. Vấn đề nằm ở chỗ bệnh thường không có triệu chứng rõ rệt ở giai đoạn đầu, khiến nhiều bệnh nhân chỉ phát hiện khi đã muộn, với những dấu hiệu như ho ra máu, khó thở, sụt cân nhanh. Khi đó, khả năng điều trị triệt để giảm mạnh, dù y học hiện có nhiều phương pháp như phẫu thuật, hóa trị, xạ trị.

Dù không thể phòng ngừa hoàn toàn, bạn có thể giảm nguy cơ bằng cách không hút thuốc, tránh khói thuốc thụ động. Nếu đang hút thuốc, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ về cách cai thuốc, lợi ích và hạn chế của tầm soát ung thư phổi cũng như các địa điểm khám tầm soát.

Ung thư đại trực tràng
Năm 2022, có 16.835 ca ung thư đại trực tràng được ghi nhận, chiếm 9,3%, đứng thứ tư tại Việt Nam. Tỷ lệ mắc gần như cân bằng giữa hai giới. Ung thư đại trực tràng hình thành khi các tế bào trong ruột già hoặc trực tràng phát triển bất thường, tăng sinh mất kiểm soát và tạo thành khối u ác tính.

Có nhiều yếu tố được xem là nguyên nhân hoặc nguy cơ làm tăng khả năng mắc bệnh:

Yếu tố di truyền và tuổi tác: Tiền sử gia đình có người mắc ung thư đại trực tràng, các hội chứng di truyền (như Lynch, đa polyp tuyến có tính gia đình), cùng với việc tuổi càng cao thì nguy cơ càng lớn.
Chế độ ăn uống và lối sống: Ăn nhiều thịt đỏ, đồ chế biến sẵn, ít rau xanh, ít chất xơ; lười vận động, thừa cân, hút thuốc, uống rượu bia.
Bệnh lý đường tiêu hóa mạn tính: Viêm loét đại tràng, bệnh Crohn kéo dài, sự hiện diện của polyp không được phát hiện và xử lý kịp thời.
Các yếu tố nguy cơ khác: Tiểu đường type 2, môi trường ô nhiễm, thói quen sinh hoạt thiếu lành mạnh.
Triệu chứng của ung thư đại trực tràng thường mơ hồ như rối loạn tiêu hóa, đầy hơi, thay đổi thói quen đại tiện nên dễ bị bỏ qua. Tuy nhiên, ung thư đại trực tràng lại có lợi thế lớn, nếu phát hiện sớm, tỷ lệ chữa khỏi có thể đạt đến 90%. Vì vậy, tầm soát định kỳ, đặc biệt với người trên 40 tuổi, là biện pháp bảo vệ sức khỏe hiệu quả nhất.

Ung thư dạ dày
Ung thư dạ dày cũng thuộc nhóm ung thư phổ biến ở Việt Nam, với 16.277 ca mới, chiếm 9%. Triệu chứng ban đầu như chán ăn, khó tiêu, đau thượng vị thường bị xem nhẹ hoặc nhầm với bệnh lý dạ dày thông thường. Khi phát hiện ở giai đoạn muộn, điều trị gặp nhiều khó khăn, tiên lượng xấu, tỷ lệ sống sau 5 năm chỉ khoảng 15%.

Phẫu thuật vẫn là phương pháp điều trị ung thư dạ dày chủ đạo, kết hợp hóa trị, xạ trị hoặc điều trị đích. Song, tầm soát định kỳ là biện pháp hiệu quả giúp phát hiện sớm ung thư đại trực tràng. Hầu hết trường hợp bệnh bắt nguồn từ polyp - khối u nhỏ trong lòng đại trực tràng. Việc tầm soát giúp phát hiện ung thư khi còn ở giai đoạn sớm, dễ điều trị hơn.

VietBF@ sưu tập