Iran mời nhiều quốc gia tới thăm cơ sở hạt nhân

Iran đã mời Nga, Trung Quốc, Liên minh châu Âu, các đồng minh Ả rập và các nước đang phát triển tới thăm các cơ sở hạt nhân của mình, trong một động thái được đánh giá là nhằm giành sự ủng hộ trước vòng đàm phán mới với 6 cường quốc thế giới.

Trong lá thư hãng thông tấn AP có được vào ngày hôm qua, nhà đại diện cấp cao của Iran Ali Asghar Soltanieh cho biết ngày 15 và 16/1 (những ngày cuối tuần) là ngày viếng thăm và các cuộc gặp với “những quan chức cấp cao” cũng được dự kiến.

Nhà máy điện hạt nhân Bushehr của Iran

Những thông tin được đưa ra vào thời điểm chỉ 2 tuần trước khi Iran và 6 cường quốc thế giới tiếp nối các cuộc đàm phán gần đây. Cuộc đàm phán diễn ra tại Geneva hồi tháng 12 vừa qua kết thúc với rất ít thỏa thuận đạt được nhưng có cam kết sẽ tái nhóm họp.

Vòng đàm phán mới giữa Tehran và các thành viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, gồm Mỹ, Nga, Trung Quốc, Anh, Pháp, cộng Đức (gọi tắt là P5+1), đã được lên kế hoạch diễn ra tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ vào cuối tháng 1.

Cuộc đàm phám nhằm tìm kiếm tiếng nói chung về chương trình hạt nhân của Iran, mà Mỹ và một số đồng minh cho rằng là vỏ bọc của các chương trình bí mật nhằm chế tạo vũ khí hạt nhân. Song Tehran luôn kịch liệt phủ nhận cáo buộc này.

Nước cộng hòa Hồi giáo này luôn khẳng định chương trình làm giàu urani và các chương trình khác của họ chỉ nhằm mục địch sản xuất nhiên liệu cho một mạng lưới các lò phản ứng hạt nhân trong tương lai.

Lời mời của Iran cũng được đưa ra sau hơn 3 năm 6 nhà ngoại giao từ các quốc gia phát triển làm việc cho Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) thăm cơ sở biến đổi quặng urani của Iran tại Isfahan. Cơ sở này có nhiệm vụ biến urani thô thành khí, và khí này sau đó được đưa vào các máy ly tâm làm giàu. Khi đó các nhà ngoại giao cho biết họ không thể đánh giá được mục đích hạt nhân của Iran dựa trên những gì họ quan sát được tại nhà máy.

Nhưng lời mời mới có vẻ như được mở rộng hơn, gồm nhiều nước và tổ chức trên thế giới.

Được đề ngày 27/12, lá thư không cho biết rõ chi tiết ngoại trừ mời một chuyến “thăm quan tới các cơ sở hạt nhân Iran” được đài thọ toàn bộ chi phí.

Theo một nguồn tin, các nước được nhận thư gồm Nga, Trung Quốc, Ai Cập, nhóm các nước thuộc IAEA, Cuba, các thành viên của Liên đoàn Ả rập tại IAEA, Hungary cũng như chủ tịch luân phiên của EU. Song Mỹ, nước chỉ trích Iran nhiều nhất, không được mời.

Được biết, các nước Ả rập đã chấp nhận lời mời của Iran.

Cũng theo nguồn tin, các địa điểm hạt nhân các nước được mời đến thăm là Bushehr và Natanz và các cuộc đàm phán được diễn ra dưới sự chủ trì của quyền Ngoại trưởng Ali Salehi, người đứng đầu cơ quan hạt nhân Iran Saeed Jalili, trưởng đoàn đàm phán hạt nhân của Tehran. Nhà máy điện Bushehr, dự án hoàn thành với sự giúp đỡ của Nga sau nhiều năm bị trì hoãn, là nhà máy thể hiện mục đích chính của Iran: sản xuất điện. Nhà máy này được cho là không nằm trong tầm lo ngại của phương Tây, do các thanh nhiên liệu đã qua sử dụng sẽ được gửi trả về Nga và không thể chuyển hóa sang sản xuất vũ khí được.

Trong khi đó, cơ sở làm giàu urani dưới lòng đất ở thành phố miền trung Natanz tiềm tàng lo ngại sâu sắc đối với các nước phương Tây. Hội đồng bảo an đã áp đặt 4 vòng trừng phạt với Iran vì nước này từ chối ngừng làm giàu urani.

Kể từ khi được tiết lộ 9 năm trước, Iran đã mở rộng hoạt động làm giàu lên đến giai đoạn gần 9.000 máy ly tâm tại Natanz hoạt động. Nhưng sau giai đoạn phát triển nhanh đó, trong những năm gần đây khả năm làm giàu bị giảm sút. Trong 2 năm qua, Tehran đã cho ngưng hàng trăm máy, làm dấy lên nghi ngờ các máy gặp trục trặc kỹ thuật, có vẻ như bị virut máy tính Stuxnet phá hoại.

Phan Anh
Theo AP