Vì sao giá cầu thủ Anh lại "chát"?

Lâu lắm rồi hàng nội mới lại "hot" và "chát" đến vậy ở sân cỏ Premier League. Vì sao?

Công nghệ "thổi giá"

Giá cả tỉ lệ thuận với giá trị thực là một qui luật tất yếu nhưng trong bóng đá hiện đại công thức này đang bị bóp méo bởi công nghệ "thổi giá". Yếu tố cần đầu tiên cho công nghệ này là tài năng thiên bẩm và/hoặc kèm theo màn trình diễn chói sáng ở một giải đấu chính thức nào đó. Yếu tố đầu vào tiếp theo viện đến sự trợ giúp đắc lực của phương tiện truyền thông. Báo chí bung ra những dòng title ngợi ca đến choáng váng, rải thảm những biệt danh như "tiểu..." hay "truyền nhân..." và cuối cùng vài tờ lá cải không biết đào đâu ra những cuộc cạnh tranh, phá đám lẫn nhau giữa các CLB để tranh giành tài năng. Khi đã nắm trong tay hai điều kiện cần, các siêu cò và CLB chủ quản sẽ "thổi" phí chuyển nhượng tăng lên ào ạt theo cấp số nhân.

Andy Carroll: Giá cả có phản ánh đúng tài năng? Nguồn: Mirror Football.

Một ví dụ kinh điển cho công nghệ thổi giá cầu thủ Anh là trường hợp của Andy Carroll. Trong 5 năm thi đấu chuyên nghiệp cho Newcastle United, Andy mới chỉ ra sân 80 trận và ghi được 31 bàn thắng. Trong thời gian gắn bó với The Magpies, Andy chưa phải thành viên chính thức của tuyển Anh mà chỉ thường xuyên được triệu tập lên đội U21. Không những thế anh còn nổi đình nổi đám với những scandal tình ái, rượu chè và tiền sử hành hung người khác. Tài năng có hạn và "số má" là vậy, tại sao Andy Carroll vẫn trở thành cầu thủ Anh đắt giá nhất lịch sử? Nắm được nhu cầu bức thiết của Liverpool trong việc tìm trung phong cắm thay thế Fernando Torres và tâm lý chuộng hàng nội của HLV Kenny Danglish, Newcastle và siêu cò Mark Curtis đã từng bước "thổi" ngựa chứng Andy Carroll trở thành cầu thủ đắt giá thứ 8 trong lịch sự bóng đá thế giới với phí chuyển nhượng lên đến 35 triệu bảng.

Cuộc cách mạng "người Anh dùng hàng Anh"

Bắt đầu từ mùa giải 2010-2011, quy định về số lượng cầu thủ bản địa (home-ground player) bắt buộc trong mỗi đội bóng Anh đã bắt đầu có hiệu lực. Theo đó mỗi câu lạc bộ tham gia tranh tài tại Premier League phải đăng ký tối thiểu 8 (trên tổng số 25) cầu thủ được đào tạo tại Anh trong vòng ít nhất 3 năm ở lứa tuổi từ 15 đến 21. Ngoài ra các CLB tham dự Champions League và Europa League phải có trong đội hình tối thiểu 4 cầu thủ được đào tạo tại chính CLB. Chuyện éo le ở chỗ số lượng các cầu thủ trẻ người Anh có tiềm năng lại cựu kỳ khan hiếm, mà minh chứng rõ ràng nhất là thất bại ê chề gần đây của U21 Anh tại sân chơi châu lục. Như một quy luật tất yếu khi cầu vượt quá cung thì giá cả sẽ bị đội lên kinh khủng.

Nhưng sâu xa hơn, và cũng đáng mừng hơn cho xứ sở sương mù, là giá trị văn hoá bản địa đang được nhìn nhận đúng mức sau một thời gian dài bị thế giới túc quên lãng. Người Anh vốn nổi tiếng bảo thủ và trung thành với những giá trị truyền thống. Trước làn sóng xâm chiếm ồ ạt của nhiều ông chủ ngoại quốc giàu có cùng những ngôi sao tầm cỡ thế giới, nhu cầu "Anh hoá" đội bóng để gìn giữ bản sắc CLB ngày càng trở nên bức thiết. Việc "bản địa hoá" không chỉ làm vui lòng CĐV mà còn thu hút thêm các nhà tài trợ, đơn vị quảng cáo và nâng cao giá trị hình ảnh CLB.

"Hàng nội" - một nét văn hoá bóng đá Anh. Nguồn: The Guardian.

Phí "vồ hụt"

Nghe có vẻ nực cười nhưng trên thực tế phí "vồ hụt" là một phần quan trọng trong chính sách chuyển nhượng của nhiều CLB, đặc biệt là những đối thủ cạnh tranh trực tiếp. "Vồ hụt" một tài năng sáng giá không chỉ làm suy giảm vị thế của CLB trên thị trường chuyển nhượng mà nguy hiểm hơn nó còn khiến tương quan lực lượng dịch chuyển về phía đối thủ. Trường hợp của Phil Jones là một ví dụ điển hình. 16,5 triệu bảng để chóng vánh giải phóng hợp đồng cho Jones, một cầu thủ 19 tuổi mới thi đấu 35 trận chuyên nghiệp. Giá đó quá "chát" chăng? Phải, không rẻ những cũng không đến mức "cắt cổ" khi chúng ta gộp cả phí "vồ hụt" và phí cơ hội. Nếu để Chelsea giành được Jones và trong tương lai gần "Terry đệ nhị" vươn đến đẳng cấp của thủ quân The Blues, M.U thực sự phải trả bao nhiêu?

Giá trị thực và giá trị ảo của cầu thủ Anh trên thị trường chuyển nhượng đang bị kéo dãn về hai cực. Thực và ảo vốn không phải công thức tuyệt đối mà dịch chuyển dựa trên hệ quy chiếu xác định, tức là phải kèm theo thời điểm và hoàn cảnh cụ thể. Giá trị ảo dù bị độn lên đến đâu chăng nữa suy cho cùng cũng xuất phát từ hơi thở ngột ngạt và bon chen của đời sống thật. Đến khi nào thị trường vẫn bị thao túng bởi những hạn chế và rằng buộc thì lúc đó giá trị ảo vẫn lên ngôi.

(Bạn đọc: Thành Trần Nguyễn - Oberlin College, OH, USA)