Chính phủ Việt Nam muốn có ít nhất là hai năm để chuẩn bị dư luận trước khi đưa quân tham gia lực lượng ǵn giữ ḥa b́nh của Liên Hiệp Quốc, và ngần ngại không muốn làm chuyện này tại đại hội đảng lần thứ 11.
Quân đội Việt Nam tại cuộc duyệt binh kỷ niệm 1,000 năm Thăng Long.
Mỹ lâu nay vẫn muốn quân đội Việt Nam tham gia lực lượng ǵn giữ ḥa b́nh.
(H́nh: Hoàng Đ́nh Nam/AFP/Getty Images)
Đó là nội dung hai bức công điện gởi đi từ ṭa đại sứ Hoa Kỳ ở Hà Nội về Washington, D.C. Bức đầu tiên kư tên Đại Sứ Michael Michalak gởi ngày 23 tháng 10, 2009 giải thích quan điểm của Việt Nam trong việc tham gia lực lượng ǵn giữ ḥa b́nh Liên Hiệp Quốc, gọi tắt là PKO (Peacekeeping Operations).
Công điện thứ nh́ do phó đại sứ Virginia Palmer gởi gần hai tháng sau đó, ngày 12 tháng 2, 2010, có nội dung khuyến khích Việt Nam tham gia PKO và chương tŕnh Global Peace Operations Initiative (GPOI) của Mỹ, một chương tŕnh huấn luyện cho các lực lượng ǵn giữ ḥa b́nh.
Trong cả hai công điện, đại diện phía Việt Nam nói chuyện với phía Mỹ về vấn đề này là Vụ Trưởng Vụ Các Tổ Chức Quốc Tế Lê Hoài Trung, chịu trách nhiệm về các hoạt động của Liên Hiệp Quốc, các chương tŕnh nguyên tử và tổ chức nhân quyền tại Việt Nam. Ông Trung sau này lên thứ trưởng và hiện là đại sứ Việt Nam tại Liên Hiệp Quốc.
Theo công điện thứ nhất, trong một buổi ăn trưa với ông Trung, Phó Đại Sứ Palmer hỏi Việt Nam nghĩ ǵ về việc gởi quân đội tham gia PKO. Ông Trung cho biết phải mất hai năm để thủ tướng duyệt xét và chính phủ đề nghị phải làm một số việc cần thiết trước khi tham gia PKO.
Hơn nữa, giới lănh đạo cao cấp Việt Nam phản đối đề nghị tham gia PKO vào lúc đó, và nói rằng trước hết chính phủ phải tiến hành “duyệt xét chi tiết toàn bộ các vấn đề liên quan,” không loại trừ khả năng đối phó với trường hợp binh sĩ Việt Nam bị thiệt mạng, công tác huấn luyện, triển khai và duy tŕ quân đội ở nước ngoài, và một cuộc vận động chuẩn bị dư luận quần chúng “vẫn c̣n kư ức sâu đậm liên quan đến chiến tranh” liên quan đến việc binh sĩ Việt Nam tử trận ở nước ngoài.
Hiến Pháp Việt Nam cũng là một vấn đề. “Trong khi Hiến Pháp không cấm quân đội Việt Nam tham gia PKO, nó cũng không cho phép binh sĩ Việt Nam tham gia công tác này,” công điện viết. “Hiến Pháp chỉ viết vai tṛ của quân đội là ‘bảo vệ đất nước.’”
Theo công điện thứ nh́, quan điểm của ông Trung là sự mâu thuẫn về vai tṛ của quân đội sẽ được làm rơ hơn sau này bằng một “đạo luật của một ủy ban Quốc Hội để giải thích là Hiếp Pháp cho phép triển khai quân đội ra nước ngoài”.
“Trong bất cứ trường hợp nào, ‘một cuộc vận động quần chúng vẫn c̣n những kư ức về cuộc chiến (với người Mỹ) để chấp nhận binh sĩ Việt Nam có thể hy sinh ở nước ngoài là rất cần thiết và công việc này không thể bắt đầu trong thời điểm chính trị nhạy cảm trước Đại Hội Đảng,’” công điện thứ nh́ nhắc lại nội dung chính của công điện thứ nhất.
Vụ Trưởng Lê Hoài Trung nói lănh đạo chính phủ không hoài nghi khả năng của quân đội, v́ họ chỉ tham gia công tác cấp cứu và gỡ ḿn, theo công điện cho biết. Một khi lănh đạo Việt Nam có quyết định chính trị tham gia PKO, quân đội Việt Nam sẽ yêu cầu trợ giúp từ những quốc gia khác, như Hoa Kỳ, trong các lĩnh vực như học tiếng Anh và các vấn đề chỉ huy/kiểm soát trong một lực lượng đa quốc gia.
Đáng chú ư, khi được hỏi mạnh hơn về thời điểm Việt Nam có thể tham gia PKO, trong một thái độ hàm ư rơ ràng Đại Hội Đảng tổ chức vào tháng 1, 2011, ông Trung nói không thể làm ǵ được nhiều trong “năm bầu cử,” công điện của bà Palmer viết. Khi được hỏi tại sao Việt Nam không “chuẩn bị sẵn” để có thể tham gia PKO ngay sau Đại Hội Đảng, ông Trung cười ra vẻ sợ sệt và nói một cách nghiêm túc rằng “không ai muốn ḿnh bị thấy đẩy mạnh một vấn đề trong thời điểm nhạy cảm như vậy,” theo công điện cho biết.
Phó Đại Sứ Palmer nhận xét Vụ Trưởng Trung là người quen biết nhiều, một nhà ngoại giao lâu năm, có kinh nghiệm trong vấn đề PKO và thường rất thẳng thắn.
“Mặc dù chính quyền Việt Nam sẽ tiếp tục gởi quan sát viên, và ngay cả có thể tham gia một số chương tŕnh huấn luyện ở mức độ nhỏ, đánh giá của ông Trung về thời điểm Việt Nam tham gia PKO có thể là đúng,” bà Palmer viết trong công điện.
Bà cho biết tiếp: “Trong khi bộ máy hành chánh có thể làm tiến tŕnh tham gia PKO chậm hơn, ṭa đại sứ Mỹ tin rằng cuối cùng Việt Nam sẽ tiếp tục hướng đến mục tiêu tham gia PKO, qua các cuộc tập trận và hành quân.”
Trong bức công điện thứ nh́, bà Palmer nói Việt Nam gần như sẵn sàng tham gia chương tŕnh huấn luyện của Mỹ cho các lực lượng ǵn giữ ḥa b́nh (Global Peace Operations Initiative - GPOI), một bước đầu tiên để chuẩn bị tham gia PKO.
Công điện cho biết Phó Đại Sứ Palmer mở đầu cuộc họp với Vụ Trưởng Lê Hoài Trung ngày 12 tháng 2, 2010, chúc mừng Việt Nam vừa hoàn tất vai tṛ thành viên không thường trực Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc.
Binh sĩ Việt Nam sửa một cây cầu tạm bắc qua sông Hồng.
(H́nh: Hoàng Đ́nh Nam/AFP/Getty Images)
Ông Trung cũng cảm ơn Hoa Kỳ v́ “sự hợp tác chặt chẽ” tại New York và Hà Nội. Sau đó, ông cho biết Hội Đồng An Ninh Quốc Gia Việt Nam, bao gồm nhiều bộ và ban ngành, vừa hoàn tất duyệt xét và đă đề nghị với thủ tướng rằng Việt Nam gia tăng tham dự hội thảo đa quốc gia về các vấn đề toàn cầu như không phổ biến vũ khí nguyên tử, chống khủng bố, nạn cướp biển và thay đổi khí hậu.
Ông tin rằng kinh nghiệm tích cực ở Hội Đồng Bảo An sẽ làm giới lănh đạo quyết định gia tăng vai tṛ của Việt Nam từ vị trí cổ vũ “tham gia thị trường kinh tế thế giới” sang một vị thế lớn hơn trong các vấn đề không liên quan đến kinh tế, công điện viết.
Vụ Trưởng Trung c̣n đề cập đến trường hợp Tổng Bí Thư Nông Đức Mạnh dùng một từ mới trong bản duyệt xét công tác năm 2009 như là một thông điệp mạnh mẽ rằng Việt Nam sẽ tham gia nhiều hơn vào cộng đồng thế giới, nhưng lại nói rằng một thay đổi chính sách chính thức phải được Đại Hội Đảng thông qua.
Ông Trung muốn dùng bản báo cáo với Thủ Tướng Nguyễn Tấn Dũng về sự tham gia công tác quốc tế để có được sự chấp thuận của ông trong việc Việt Nam tham dự PKO.
Phó Đại Sứ Palmer, trong khi đó, muốn Việt Nam gia tăng vai tṛ từ một quan sát viên lên thành một tham dự viên trong chương tŕnh GPOI, trong đó có cuộc tập trận “Exercise Angkor Sentinel” ở Cambodia vào tháng 6 và tháng 7, 2010.
Bà Palmer cũng nhắc rằng Bộ Trưởng Quốc Pḥng Mỹ Robert Gates có nêu vấn đề này với người tương nhiệm phía Việt Nam, Đại Tướng Phùng Quang Thanh, trong cuộc gặp gỡ vào tháng 12 năm 2009, tại Washington.
Công điện nhấn mạnh rằng mặc dù Hoa Kỳ khen ngợi GPOI trong Đối Thoại Chính Sách Quốc Pḥng Song Phương, bà Palmer cũng e ngại khi Mỹ lập lại vấn đề này trong ba năm liên tiếp nếu Việt Nam không gia tăng mức độ tham gia, công điện viết. Bà Palmer cũng nói chính phủ Mỹ sẵn sàng cung cấp trợ giúp kỹ thuật để Việt Nam có thể chuẩn bị tốt trước khi tham gia công tác liên quan đến PKO, cũng như chia sẻ kinh nghiệm của các quốc gia khác từng tham gia ǵn giữ ḥa b́nh.
“Ông Trung cảm ơn lời đề nghị, không bảo đảm là Việt Nam sẽ tham dự tập trận bên Cambodia. Tuy nhiên, ông hứa sẽ đưa vấn đề này ra với Bộ Quốc Pḥng. Ông cũng đề nghị bà phó đại sứ thuyết phục Bộ Quốc Pḥng lần nữa. Bà nói đại sứ Mỹ đă mời bộ trưởng quốc pḥng dự ăn tối để thảo luận các công tác mà Việt Nam có thể tham gia, bao gồm ǵn giữ ḥa b́nh,” bản công điện kết thúc.
Đỗ Dzũng/Người Việt
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
Việt Nam chần chừ tham gia lực lượng ḥa b́nh LHQ
