Những gia đình nghiện trên đỉnh Tà Mung

GiadinhNet - Mùa A Cớ ở bản Tụ San, Nậm Mở, xã Tà Mung thuộc huyện Than Uyên (Lai Châu) đi xẻ gỗ thuê. Một lần chủ nhà chưa đủ tiền thanh toán nên trả công bằng… thuốc phiện.

Mùa A Cớ cùng với bạn bè dùng thử, nhiều lần thành nghiện. Vợ đau bụng không tiền đi bệnh viện, Cớ cho vợ ngậm thuốc phiện. Khi người vợ hết bệnh đau bụng thì cũng là lúc cô nghiện thuốc phiện. Những tài sản có thể quy ra tiền đã bị chồng bán sạch... Vợ chồng Cớ chỉ là một trong nhiều gia đình nghiện chúng tôi gặp ở bản vùng cao này.

Thuốc phiện đang hủy hoại nhiều gia đình ở đỉnh Tà Mung. Ảnh: H.N

Bố mẹ phê thuốc, con nhỏ bơ vơ

Trong căn lều rách nát, tối om chỉ có 3 mẹ con chị Giàng Thị Nụ- vợ Mùa A Cớ đang co ro trên đống quần áo cũ rích để tránh cái lạnh vùng cao. Rét thế mà thằng con trai lớn 7 tuổi Mùa A Tu cũng không có chiếc quần dài để mặc. Đứa bé Mùa Thị Sua, 4 tuổi đang cố nhay bầu vú mẹ nhưng nó vẫn khóc thét có lẽ vì quá đói. Bỗng thằng Tu ngồi dậy nói: "Mấy năm trước, đêm nào bố cháu cũng ở nhà, còn bây giờ toàn ở trên nương hút thuốc phiện". Nghe con trai nói, Giàng Thị Nụ gục mặt xuống gối rồi nức nở.

Kể từ khi 2 người dính vào ma túy rồi bán khung nhà, gia đình Nụ- Cớ không có nơi trú ngụ, người anh trai thương tình ngăn đôi cái bếp cho ở nhờ. Họ sống qua ngày bằng cách người vợ đi làm thuê và lấy công bằng những bữa cơm của 3 mẹ con tại nhà chủ; còn chồng đi làm xa dành tiền mua thuốc phiện cho cả hai. Nhiều lần vợ chồng anh quyết tâm đi cai nghiện nhưng kết quả đều là... nghiện lại.

Tại bản Hua Ta, Vàng A Tủa, 16 tuổi nhưng bé như cái kẹo. Nét mặt đờ đẫn, đôi bàn tay mốc thếch, lạnh thế mà cái áo trên người cũng chẳng còn lấy một chiếc cúc. Nó bảo: Em cháu chết rồi, cháu còn không biết mình có sống được không, cháu làm gì có tiền mà mua cúc áo. Có thể điều nó nói hơi quá nhưng chắc chắn rằng cuộc sống của nó không còn ý nghĩa gì nên mặc kệ đến đâu thì đến. Thì ra, bố mẹ nó là Vàng A Ma và Giàng Thị Mú cũng mới 30 tuổi nhưng đã nghiện thuốc phiện mấy năm. Vì mải hút hít mà họ chẳng để ý gì con cái. Đến lúc đứa nhỏ chết nó cũng chẳng được đặt quan tài ở trong nhà vì ngôi nhà cũ bị mọt, sập nhưng không có tiền sửa lại, nên cả gia đình Vàng A Ma ở trong tấm bạt quây lại làm nhà tạm.

Vàng A Ma chỉ tay ra phía trước mặt nói: "Kia là "nhà" vợ chồng thằng Giàng A Khua và Mùa Thị Chu, vợ chồng nó cũng giống tao, nghiện hết. Còn bên cạnh là nhà vợ chồng Giàng A Phử và Mùa Thị Bâu, vợ nó trẻ thôi mà, 20 tuổi đấy, 2 con rồi, đứa lớn được 5 tuổi, nó còn trẻ nên chưa bị nghiện như chồng, nhưng sau này cũng nghiện thôi, khó tránh lắm mà. Bản tao là thế, khổ quá". Đúng là "nhà" của những người bị nghiện trên này thật lạ, giống nhau vì toàn là nhà tạm, không biết nó có chịu nổi một cơn gió trái mùa từ thung lũng Tà Mung thổi lên không? Trong số họ có gia đình Mùa A Cớ và Giàng Thị Nụ là "giàu" hơn cả vì trên cái chõng tre còn một cái lõi chăn bông lùng phùng.

Nhận hỗ trợ buổi sáng, buổi chiều "quy" ra ma túy

Tà Mung phân chia thành 2 khu vực rõ rệt. Nếu chân Tà Mung 100% đồng bào Thái sinh sống thì đỉnh Tà Mung lại có 100% dân tộc Mông cư ngụ. Để thuận lợi cho quản lý thì Mùa A Hụ, Chủ tịch xã là người Mông còn Bí thư Đảng ủy là người Thái. Hai khu vực này trước kia chỉ cách nhau gần... một ngày đi bộ đường rừng nhưng giờ thì xe máy đã leo lên được một quãng.

Chủ tịch xã Mùa A Hụ đau đáu chia sẻ: "Chính quyền cũng đã có nhiều biện pháp nhưng khó quá. Có những cặp vợ chồng quá nghèo vì nghiện nên xã đã ủng hộ tấm lợp nhà buổi sáng nhưng hôm sau trẻ con bảo, nhà nó bán hết chiều qua rồi". Mặc dù Tà Mung chỉ có vài ba bản có đồng bào Mông sinh sống nhưng hầu như bản nào cũng có người nghiện. Gọi là bản nhưng thực ra đôi khi tại đó cùng lắm cũng chỉ 5- 6 nóc nhà. Địa hình xã Tà Mung khá hiểm trở. Kẻ xấu đã lợi dụng sự khó khăn, hẻo lánh đó để mang thuốc về bán, gieo rắc cái chết trắng cho đồng bào.

Cùng là người Mông nên chủ tịch Mùa A Hụ quá đau lòng trước thảm cảnh của nhiều cặp vợ chồng cùng nghiện trên cái bản nhỏ bé này. Cho đi cai rồi họ nghiện lại thành ra vừa mất của, vừa mất công. Ông kể: "Một lần mình phải rơi nước mắt bởi một đứa trẻ chết nhưng vì cha mẹ nó nghiện, nghèo quá mà không đủ tiền mua để thay cho con bộ quần áo mới. Đến nhà nào, bản nào cũng thấy người nghiện, kẻ nằm vật vờ như ma xó, người sòng sọc bên chiếc bàn đèn. Mình nghĩ phải tìm một lối thoát cho dân bản thôi...".

4 con chết, bố mới cai thuốc phiện

Đó là trường hợp gia đình ông Mùa Khè Phử ở bản Hô Ta. Ông Phử chỉ cai được thuốc phiện khi lần lượt 4 trong số 8 đứa con "ra đi" sau những trận ốm vặt. Ông kể về lý do bỏ thuốc của mình như sau: "Chúng nó lại chết vì tao nghiện thuốc phiện nên không quan tâm đến đàn con. Giờ tao sống cũng như chết. Thuốc phiện cay nghiệt thế đấy". Những ngày sau đó dân bản Mông ở Tà Mung thấy ông Mùa Kè Phử lang thang, vật vờ như kẻ mất hồn, khi thì ông ngồi trên tảng đá bỏ ánh mắt hoang dại xuống vạt nương, lúc lại tha thẩn trên những cung ruộng bậc thang nham nhở vết chân trâu. Ai hỏi đi đâu ông cũng bảo, tìm con thôi mà. Nhiều tháng sau vợ ông- bà Giàng Thị Dở như thấy chồng tỉnh lại, một hôm ông nói: Tao buồn quá, tao sẽ bỏ thuốc phiện. Sự "ra đi" khỏi cái chết từ làn khói trắng oan nghiệt kia đã khiến ông trở thành một tấm gương sáng giữa cộng đồng. Ông được Đài Truyền hình của 2 tỉnh Lào Cai, Lai Châu đưa lên thành phóng sự. Ông là người bỏ thuốc thành công đầu tiên ở Tà Mung.

Nghe tin Mùa Kè Phử đã đoạn tuyệt với thuốc phiện, người bạn chí cốt của ông sống cùng bản là Giàng Trùng Tu cũng dùng con dao vạch lên tấm vách nhà dòng chữ Mông "Tao cũng bỏ thuốc phiện như Mùa Kè Phử" để mong thằng con trai ruột là Giàng Khua Ninh cũng học tập mình mà giã từ nghiện ngập. "Chưa đến tuổi thanh niên ta đã là thầy cúng. Mỗi lần đến nhà, họ lại mang thuốc phiện ra mời, lâu dần thành nghiện. Thằng Khua Ninh theo chân ta giờ cũng nghiện. Ta già rồi còn nghiện nên con cháu nó khinh, buồn quá, phải bỏ thuốc phiện thôi cháu à..."- ông Tu tâm sự.

Chỉ tiếc, lời tâm sự của hai "đại thụ" trên đỉnh Tà Mung khi nhận ra sự hủy hoại của ma túy thì đã quá muộn vì họ đều đã ở cuối bên kia dốc cuộc đời.

Hoàng Nghiệp