QBZ-95, hội tụ của nhiều trường phái

Ngoại hình bên ngoài là sự kết hợp giữa SA-80 và FAMAS, nguyên tắc hoạt động kết hợp “bullpup” và trích khí ngắn, QBZ-95 là sự kết hợp giữa nhiều trường phái.

(ĐVO) Bối cảnh ra đời

Vào cuối những năm 1980, Trung Quốc đã cố gắng để phát triển một loại đạn riêng cho súng bộ binh cá nhân, nhằm tạo ra một trường phái mới khác với loại đạn 5,56x45mm của NATO và 5,45x39mm của Nga.

Các nhà thiết kế Trung Quốc đã quyết định lựa chọn cỡ đạn 5,8x42mm, loại đạn mới phải đáp ứng được yêu cầu vượt qua 2 loại đạn nổi tiếng của NATO và Nga. Súng trường tiến công QBZ-95 được bắt tay phát triển sau khi loại đạn mới được hoàn thành.

Theo tuyên bố của Trung Quốc loại đạn 5,8x42mm của họ vượt trội hơn so với đạn 5,56x45mm của NATO và 5,45x39mm của Nga.

Sau khi loại đạn mới ra đời, Trung Quốc giới thiệu súng trường tấn công QBZ-95, sản phẩm của Tập đoàn công nghiệp phương Bắc. Súng được chấp nhận trang bị vào năm 1995, được coi là sự khác biệt và chuẩn mực mới so với NATO và Nga.

Dự kiến, QBZ-95sẽ trở thành loại súng bộ binh cá nhân tiêu chuẩn cho quân đội Trung Quốc thay thế cho các thế hệ súng bộ binh cá nhân trước đó mang phong cách Liên Xô.

Thiết kế

Các nhà thiết kế Trung Quốc đã kết hợp nhiều loại súng khác nhau vào trong một thiết kế để tạo nên sự khác biệt. QBZ-95 có hình dáng bên ngoài kết hợp giữa SA-80 của Anh và FAMAS của Pháp, cơ chế hoạt động của súng lại kết hợp giữa bullpup và trích khí ngắn, tương tự như cơ chế hoạt động của súng trường tấn công SA80 của Anh.

QBZ-95 tiêu chuẩn, dài 760mm, nòng súng dài 520mm, trọng lượng 3,4kg, sơ tốc đầu nòng 960m/giây, tốc độ bắn 650 viên/phút, tầm bắn hiệu quả 500 mét. Ảnh: Militarytoday

Về bên trong, QBZ-95 được thiết kế theo kiểu bullpup tức là toàn bộ khóa nòng và khối đạn dược được bố trí phía sau cò súng, tương tự như thiết kế của FAMAS của Pháp, SA80 của Anh, Steyr AUG của Áo và A-91 của Nga.

Tuy nhiên, thiết kế bullpup kết hợp trích khí ngắn làm hạn chế tốc độ bắn của súng, do đó, tốc độ bắn lý thuyết của súng vào khoảng 650 phát/phút, bù lại tầm bắn và khả năng xuyên của đạn tăng đáng kể, do áp lực thuốc nổ sinh ra được sử dụng phần lớn cho việc đẩy viên đạn đi.

QBZ-95 có cơ chế nạp đạn tự động bằng trích khí ngắn sử dụng bệ khóa nòng gắn khóa nòng xoay tương tự như AK-47. Khóa nòng của QBZ-95 có tới 7 rãnh, các nhà thiết kế Trung Quốc tuyên bố, khóa nòng của QBZ-95 cố định viên đạn tốt hơn khi bắn, tạo độ chính xác cao hơn so với AK-47 và tương đương thậm chí là vượt trội so với M-16A3 của Mỹ.

Súng có tay kéo khóa nòng ở phía trên với tay bảo vệ tương tự như FAMAS của Pháp, bộ phận này cũng được sử dụng để gắn thêm kính ngắm, phía trước có bố trí thêm khe ngắm đầu ruồi. QBZ-95 có chốt an toàn kiêm điều chỉnh chế độ bắn nằm phía trái của báng súng, có thể tùy chọn các chế độ bắn phát một,
loạt ngắn 3 viên hoặc liên thanh.

QBZ-95 có loa che lửa đầu nòng thế hệ mới, kết hợp với một số tính năng giảm giật khác được tuyên bố là tương đối thấp, điều này làm tăng độ chụm của đạn giúp bắn chính xác hơn.

"Nội thất" của súng được làm bằng thép đặc biệt, tay cầm và vỏ bên ngoài được làm bằng vật liêu phức hợp để giảm khối lượng và tăng khả năng chịu nhiệt.

Gia đình QBZ-95 gồm súng tiểu liên, súng trường tiến công, súng trường chi viên hỏa lực hạng nhẹ, tuy nhiên nó phải được thiết kế riêng chứ không thể chuyển đổi từ trên một cấu hình tiêu chuẩn như Tavor-21 của Israel.

QBZ-95 được giới thiệu là có khả năng hoạt động trong các điều kiện môi trường khắc nghiệt, nhiều bụi bẩn, súng có thể sử dụng sau khi ngâm nước. Một điều quan trọng nữa là súng được quảng cáo là có độ tin cậy và hiệu suất như AK-47 và khả năng chính xác như M-16A3.

QBZ-95 có thể trang bị kèm theo súng phóng lựu 40mm, tương tự như M203 của Mỹ, ngoài ra súng có thể trang bị thêm lưỡi lê cho cận chiến. Súng có thêm tay cầm phụ ở ốp lót tay giúp xạ thủ cầm súng chắc hơn.

Hạn chế

QBZ-95 chỉ có thể tống vỏ đạn ra ngoài ở bên phải, điều này có nghĩa là xạ thủ thuận tay trái khó có thể sử dụng súng này.

Khóa an toàn kiêm điều chỉnh chế độ bắn nằm phía bên trái của báng súng, điều này gây nhiều khó khăn cho người sử dụng. Tuy nhiên, nhược điểm này đã được khắc phục ở các biến thể sau, theo đó, nút chọn chế độ bắn được thiết kế lên phía trên báng súng.

Súng có chung nhược điểm của dòng bullpup, toàn bộ khóa nòng và khối đạn dược nằm phía sau gây mất cân đối trọng lượng súng. Sự kết hợp giữa bullpup và trích khí ngắn khiến việc chế tạo và bảo trì tương đối phức tạp.

Các biến thể

QBZ-95 được sản xuất với 3 biến thể cơ bản, súng tiểu liên, súng trường tiến công, súng trường chi viện hỏa lực hạng nhẹ.

QBZ-95 súng trường tiêu chuẩn là biến thể được trang bị cho quân đội Trung Quốc, súng sử dụng hộp tiếp đạn DBP87 5.8x42mm, súng có chiều dài 745mm, nòng súng dài 463mm, trọng lượng 3,25kg, tầm bắn hiệu quả khoảng 500 mét.

QBZ-95B tiểu liên, chiều dài 609mm, nòng súng dài 396mm, trọng lượng 2,9kg, QBZ-95B được trang bị cho Hải quân Trung Quốc nhằm phù hợp với không gian chật hẹp trên các tàu chiến, tầm bắn hiệu quả khoảng 400 mét.

QBZ-95 LSW súng có chiều dài 840mm, nòng súng dài 600mm, súng được trang bị hộp tiếp đạn 75 viên, khối lượng 3,9kg, tầm bắn hiệu quả khoảng 600 mét. Súng có thêm hai chân chống phụ phía trước thay cho tay cầm phụ.

QBZ-97 là biến thể xuất khẩu của QBZ-95, súng sử dụng loại đạn 5.56x45mm, hộp tiếp đạn tương thích với gia đình M-16 tiêu chuẩn NATO.

QBZ-97 cũng được sản xuất với 3 biến thể tương tự như QBZ-95, riêng biến thể QBZ-97A được bổ sung thêm chế độ bắn loạt ngắn 3 viên.

QBZ-97B, biến thể cải tiến của QBZ-97, được giới thiệu là vũ khí xuất khẩu tiêu chuẩn của Trung Quốc trong thời gian tới.

QBZ-97B là nỗ lực để cạnh tranh với các dòng súng bộ binh cá nhân của phương Tây và Nga trên thị trường xuất khẩu.

QBZ-95G, biến thể nâng cấp của QBZ-95 với một số cải tiến, chốt an toàn kiêm lựa chọn chế độ bắn được thiết kế lên phía trên báng súng thay vì nằm bên trái như bản gốc, cải thiện đường đạn và độ tin cậy của súng.

Biến thể này được đưa vào thử nghiệm để đánh giá trong năm 2010, sau khi tiến hành đánh giá tổng thể, QBZ-95G sẽ được sử dụng thay thế cho các biến thể của QBZ-95 được đưa vào sử dụng từ năm 1995.

Lịch sử hoạt động

QBZ-95 xuất hiện lần đầu tiên ngoài Trung Quốc năm 1997 khi Anh trao trả Hongkong cho phía Trung Quốc. Ngoài Trung Quốc súng còn được xuất khẩu cho một số quốc gia như SriLanka, Campuchia, Myanmar.

Loại súng này được cho là đã tham gia vào cuộc nội chiến ở SriLanka, xung đột biên giới giữa Campuchia và Thái Lan. Nhìn chung khả năng của QBZ-95 vẫn chưa thực sự rõ ràng, tất cả các thông số có được đều thông qua các thử nghiệm do Trung Quốc công bố.

Súng chỉ mới được xuất khẩu cho một số nước nhỏ, các khách hàng này vẫn chưa có đánh giá nào (hoặc chưa được công bố) về tính năng của súng, cũng có thể là súng chưa trải qua một cuộc chiến thực sự nào nên những điểm mạnh và hạn chế vẫn chưa được đánh giá một cách đầy đủ nhất.

QBZ-95 cũng xuất hiện trong một số trò chơi máy tính, phổ biến nhất là ở game Đột kích.

Tên tuổi của QBZ-95 vẫn chưa được khẳng định, nhưng rõ ràng đây là một nỗ lực lớn của Trung Quốc trong việc tạo ra một dòng súng bộ binh cá nhân cho riêng mình.

Quốc Việt - ĐấtViệt