Liệu lời xin lỗi của Obama có tác dụng?

Chỉ trong 3 tuần qua, Tổng thống Mỹ Barak Obama đã hai lần phải nói lời xin lỗi với người dân Afghanistan. Lần đầu, ông Obama đã phải xin lỗi vì vụ lính Mỹ đốt kinh Koran và mới đây nhất là về vụ lính Mỹ thảm sát dân thường Afghanistan. Nhà Trắng đáng được khen ngợi về sự phản ứng nhanh.

Tuy nhiên, liệu những lời xin lỗi của Tổng thống Obama có ích gì trong việc giải quyết cuộc khủng hoảng càng lúc càng trầm trọng trong quan hệ giữa Mỹ và Afghanistan hay không?

Các nhà phân tích Afghanistan tin rằng, lời xin lỗi của ông Obama hầu như chẳng có mấy tác dụng với việc giải quyết một loạt vụ scandal xảy ra trong Lực lượng Hỗ trợ An ninh Quốc tế (ISAF) do NATO dẫn đầu trong thời gian gần đây. Hồi tháng 1 đầu năm, nhiều người đã choáng váng khi xem một cuốn băng video được tung lên mạng ghi lại hình ảnh 4 binh lính Mỹ lăng mạ, sỉ nhục một thi thể chiến binh nổi dậy Taliban. Vụ việc này đã làm dấy lên một làn sóng tức giận trong người dân Afghanistan. Khi người dân Afghanistan còn chưa hết giận dữ thì ngay trong tháng 2, một số binh lính Mỹ dám ngang nhiên đốt kinh Koran tại Căn cứ Không quân Bagram ở tỉnh Parwan. Làn sóng phẫn nộ trào dâng, người dân Afghanistan đổ ra đường biểu tình phản đối lính Mỹ. Những vụ biểu tình rầm rộ leo thang thành bạo lực đã cướp đi sinh mạng của hơn 30 người, trong đó có 6 lính Mỹ. Hơn 200 người khác đã bị thương trong vụ việc này.

Mới nhất, vào cuối tuần qua, cả đất nước Afghanistan lại bị rúng động bởi vụ một lính Mỹ điên cuồng xả súng giết chết 16 dân thường vô tội, trong đó có 12 phụ nữ và trẻ em. Vụ việc xảy ra ở tỉnh miền nam Kandahar này đã vấp phải sự lên án mạnh mẽ của chính quyền và nhân dân Afghanistan. Dù phía quan chức Mỹ và NATO đã vội vàng xin lỗi người dân Afghanistan và đổ lỗi cho chỉ một binh lính Mỹ gây ra vụ thảm sát này thì mọi việc dường như đã không thể cứu vãn. Vụ thảm sát giống như “giọt nước làm tràn ly”, đẩy mối quan hệ Mỹ-Afghanistan xuống một vực thẳm mới.

Tổng thống Afghanistan Hamid Karzai đã dùng những lời lẽ mạnh mẽ nhất để lên án vụ binh lính Mỹ giết hại dân thường nước ông. Ông Karzai gọi đó là hành động “cố ý giết người”, “một vụ thảm sát không thể được tha thứ”. Nhà lãnh đạo Karzai cũng kêu gọi Mỹ chấm dứt ngay lập tức những hành động giết hại dân thường Afghanistan. Trong khi đó, những người dân ở tỉnh Parwan đòi Mỹ trao cho họ kẻ sát nhân để họ tự tay trừng phạt.

Ngay báo chí Mỹ cũng thừa nhận, vụ thảm sát hồi cuối tuần vừa rồi là tội ác kinh khủng nhất mà binh lính Mỹ gây ra kể từ khi họ tham gia vào cuộc chiến tranh ở Afghanistan cách đây hơn một thập kỷ. Vụ việc này không tránh khỏi việc đẩy quan hệ Mỹ-Afghanistan vào một cuộc khủng hoảng mới.

Ngoài những lời xin lỗi liên tiếp, Mỹ và NATO khẳng định họ đã bắt giữ lính Mỹ gây ra vụ thảm sát và thề sẽ điều tra cũng như đưa kẻ phải chịu trách nhiệm ra trước pháp luật. Thậm chí, hôm qua (12/3), Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Leon Panetta còn nói, lính Mỹ nổ súng giết 16 người Afghansitan có thể sẽ bị tử hình nếu bị kết tội.

Bất chấp tất cả những động thái hết sức khẩn trương nhằm tránh tổn thất này, vụ thảm sát dân thường Afghanistan không còn nghi ngờ gì nữa sẽ gây ra một làn sóng biểu tình chống Mỹ mới. Những scandal liên tiếp do lính Mỹ và NATO gây ra trong những tháng vừa qua đã làm người dân Afghanistan không cảm thấy gì ngoài sự xúc phạm, choáng váng và tức giận.

Người dân Afghanistan vốn đã phải chịu đựng quá đủ trong cuộc chiến tranh kéo dài dai dẳng hơn một thập kỷ qua. Trong cuộc chiến tranh này, người Mỹ đã gây thương vong cho không ít dân thường Afghanistan. Binh lính Mỹ cũng nổi tiếng về rất nhiều vụ không tôn trọng tuyền thống và văn hoá địa phương. Điều đó đã gieo vào lòng người dân Afghanistan sự tức giận và cảm thấy bị xúc phạm.

Theo một báo cáo của Liên Hợp Quốc được công bố hồi đầu tháng 2, có tất cả 3.021 dân thường Afghanistan bị giết hại trong các vụ bạo lực ở nước này hồi năm ngoái. Trong số này, 77% người là nạn nhân của Taliban và 14% còn lại là do ISAF và binh lính Afghanistan.

Sẵn sự bất mãn và uất hận trong lòng, người dân Afghanistan khó lòng có thể tha thứ cho Mỹ trong vụ thảm sát vừa rồi dù Tổng thống Obama có nói ngàn lần xin lỗi.

Hầu hết các nhà phân tích tin rằng, việc đốt kinh Quran và vụ thảm sát dân thường mới đây chắc chắn sẽ làm ảnh hưởng đến những sắp xếp chiến lược của Mỹ ở khu vực Trung Á, thậm chí nó còn có thể khiến Washington tìm cách rút khỏi “cơn ác mộng Afghanistan" càng nhanh càng tốt.

Chính Tổng thống Obama hôm nay cũng phải thừa nhận, vụ binh lính Mỹ giết hại một lúc 16 dân thường Afghanistan vô tội đã khiến ông có thêm quyết tâm để thực hiện kế hoạch đưa lực lượng Mỹ về nhà vào năm 2014. Tuy nhiên, ông Obama cũng cảnh báo về một sự rút quân vội vàng ra khỏi Afghanistan vì nó có thể làm phương hại đến các lợi ích của Mỹ ở đây.

Washington đang hối hả thực hiện kế hoạch rút quân ra khỏi Afghanistan vào năm 2014. Giới quan chức Mỹ đang tìm mọi cách đưa Taliban quay trở lại bàn đàm phán và tăng cường nỗ lực ký một hiệp định đối tác chiến lược với chính phủ Afghanistan. Tuy nhiên, vẫn còn vô vàn những khó khăn và thách thức ở phía trước nếu Mỹ muốn thay đổi chiến lược ở Afghanstan và muốn rút ra khỏi chiến trường này trong danh dự.

Kiệt Linh - (tổng hợp)