Kết quả nghiên cứu thực trạng tham nhũng trong khu vực DN được Thanh tra Chính phủ - Pḥng Thương mại Công nghiệp Việt Nam (VCCI) công bố hôm qua - 4/4 cho thấy, “nạn đưa phong b́ để “nhờ vả” là h́nh thức phổ biến nhất trong mối quan hệ giữa DN và cơ quan công quyền khi có tới 69% doanh nghiệp tự nhận là nạn nhân của tham nhũng”.
Dành 1-5% chi phí để… hối lộ
Tham nhũng đang xảy ra ở nhiều ngành, lĩnh vực có liên quan đến thủ tục đăng kư kinh doanh, xin cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, giao đất đến thuế, hải quan, quản lư thị trường, xây dựng, bảo hiểm xă hội… H́nh thức phổ biến là hối lộ dưới dạng đưa phong b́ để trả giá cho việc giải quyết các thủ tục. Bên cạnh đó, c̣n có rất nhiều h́nh thức “cảm ơn” trá h́nh như tặng quà bằng thẻ hội viên các câu lạc bộ, sử dụng dịch vụ đắt tiền hay mời đi du lịch, chiêu đăi, nhận người thân quen của cán bộ nhà nước vào làm việc, “lại quả” theo giá trị hợp đồng...
Kết quả điều tra cũng cho thấy, 69% DN tự nhận là nạn nhân của tham nhũng, hơn 10% DN cho biết chi phí không chính thức gửi các cơ quan thuế, hải quan, quản lư thị trường là “nhiều hoặc rất nhiều”. Các khoản chi “không chính thức” này có thể lên đến 1- 5% chi phí của DN.
Ngược lại, tổng chi phí hàng năm DN biếu các cơ quan vệ sinh an toàn thực phẩm, tài nguyên môi trường , bảo hiểm xă hội, tiêu chuẩn, chất lượng đo lường là không đáng kể so với kết quả thu được. Có gần 50% DN khẳng định, “phải có mối quan hệ với ngân hàng và xuất tiền “bôi trơn” cho cán bộ tín dụng mới vay được vốn hỗ trợ của Nhà nước”.
Mặc dù ít nhiều bức xúc với nạn tham nhũng nhưng lư do chính mà 50% DN không tố cáo v́ cho rằng "đó không phải là việc của tôi" "có tố cáo cũng chẳng giải quyết được ǵ" hay đây là thông lệ chung, gần như mặc định trong quan hệ giao dịch. Đặc biệt, “văn hóa hối lộ” trong lĩnh vực đất đai trở nên b́nh thường đến nỗi không ai thấy có ǵ bất thường khi phải đưa phong b́ mới xong thủ tục (!?).
Xóa bỏ tâm lư “phong b́”
Chính thực trạng đó khiến “DN luôn mang sẵn tâm lư “phong b́”, cứ gặp khó khăn khi làm việc với cơ quan công quyền là đă sẵn sàng cho việc này, thậm chí có khi họ đưa tiền mà không biết ḿnh đưa v́ lư do ǵ” như nhận định của Phó Cục trưởng Cục Chống tham nhũng (Thanh tra Chính phủ) Ngô Mạnh Hùng.
Phân tích nguyên nhân của nạn “phong b́ đi trước, việc nước đi sau”, ông Hùng cũng chỉ ra một phần là do năng lực của chính DN c̣n hạn chế, nhất là v́ muốn nhanh được việc mà chấp nhận tiếp tay cho tham nhũng, trong khi nếu họ chủ động trong việc nắm chắc các quy định, văn bản pháp quy, các yêu cầu về thủ tục cần có mà ḿnh phải tuân thủ khi “xin” cấp phép hay thực hiện một thủ tục nào đó th́ cơ quan công quyền sẽ phải làm theo đúng quy tŕnh và DN không phải mất thêm chi phí.
Nhưng cách quản lư, giải quyết công việc từ phía các cơ quan công quyền cũng đang làm nạn đưa hối lộ, tham nhũng có nhiều “đất” để phát triển. Không ít trường hợp lợi dụng thẩm quyền để lập phương án, điều chỉnh phương án quy hoạch xây dựng đô thị, quy hoạch điểm dân cư, tổ chức thực hiện quy hoạch sử dụng đất và giao đất ở nhiều nơi c̣n chưa nghiêm…Có tới 63% DN được khảo sát nhận định “hệ thống giấy phép chuyên ngành phức tạp, không minh bạch, là một trong những nguyên nhân gây ra nạn tham nhũng ở Việt Nam hiện nay”.
Do đó, theo đề xuất của ông Conrad Fzellmann, (Phó Giám đốc Tổ chức hướng tới Minh Bạch), một trong những vấn đề đi đầu để “doanh nghiệp không c̣n tiếp tay cho tham nhũng bằng các khoản thanh toán không chính thức, “hoa hồng”, phong b́”, pḥng chống tham nhũng là tạo lập môi trường kinh doanh cạnh tranh lành mạnh, b́nh đẳng, công bằng; nâng cao nhận thức và năng lực, xây dựng và phổ biến những bộ công cụ, tài liệu, đưa ra các hướng dẫn hỗ trợ cho DN; thúc đẩy hơn nữa tính liêm chính trong doanh nghiệp và khuyến khích hành động tập thể, đối thoại giữa Chính phủ với DN trong một số ngành, trong đầu thầu mua sắm…
Quan trọng không kém là cần xây dựng hệ thống hiệu quả để bảo vệ người tố cáo tham nhũng, chứ c̣n ở mức sơ khai, mới h́nh thành như hiện nay, hệ thống này chưa thể hiện được vai tṛ là nơi tin tưởng cho người chống tham nhũng nên thông tin tố cáo tham nhũng sẽ không thể đến được với các cơ quan chức năng, hạn chế rất nhiều đến hiệu quả công tác pḥng chống tham nhũng./.
Hoạt động nghiên cứu này nằm trong dự án Sáng kiến Xây dựng tính nhất quán và minh bạch trong kinh doanh tại Việt Nam (ITBI), dựa trên “bối cảnh” là mối quan hệ giữa doanh nghiệp – bên “cung” (đưa hối lộ) và cơ quan công quyền - bên “cầu” (bên có điều kiện để nhận hối lộ).
Trung tâm Nghiên cứu Chính sách và phát triển đă tiến hành khảo sát tại 6 tỉnh, TP lớn: Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, Hải Pḥng, Đồng Nai và Cần Thơ, lấy ư kiến của 270 DN, 7 cuộc thảo luận nhóm và 12 cuộc phỏng vấn sâu các hiệp hội, cán bộ Nhà nước để có bức tranh tổng thể về hiện trạng tham nhũng trong khu vực DN hiện nay ở Việt Nam.
|
Huy Anh
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
69% doanh nghiệp là nạn nhân của tham nhũng?
