“Không c̣n ai để lên tiếng bênh vực cho tôi” Trong cuộc đối đầu với Trung Quốc tại băi cạn Scarborough, Ngọai trưởng Philippines, Albert del Rosario đă phát biểu với tờ Inquirer rằng "Tất cả các nước khác chứ không chỉ có Philippines sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng nếu chúng ta không có một lập trường... ...mọi người nên nh́n kỹ TQ đang cố gắng làm ǵ tại băi cạn Scarborough nhằm theo đuổi cái mà họ gọi là quyền chủ quyền của họ trên toàn bộ Biển Đông [Philippines gọi là Biển Tây Philippines] dựa trên yêu sách đường chín vạch, với một dẫn chứng lịch sử rơ ràng là vô căn cứ". Phản ứng, hay ít ra là phản ứng công khai,từ các quốc gia ASEAN xung quanh Biển Đông về lời kêu gọi của Manila về Biển Đông là yếu ớt. Gần như không có phản ứng nào được tường thuật trên báo chí, và không có phản ứng nào được công bố trên các trang web tiếng Anh của các bộ ngoại giao các nước ASEAN.
Ngoại lệ duy nhất là một tuyên bố bằng tiếng Việt do người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam vào ngày 25/4/2012, đăng tải trên trang web bằng tiếng Việt của Bộ Ngoại giao Việt Nam, nêu rằng Việt Nam "hết sức quan tâm và lo ngại về t́nh h́nh tranh chấp băi cạn Scarborough" và Việt Nam "cho rằng các các bên liên quan cần kiềm chế, giải quyết ḥa b́nh các tranh chấp trên cơ sở luật pháp quốc tế, nhất là Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982 và tinh thần Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) nhằm duy tŕ ḥa b́nh, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải ở Biển Đông và khu vực."
Có lẽ có thể hiểu tuyên bố đó như một ủng hộ ngấm ngầm cho đề nghị của Philippines về giải pháp pháp lư dựa trên UNCLOS, nhưng giả sử đúng là như thế đi nữa th́ sự ủng hộ đó cũng là khá khiêm tốn. Nếu tính toàn bộ ASEAN th́ mức ủng hộ công khai cho Philippines trong cuộc đối đầu ở băi cạn Scaborough là đáng thất vọng, dù rằng các nước ASEAN kia không có tranh chấp với Philippines trong khu vực đó.
Đáng tiếc là là sự thiếu tương trợ đó có vẻ như đă là một cung cách bất thành văn của các nước ASEAN trong tranh chấp Biển Đông. Ngược ḍng thời gian trong khoảng một năm vừa qua, chúng ta có thể thấy khi TQ giam cầm các ngư dân VN đánh cá tại vùng Hoàng Sa, không có nước ASEAN nào lên tiếng để ủng hộ một cách giải quyết công bằng. Khi TQ gây sức ép lên các hoạt động dầu khí của Philippines trong khu vực băi Cỏ Rong, không hề có nước ASEAN nào lên tiếng ủng hộ Philippines. Khi TQ gây áp lực lên tập đoàn dầu khí Ấn Độ ONGC Videsh nhằm khiến họ rút khỏi Lô 127 và 128, nằm giáp bờ biển đất liền Việt Nam, không có nước ASEAN nào lên tiếng ủng hộ Việt Nam. Khi tàu hải giám và các tàu đánh cá của TQ phá hoại thiết bị địa chấn của các tàu khảo sát Việt Nam, không có nước ASEAN nào lên tiếng ủng hộ Việt Nam. Khi tàu TQ dọa đâm vào tàu khảo sát cho Philippines tại băi Cỏ Rong tháng 3/2011, không có nước ASEAN nào lên tiếng ủng hộ Philippines.
Rơ ràng, bất kể các sai lầm mà các nước ASEAN trong tranh chấp đă mắc phải trong quá khứ và trong hiện tại, kể từ đây, các bên cần thay đổi cách tiếp cận không lên tiếng này.
Trong thay đổi này, Philippines và Việt Nam nắm ch́a khóa quan trọng. V́ vị trí địa lư của hai quốc gia này so với đường chữ U tai tiếng của TQ, không gian biển của hai nước này bị đe dọa vào bậc nhất so với các nước ASEAN khác. Ngoài ra, bản chất của các mối đe dọa mà hai nước này gánh chịu cũng tương tự nhau. Nếu Việt Nam và Philippines mà c̣n không thể cùng lên tiếng một cách rơ ràng th́ khó có thể mong đợi các nước khác trong ASEAN có tranh chấp Biển Đông cùng lên tiếng như thế, và nếu mong đợi cả cộng đồng ASEAN làm th́ c̣n khó hơn. Hiện nay, nếu ASEAN có thể t́m ra một tiếng nói chung về vấn đề Biển Đông th́ e rằng tiếng nói ấy sẽ chỉ có thể là loăng, yếu và không rơ ràng.
Đă đến lúc các chuyên gia và các nhà hoạch định chính sách Việt và Phi cần bàn thảo về một tuyên bố chung nhằm hỗ trợ nhau. Ví dụ, hai quốc gia này có thể ra thông cáo chung chống lại việc sử dụng đá hay đảo nhỏ để đ̣i quá nhiều không gian biển, chống lại lập luận đ̣i "quyền lịch sử" trên hầu hết diện tích Biển Đông, và ủng hộ việc xác định rơ ràng phạm vi của khu vực tranh chấp. Nếu phương án đàm phán bị bế tắc th́ Philippines và Việt Nam có thể kêu gọi các bên khác trong tranh chấp cùng đồng ư đưa các câu hỏi phù hợp ra cho Ṭa án Quốc tế về Luật Biển phân xử.
Đi xa hơn, Philippines và Việt Nam có thể đàm phán với nhau để xác định phạm vi của các vùng nước phụ thuộc Trường Sa và sau đó lên tiếng ủng hộ nhau một khi TQ cố gắng gia tăng áp lực lên hai nước này bên ngoài các phạm vi ấy.
Thí dụ, Philippines có thể đề nghị với Việt Nam rằng các vùng nước trong khu vực băi Cỏ Rong phía ngoài vành đai 12 hải lư tính từ các đảo, đá, nếu có, trong khu vực đó là không thuộc vùng đặc quyền kinh tế của Trường Sa, và Việt Nam có thể có một đề nghị tương tự cho băi Tư Chính.
Trên thực tế, băi Cỏ Rong và băi Tư Chính là những băi ngầm và theo luật quốc tế th́ không nước nào có thể tuyên bố chủ quyền đối với toàn bộ hai băi này, mà chỉ có thể tuyên bố chủ quyền đối với những đảo, đá nổi từ chúng lên trên mặt nước, nếu có. Phần dưới mặt nước của băi Cỏ Rong và băi Tư Chính sẽ thuộc về hay lănh hải 12 hải lư, hay vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lư, hay thềm lục địa của những đảo,đá này, nếu có, hay của các vùng lănh thổ chung quanh. Trong các loại vùng biển này, một nước chỉ có chủ quyền đối với lănh hải 12 hải lư, nhưng thông tin đại chúng thường ghi lầm rằng một nước có chủ quyền đối với cả vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lư và thềm lục địa.
Như vậy, nếu Việt Nam có tuyên bố chủ quyền đối với đảo, đá nào cao hơn mặt nước trong khu vực băi Cỏ Rong, th́ Việt Nam vẫn tiếp tục khẳng định chủ quyền đối với những đảo, đá đó và lănh hải 12 hải lư của chúng. Luận điểm ở đây là Việt Nam và Philippines nên đàm phán với nhau để xác định vùng đặc quyền kinh tế của chúng và của những đảo khác thuộc quần đảo Trường Sa vươn ra đến đâu ở băi Cỏ Rong và băi Tư Chính nói riêng và trên Biển Đông nói chung. Việt Nam và Philippines có thể tận dụng quy định của Ṭa án Quốc tế về Luật Biển và cùng thi hành thủ tục để hai nước có thể xin Ư kiến Tư vấn của Ṭa, nhằm giúp hai nước xác định phạm vi của vùng đặc quyền kinh tế thuộc Trường Sa, cũng như nhằm bác bỏ những lập luận của Trung Quốc.
Sau khi thoả thuận về phạm vi của vùng đặc quyền khinh tế thuộc Trường Sa, Việt Nam và Philippines sẽ cùng nhau lên án những động thái của Trung Quốc nhằm biến những vùng bên ngoài phạm vi đó thành vùng tranh chấp. Nếu như Philippines và Việt Nam có thể cùng lên tiếng một cách dứt khoát rằng một sự kiện đối đầu cụ thể nào đó trên Biển Đông là do TQ mưu toan mở rộng vùng tranh chấp một cách không phù hợp với luật quốc tế quy định th́ việc đó sẽ tạo ra một thế trận mới cho cuộc đấu tranh ngoại giao và việc tranh thủ dư luận quốc tế, so với chỉ có một nước tranh căi với một nước.
Như một thí dụ cụ thể, khi phía Trung Quốc cắt cáp địa chấn tàu B́nh Minh 2 và Viking 2, Việt Nam đă khẳng định rằng hành vi xâm phạm đó đă xảy ra trong những vùng không phải là vùng tranh chấp. Nếu lúc đó có nước khác tuyên bố ủng hộ quan điểm của Việt Nam, th́ điều đó sẽ có nhiều giá trị cho việc tranh thủ dư luận của chúng ta.
Như một thí dụ khác, khi Trung Quốc gây sức ép nhằm khiến tập đoàn dầu khí Ấn Độ ONGC Videsh rút khỏi Lô 127 và 128, nếu có nước khác tuyên bố rằng Lô 127 và 128 không nằm trong ṿng tranh chấp, th́ điều đó cũng sẽ có nhiều giá trị cho cuộc đấu tranh của chúng ta.
Nếu các nước ASEAN trong tranh chấp tiếp tục cách tiếp cận "lặng im khi TQ lất lướt kẻ khác" th́ không khó đoán cách đó có thể dẫn đến đâu. Martin Niemoeller, một mục sư người Đức đă miêu tả hạn chế của cách tiếp cận đó một cách hùng biện:
"Đầu tiên chúng nó (bọn Phát Xít) t́m đến xử những người Cộng Sản, nhưng tôi không phải Cộng sản nên tôi không lên tiếng. Kế đó chúng t́m đến xử những người theo tư tưởng Xă hội và Nghiệp đoàn lao động, nhưng tôi cũng không thuộc họ, nên tôi không lên tiếng. Sau đó chúng t́m đến xử người Do Thái, nhưng tôi không phải Do Thái nên tôi không lên tiếng. Và khi bọn Phát xít t́m đến bắt tôi, th́ lúc ấy không c̣n ai để lên tiếng bênh vực cho tôi."
Những nhà hoạch định chính sách của Philippines và Việt Nam sẽ hiệu quả hơn cho đất nước của họ nếu họ có thể để ư hơn đến phương diện này và tận dụng việc Philippines và Việt Nam có thể hỗ trợ ngoại giao cho nhau để bảo vệ quyền chủ quyền trên các vùng nước Biển Đông mà không ảnh hưởng đến quan điểm của mỗi nước về chủ quyền trên các đảo, đá Trường Sa.
Theo Lê Vinh Trương Vietnamnet/Manila Times
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
“Không c̣n ai để lên tiếng bênh vực cho tôi”
