Mỹ thay đổi chiến lược căn cứ quân sự

Tình trạng lính Mỹ thương vong ở châu Phi được đưa về căn cứ Ramstein (Đức) đã vén bức màn bí mật về một sự thay đổi trong chiến lược quân sự của Mỹ trong thế kỷ 21.

Để Quân đội Mỹ là "Kỵ binh toàn cầu thế kỷ 21"

Số thương vong này rất có thể là số binh sĩ Mỹ bị thương vong đầu tiên được chuyền về từ các nơi xa xôi hơn cả Afghanistan hay Iraq. Chúng phản ánh việc các căn cứ quân sự nhỏ như Trại Lemonnier được sử dụng ngày càng nhiều.

Các nhà kế hoạch quân sự xem mô hình Trại Lemonnier như là hình mẫu cho các căn cứ quân sự Mỹ “rải rắc” khắp thế giới, ở cả những nơi mà trước đó Mỹ không có sự hiện diện quân sự”.

Đã qua rồi thời mà Ramstein là kiểu mẫu cho căn cứ quân sự Mỹ. Tuy nhiên, cũng không nên nghĩ rằng Lầu Năm Góc đang cuốn gói, thu nhỏ các nhiệm vụ quốc tế và trở về nước.

Thực tế, trên cơ sở những phát triển của những năm gần đây tình hình lại khác hẳn. Trong khi tập hợp các căn cứ quân sự to lớn thời Chiến tranh Lạnh trên toàn thế giới đang giảm đi, cơ sở hạ tầng toàn cẩu của các căn cứ quân sự ở nước ngoài đã bùng nổ cả về kích thước lẫn phạm vi.

Hầu hết dân Mỹ đều không biết rằng việc xây dựng căn cứ của Washington đang gia tăng với một thế hệ căn cứ mới mà giới quân sự gọi là “lá súng” (Lily pads, ở đó, các lực lượng Mỹ giống như con ếch nhảy trên đó để đuổi theo một con mồi). Những căn cứ này thường nhỏ, bí hiểm và khó ra vào, chứa một số lượng lính hạn chế, tiện nghi gọn nhẹ nhưng đầy các loại vũ khí và vật tư trù bị sẵn.

Trên khắp thế giới, từ Djibouti đến những khu rừng của Honduras, các sa mạc của Mauritania đến quần đảo Dừa nhỏ bé của Australia, Lầu Năm Góc đang tìm cách xây dựng càng nhiều căn cứ càng tốt, và càng nhanh càng tốt.

Dù số liệu thống kê rất khó để lắp ráp, do tính chất bí mật của các căn cứ đó, nhưng có lẽ Lầu Năm Góc đã xây dựng đến 50 căn cứ "lá súng" cũng như các căn cứ nhỏ khác vào khoảng năm 2000, trong khi tiếp tục khám phá để xây dựng thêm hàng chục cái khác.

Như Mark Gillem, tác giả cuốn Thị trấn Mỹ: Xây dựng các căn cứ tiền tiêu đế chế đã giải thích việc ba “tránh” là mục tiêu mới. Ba tránh là tránh cư dân địa phương, tránh công khai hóa và tránh phản đối tiềm năng.

Tác giả cho biết, Mỹ muốn “triển khai sức mạnh của mình tại các căn cứ tiền tiêu hẻo lánh và khép kín” trên khắp thế giới.

Theo một số người ủng hộ mạnh nhất đối với chiến lược này tại Viện Doanh nghiệp Mỹ, mục tiêu là “cần tạo ra một mạng lưới căn cứ tiền tiêu khắp thế giới” với Quân đội Mỹ là “kỵ binh toàn cầu của thế kỷ 21” .

Những căn cứ "lá súng" như vậy trở thành một phần thiết yếu của một chiến lược phát triển quân sự của Washington nhằm duy trì sự thống trị toàn cầu của Mỹ, nhằm được nhiều việc hơn với chi phí ít hơn trong một thế giới đa cực ngày càng cạnh tranh hơn bao giờ hết.

Là trọng tâm vì nó đang trở thành quan điểm lâu dài của Mỹ, chính sách thiết lập lại các căn cứ toàn cầu hầu như không gặp phải sự chú ý nào của công chúng hay sự giám sát có ý nghĩa nào của Quốc hội.

Trong khi đó, như sự xuất hiện của những thương vong đầu tiên từ châu Phi cho thấy, Quân đội Mỹ vẫn có thể dính líu vào các cuộc xung đột mới, với những hậu quả có thể là rất tai hại.

Thay đổi đế chế căn cứ

Có thể bạn nghĩ rằng Quân đội Mỹ đang trong quá trình teo lại. Đúng là Mỹ phải đóng cửa hoàn toàn 505 căn cứ lớn nhỏ đã được xây dựng ở Iraq và đang rút dần quân khỏi Afghanistan. (>> chi tiết)

Tại châu Âu, Lầu Năm Góc tiếp tục đóng cửa các căn cứ quân sự lớn ở Đức và sớm rút hết hai lữ đoàn khỏi nước này. Tổng số lính Mỹ ở nước ngoài theo kế hoạch sẽ giảm khoảng 100.000 người. (>> chi tiết)

Tuy nhiên Mỹ vẫn dễ dàng duy trì một loạt các căn cứ to lớn ở nước ngoài trong lịch sử thế giới: Hơn 1.000 căn cứ quân sự ở ngoài 50 bang và bang Washington, DC.

Những căn cứ này gồm đủ loại, từ các căn cứ cũ hàng chục năm ở Đức và Nhật Bản đến các căn cứ không quân cực mới cho máy bay không người lái ở Ethiopia và quần đảo Seychells ở Ấn Độ Dương, và thậm chí có cả các khu nghỉ dưỡng cho lính nghỉ phép ở Italy và Hàn Quốc.

Ở Afghanistan, lực lượng quốc tế do Mỹ dẫn đầu vẫn chiếm hơn 450 căn cứ. Về tổng thể, quân đội Mỹ đang có một số hình thức hiện diện quân sự ở khoảng 150 quốc gia trên thế giới, không kể 11 hàng không mẫu hạm đang làm nhiệm vụ đặc biệt – như là các căn cứ nổi - và sự hiện diên quân sự quan trọng và ngày càng phát triển trong không gian.

Hiện Mỹ chi khoảng 250 tỷ USD hàng năm để duy trì các căn cứ và quân đội ở nước ngoài.

Một số căn cứ, như ở Vịnh Guantánamo, Cuba, được xây dựng cuối thế kỷ 19. Phần lớn các căn cứ được xây dựng hoặc chiếm được trong hoặc ngay sau Chiến tranh thế giới lầ thứ hai ở tất cả các châu lục, gồm Nam Cực.

Dù Mỹ đã rút khỏi 60% số căn cứ quân sự ở nước ngoài sau khi Liên Xô sụp đổ nhưng các hạ tầng cơ sở của các căn cứ thời Chiến tranh Lạnh vẫn còn nguyên vẹn, riêng ở Đức vẫn có 60.000 lính Mỹ dù không còn siêu cường địch thủ.

Toàn cảnh căn cứ hải quân Mỹ tại vịnh Guantanamo, Cuba, được chụp năm 1995. Ảnh: Wikipedia

Tuy nhiên, đầu năm 2001, ngay cả trước khi các cuộc tấn công khủng bố 11/9, chính quyền Bush đã phát động một cuộc tái tổ chức toàn cầu về các căn cứ và quân đội mà Obama ngày nay đang tiếp tục với "trục châu Á."

Kế hoạch ban đầu của Bush là sẽ đóng cửa trên 1/3 căn cứ quân sự ở nước ngoài và chuyển quân về phía đông và phía nam, cho gần hơn với các khu vực dự kiến sẽ xảy ra xung đột ở Trung Đông, châu Á, châu Phi và châu Mỹ La Tinh.

Lầu Năm Góc bắt đầu tập trung vào xây dựng các “căn cứ quân sự tiền tiêu” nhỏ hơn và linh hoạt hơn, và thậm chí các “cơ sở hợp tác an ninh” nhỏ hơn hay còn được gọi là “lá súng”.

Những khu tập trung quân lớn sẽ bị hạn chế, chỉ còn một số "căn cứ hoạt động chủ chốt" (MOBs) như Ramstein, Guam ở Thái Bình Dương và Diego Garcia ở Ấn Độ Dương là trong kế hoạch sẽ được mở rộng.

Dù nhấn mạnh về củng cố và đóng cửa căn cứ trong kế hoạch này, ở thời đại hậu 11/9, Lầu Năm Góc thực sự đang mở rộng đáng kể cơ sở hạ tầng các căn cứ quân sự, gồm hàng chục căn cứ chính ở mỗi quốc gia vùng Vịnh, trừ Iran và tại một số nước Trung Á quan trọng đối với cuộc chiến tại Afghanistan.

Phạm Ngọc Uyển
theo đv