Cán cân hải quân thế giới đang thay đổi

Trung Quốc hạ cất cánh thành công chiến đấu cơ J-15 trên tàu sân bay đầu tiên; trong Mỹ chỉ có một chiếc duy nhất ở vùng Vịnh… Đây chính là dấu hiệu cho thấy sự khởi đầu của một sự thay đổi tinh tế trong tương quan lực lượng hải quân trên thế giới.

Tàu sân bay chạy bằng năng lượng hạt nhân đầu tiên USS Enterprise “về vườn” sau nửa thế kỷ phục vụ. Ảnh: Defensemedianetwork. com

Với căng thẳng ở Biển Đông ngày càng tăng, nguy cơ xung đột Trung Đông vẫn còn rõ ràng, các chiến dịch chống khủng bố và chống cướp biển… gánh nặng đè lên vai hải quân các nước phương Tây xem ra nặng nề hơn bao giờ hết.

Với việc tàu sân bay USS Nimitz rời khỏi vùng Vịnh Ba Tư, lần đầu tiên Washington không thể duy trì hai tàu sân bay ở vùng biển chiến lược này kể từ năm 2010. Không những thế, Hải quân Mỹ còn phải điều thêm nhiều tàu chiến đến vùng biển bất ổn ở phía Đông Địa Trung Hải.

Mỹ phải giảm bớt sự hiện diện hải quân trên thế giới

Những sự lựa chọn khó khăn đang xuất hiện, với việc quân đội Mỹ sẽ phải đối mặt với nhiều năm cắt giảm ngân sách liên tục và triển vọng giảm bớt sự hiện diện hải quân trên các vùng biển quốc tế thậm chí còn rõ ràng hơn, khi các đồng minh châu Âu xem ra ít có khả năng hơn bao giờ hết để hỗ trợ Mỹ.

Theo Giáo sư Nikolas Gvosdev, chuyên nghiên cứu an ninh quốc gia tại Đại học Chiến tranh Hải quân Mỹ: “Những diễn biến gần đây chỉ ra một xu hướng lớn hơn. Người Mỹ đang phải làm quen với thực tế là không phải lúc nào họ cũng có khả năng hiện diện ở khắp mọi nơi. Sẽ xuất hiện nhiều khoảng trống hơn và được các nước khác không phải phương Tây lấp đầy”.

Sản xuất năng lượng trong nước có khả năng giúp nước Mỹ thoát khỏi sự phụ thuộc vào dầu mỏ Trung Đông. Người Mỹ tự hỏi liệu siêu cường số 1 thế giới có nên tiếp tục gánh chịu cái khoản chi phí khổng lồ của vai trò “cảnh sát biển toàn cầu” như trước hay không?

Đô đốc về hưu Gary Roughead, người vừa từ chức Chỉ huy Các hoạt động hải quân Mỹ năm ngoái cho biết: “Tôi không cho rằng Mỹ sẽ từ bỏ vị thế là lực lượng duy nhất có thể bảo vệ các tuyến hàng hải quốc tế. Những tôi cho rằng sắp có một cuộc tranh luận đáng kể về chính sách và có khả năng dẫn tới một chính sách hợp lý hơn”.

Thách thức từ một Trung Quốc ngày càng quyết đoán hơn đang ngày càng trở nên rõ ràng. Ngay cả với ngân sách quốc phòng tăng ở mức hai con số, đội tàu chiến ngày càng gia tăng của Trung Quốc vẫn còn kém xa Hải quân Mỹ, cả về số lượng tàu lớn lẫn năng lực tác chiến.

Tuy nhiên, việc Trung Quốc công bố chiến đấu cơ J-15 đã cất cánh và hạ cánh thành công trên tàu sân bay đầu tiên mang tên Liêu Ninh - được hoàn thiện từ một vỏ tàu sân bay có từ thời Liên Xô cũ mua lại từ Ukraine - sẽ khiến cho một số nước láng giềng ngày càng lo ngại.

Hầu như toàn bộ lực lượng Hải quân Trung Quốc đều tập trung vào các vùng biển gần - Biển Đông, Đài Loan, các vùng biển tranh chấp với Nhật Bản và các nước khác.

Trái lại, các lực lượng Mỹ đang ngày càng bị căng trải, khi nước này phải rải quân ra khắp thế giới. Nếu thực hiện chiến lược “chuyển trọng tâm” sang châu Á-Thái Bình Dương” và đối phó với Bắc Kinh ở “sân sau của mình”, Washington có thể quyết định bỏ qua các khu vực khác trên thế giới.

Cán cân về tàu sân bay đang thay đổi

Với việc tàu sân bay USS Enterprise “về vườn” sau nửa thế kỷ phục vụ, một lần nữa Mỹ chỉ còn có 10 tàu sân bay. Với các yêu cầu bảo trì và đào tạo, Hải quân Mỹ thường chỉ huy động được 5 tàu sân bay trực chiến vào mọi thời điểm. Theo các chuyên gia, Mỹ khó có thể duy trì hai tàu sân bay ở vùng Vịnh Ba Tư và hai tàu sân bay khác ở châu Á-Thái Bình Dương. Điều này khiến cho các giới chức Hải quân Mỹ cảm thấy lo ngại và khiến cho các nhà hoạch định chính sách Mỹ giảm bớt kỳ vọng vào hạm đội của họ và của các nước đồng minh.

"Siêu tàu sân bay" duy nhất của châu Âu là chiếc "Charles de Gaulle" cũng đã dành hầu hết thời gian của năm nay để tu bổ, sau khi chiến dịch Libya năm ngoái. Italy và Tây Ban Nha chỉ có các tàu sân bay nhỏ hơn rất nhiều, trong khi cường quốc hải quân một thời là Anh không có một chiếc tàu sân bay nào, sau khi phải “bán sắt vụn” 3 tàu sân bay để cắt giảm chi phí. Mãi đến cuối thập kỷ này, hai tàu sân bay lớn "Queen Elizabeth" và "Prince of Wales" mới đi vào phục vụ.

Nhà phân tích hải quân Christian le Mierre tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS) ở London nhận định: “Cán cân tương quan lực lượng rõ ràng đang nghiêng về phía các nền kinh tế mới nổi. Người ta đang tập trung quá nhiều vào Trung Quốc mà quên đi việc Ấn Độ sẽ có 3 tàu sân bay, ngay trong thập kỷ này”.

Chỉ riêng tàu sân bay không nói lên sức mạnh của lực lượng hải quân. Mỹ còn có một số lượng lớn tàu chiến, tàu đổ bộ và các tàu chở máy bay trực thăng, máy bay cất cánh thẳng đứng và máy bay không người lái cũng như các lực lượng lính thủy đánh bộ, lực lượng đặc nhiệm.

Với việc không có đủ tàu sân bay, vai trò của các tàu chiến nói trên ngày càng trở nên quan trọng. Mỹ đã gửi mấy chiếc tới Đông Địa Trung Hải hồi tuần trước.

Ngoài ra, Washington cũng có thể sử dụng một loạt các căn cứ trên bờ như căn cứ Djibouti và các tàu ngầm chạy bằng năng lượng nguyên tử Mỹ cũng có thể sử dụng tên lửa (kể cả tên lửa mang đầu đạn hạt nhân) bắn trúng các mục tiêu ở sâu trong đất liền.

Chỉ có điều, với đà thăng tiến hiện nay, Trung Quốc đang bắt đầu thu hẹp khoảng cách với Mỹ về sức mạnh quân sự, đặc biệt là sức mạnh hải quân. Thể hiện cho sức mạnh đang lên đó, đầu tháng 12/2012, Bắc Kinh thông báo sẽ lần đầu tiên triển khai tàu ngầm mang tên lửa đạn đạo hạt nhân ra những vùng biển xa trên đại dương.


Theo Đất Việt