
Přemysl Moc và một người dân tộc. Ảnh: svetoutdooru.cz.
Přemysl Moc không cảm thấy ḿnh là một khách du lịch đến từ Séc. Đúng hơn, đó là một kẻ hành khất. Suốt 4 năm nay, hè nào anh cũng về Việt Nam.
Người Séc này là một thầy giáo. V́ có ḱ nghỉ hè dài, anh thường đi du lịch khá lâu và đi một ḿnh. Đơn giản, không ai thích du lịch vào mùa hè nóng bức cả.
Anh đến Việt Nam như thế nào?
Tôi có cơ hội dạy nghề ở một trường trung cấp tại Hà Nội và làm quen với một vài người đă từng ở Tiệp Khắc nên không có rào cản ngôn ngữ. Giờ th́ tôi cũng đă nói được tiếng Việt rồi. Nhờ thân quen, tôi được đến những nơi mà khách du lịch thông thường không đi đến. Tôi bị thu hút bởi sự khác biệt về văn hóa ở Việt Nam, đúng là một thế giới khác. Họ nói ngôn ngữ khác, suy nghĩ khác và v́ thế tôi cũng trải qua nhiều điều không tốt. Nhưng rồi tôi cũng quen và giờ chỉ nghỉ đến nó thật tốt đẹp. Ở đó, không khí có mùi khác, người bản địa hay cười và phở được ăn bằng đũa, những thứ này ảnh hưởng đến tôi đến mức nhiều khi tôi nghĩ là ḿnh phải ở Việt Nam măi măi.
Anh đi đâu khi ở Việt Nam?
Tôi tránh như khu du lịch lớn, nơi nền công nghiệp du lịch khiến con người thay đổi và chúng ta không t́m thấy ǵ đúng bản chấn cả. Ai muốn t́m hiểu văn hóa và phong tục th́ phải đi nơi khác. Tiếc là hầu hết các chỗ đẹp nhất đều biến thành khu du lịch rồi, nhưng tất nhiên vẫn c̣n những chỗ nghèo khó và nguyên bản hơn.

Lạc vào chốn thiên đường. Ảnh: svetoutdooru.cz.
Anh có thể kể thêm về chuyến đi đó?
Tôi có 2 kỉ niệm. Lần đầu tiên tôi bị lạc ở Coc Xa, Bắc Việt. Vào năm 1950 Việt Minh đă đánh bại quân Pháp ở đó nên tôi đến đấy. Hai ngày liền tôi bị lạc trong những đồng lúa nước và đến ngày thứ ba mới t́m lối ra. Ở đây không có các dấu chỉ đường, nhất là ở vùng biên giới với Trung Quốc, ít người qua lại đây. Ở đây đung là rừng nguyên sinh, không phải ở đâu tại Việt Nam cũng c̣n giữ được. Chúng đă bị phá hoại bởi chất diệt cỏ vào thời chiến hay việc đốt rừng của người dân tộc. Tuy nhiên, ở đây thiên nhiên vẫn thật đẹp, đầy hoa và bướm, các cây đại thụ cũng như âm thanh lạ lùng.
Kỉ niệm thứ hai là ở một làng nhỏ tịa Nghe An, gần bin giới Lào. Một người dân tộc Thái mang tôi về nhà và mời ăn cưới em gái ḿnh. Cô dâu 14 tuổi c̣n chú rẻ 16. Tôi ở đó một tuần trươc lễ cưới. Người Kinh th́ ăn phở vào buổi sáng, ở đây, họ ăn cơm vào buổi sáng, trưa, chiều tối. Về đến Séc, tôi đă kiêng ăn cơm một tháng. Khi khát nước, họ uống chè nấu từ lá chè tươi, uống cả nóng lẫn nguội, hoặc uống rượu nếp, nhưng ít khi uống nước. Ở đây không có đường ống nước, họ tắm ở sống, giặt ở sông và rất sạch sẽ. Ngày nào họ cũng lôi tôi ra sông và bắt nhảy xuống tắm.
Anh có gặp vấn đề với người bản địa không?
Một lần trên xe buưt tôi ngồi với một cô gái. Cô ấy bắt chuyện với tôi và muốn đưa tôi đến nơi tôi đang cần đến. Trên đường, tôi nhận ra rằng cô ấy lấy tiền trong túi tôi. Tôi nghĩ là cô ấy cũng phải nhận ra rằng tôi biết điều đó. Khi chúng tôi cùng đến nơi, cô ấy c̣n nói với bạn tôi rằng bị mất tiền và không biết cách nào về nhà. Kể cả khi tôi phản đối th́ bạn tôi vẫn cho cô ta 200 ngh́n.
C̣n ở Nghệ Anh, khi tôi đi ăn cưới. Trước ngày cưới, cô dâu lấy hộ chiếu và tiền của tôi giấu vào tủ làm từ gỗ cổ thụ của gia đ́nh để khách đến ăn cưới không lấy được chúng. Sau khi về nhà chồng, không ai ở nhà muốn trả tôi giấy tờ và tiền nữa. Đến đêm, tôi phải lấy dao phá khóa, cầm hộ chiếu và tiền rồi vượt núi bỏ đi.

Sống cùng người bản địa. Ảnh: svetoutdooru.cz.
Ở Việt Nam, anh qua đêm thế nào?
Tốt nhất là hỏi người bản địa xem bạn có thể ngủ ở nhà họ không. Bạn cho họ 100 ngh́n, thế là vừa được ngủ, lại vừa được ăn tối và ăn sáng. Nhưng không được hỏi những người chuyên làm việc này ở những khu du lịch, họ lấy đắt hơn.
Anh có dự định sẽ tiếp tục du lịch như thế này không?
Một lần tôi đă được dạy học ở Hà Giang trong ṿng một năm. Đây là thành phố nhỏ trên núi, cách biệt với các nơi khác. Nếu không đi công tác ở Việt Nam th́ hè này tôi lại tự đi du lịch. Không thể tính trước điều ǵ với bạn bè người Việt ở đấy cả, tôi bước ra khỏi máy bay là hỏng hết dự định rồi. Người bản địa là vậy, bạn không bao giờ ngờ được họ sẽ làm ǵ, nhưng thế lại rất hay.
Khi đi du lịch, tôi tự trả tiền. Người bản địa lúc nào cũng thích được cho tiền v́ họ nghĩ người da trắng giàu kinh khủng. Không nên giải thích cho họ v́ họ cũng sẽ không hiểu. Với mức lương giáo viên, tôi cũng ṭ ṃ xem có đủ không. Nhưng nếu có tiền và có sức khỏe th́ tại sao không.
Nghiêm Trang – vietinfo.eu
svetoutdooru.cz