Nhưng nếu phải t́m một xuân-khúc đại diện cho mọi tầng lớp của xă hội việt Nam, đồng thời phản ảnh tâm cảnh của mọi lứa tuổi th́, ứng hợp nhất với đ̣i hỏi này, theo tôi, là xuân-khúc “Ly rượu mừng” của cố nhạc sĩ Phạm Đ́nh Chương.
“Ly rượu mừng,” xuân-khúc “kinh điển” của tân nhạc Việt.
Tác giả : Du Tử Lê
“Xuân Ca” của Phạm Duy và, “Anh cho em mùa xuân” của Kim Tuấn / Nguyễn Hiền là hai trong số những xuân-khúc tiêu biểu của nền tân nhạc miền Nam 20 năm. Nhưng nếu phải t́m một xuân-khúc đại diện cho mọi tầng lớp của xă hội việt Nam, đồng thời phản ảnh tâm cảnh của mọi lứa tuổi th́, ứng hợp nhất với đ̣i hỏi này, theo tôi, là xuân-khúc “Ly rượu mừng” của cố nhạc sĩ Phạm Đ́nh Chương. (4)
Tôi muốn gọi “Ly rượu mừng” là xuân-khúc “kinh điển” nhất của nền tân nhạc Việt Nam. Tính chất “kinh điển” hiểu theo nghĩa không một thành phần nào của xă hội bị bỏ quên. Và, một cách ư thức, tác giả, đă sắp lại bậc thang giá trị của các thành phần xă hội, với ḷng trân trọng, biết ơn của ḿnh. (5)Tôi vẫn nghĩ chẳng phải ngẫu nhiên mà “Ly rượu mừng” không những đă trở thành “ly rượu” không thể thiếu trong mùa xuân của người Việt Nam mà, “ly rượu” ấy c̣n được nâng cao trong những họp mặt, lễ lạc ở bất cứ thời điểm nào của một năm. Nếu ta nh́n mỗi hội ngộ tự thân cũng là một mùa xuân tinh thần, ấm áp.
Thực vậy, ngay phần mở đầu của ca khúc, cố nhạc sĩ Phạm Đ́nh Chương đă chọn ba thành phần ṇng cốt là: Nông phu, thương gia, công nhân để gửi lời chúc mừng tới họ:
“Ngày xuân nâng chén ta chúc nơi nơi / Mừng anh nông phu vui lúa thơm hơi / Người thương gia lợi tức / Người công nhân ấm no / Thoát ly đời gian lao nghèo khó //
Á a a a / Nhấp chén đầy vơi / Chúc người người vui / Á a a a / Muôn ḷng xao xuyến duyên đời…”
Tầng lớp nông dân kể trên vốn không được coi trọng lắm, theo quan niệm cổ xưa, căn cứ vào khẩu truyền của dân gian: “Sĩ, nông, công, thương, binh.”
Nhưng khi phải đối đầu với thực tế, cũng chính dân gian đă “sửa sai” bằng khẩu truyền: “Nhất sĩ, nh́ nông, hết gạo chạy rông, nhất nông nh́ sĩ!”
Lại nữa, xă hội Việt Nam vốn là xă hội nông nghiệp, nên sự trả lại vị trí hàng đầu cho nông dân của họ Phạm là một trả lại hợp lư, xứng đáng.
Cũng vậy, tầng lớp binh sĩ, theo sắp xếp có tính cách biểu kiến, hời hợt thuở trước, vốn đứng hạng chót trong nấc thang gia trị xă hội - - Nhưng, với “Ly rượu mừng,” tác giả đă dành nguyên khổ thứ 2 của ca khúc, để chúc mừng họ, những người hy sinh mạng sống của ḿnh cho ấm no, giầu có của dân tộc:
“Rót thêm tràn đầy chén quan san / Chúc người binh sĩ lên đàng / Chiến đấu công thành /
Sáng cuộc đời lành / Mừng người v́ Nước quên thân ḿnh…”
Khi đề cập tới những hy sinh của người lính, họ Phạm cũng không quên những hy sinh thầm lặng, nhưng lớn lao không kém của những bà mẹ:
“Ḱa nơi xa xa có bà mẹ già / Từ lâu mong con mắt vương lệ nḥa / Chúc bà một sớm quê hương / Bước con về ḥa nỗi yêu thương / Á a a a / Hát khúc hoan ca thắm tươi đời lính / Á a a a / Chúc mẹ hiền dứt u t́nh…”
Kế tiếp, tác giả mới đầ cập tới những đóng góp khác:
“Rượu hân hoan mừng đôi uyên ương / Xây tổ ấm trên cành yêu đương / Nào cạn ly, mừng người nghệ sĩ / Tiếng thi ca nét chấm phá tô thêm đời mới…”
Cuối cùng là chung khúc rực rỡ hy vọng, tin yêu nơi tương lai đất nước:
“Bạn hỡi, vang lên / Lời ước thiêng liêng / Chúc non sông hoà b́nh, hoà b́nh / Ngày máu xương thôi tuôn rơi / Ngày ấy quê hương yên vui / đợi anh về trong chén t́nh đầy vơi //
Nhấc cao ly này / Hăy chúc ngày mai sáng trời tự do / Nước non thanh b́nh / Muôn người hạnh phúc chan hoà // Ước mơ hạnh phúc nơi nơi / Hương thanh b́nh dâng phơi phới.” (Theo dactrung.com)
Và, mỗi khi cùng nhau nâng “Ly rượu mừng” dù ở thời điểm nào của ṿng quay trái đất, cũng chính là lúc chúng ta cùng với tác giả, hân hoan cầu chúc “…Nước non thanh b́nh / Muôn người hạnh phúc chan hoà…”
Tôi nghĩ, đó là một cầu nguyện đời kiếp của dân tộc ta. Như sự hiện diện bất biến của tác giả ca khúc vậy.
Chú thích:
(4): Phạm Đ́nh Chương sinh ngày 14 tháng 11 năm 1929 tại Bạch Mai, Hà Nội. Quê nội ông ở Hà Nội và quê ngoại ở Sơn Tây. Xuất thân trong một gia đ́nh truyền thống âm nhạc, cả hai thân sinh ra ông đều chơi nhạc cổ truyền. Thân phụ của nhạc sĩ Phạm Đ́nh Chương là ông Phạm Đ́nh Phụng. Người vợ đầu của ông Phụng sinh được 2 người con trai: Phạm Đ́nh Sỹ và Phạm Đ́nh Viêm. Phạm Đ́nh Sỹ lập gia đ́nh với nữ kịch sĩ Kiều Hạnh và có con gái là ca sĩ Mai Hương. C̣n Phạm Đ́nh Viêm là ca sĩ Hoài Trung của ban hợp ca Thăng Long.
Người vợ sau của ông Phạm Đ́nh Phụng có 3 người con: trưởng nữ là Phạm Thị Quang Thái, tức ca sĩ Thái Hằng, vợ nhạc sĩ Phạm Duy. Con trai thứ là nhạc sĩ Phạm Đ́nh Chương và cô con gái út Phạm Thị Băng Thanh, tức ca sĩ Thái Thanh.
Ông được nhiều người chỉ dẫn nhạc lư nhưng phần lớn vẫn là tự học. Trong những năm đầu kháng chiến, Phạm Đ́nh Chương cùng các anh em Phạm Đ́nh Viêm, Phạm Thị Quang Thái và Phạm Thị Băng Thanh gia nhập ban văn nghệ Quân đội ở Liên Khu IV.
Phạm Đ́nh Chương bắt đầu sáng tác vào năm 1947, khi 18 tuổi, với tác phẩm đầu tay là ca khúc Ra đi khi trời vừa sáng. Năm 1951 ông và gia đ́nh chuyển vào miền Nam. Với các anh em Hoài Trung, Thái Thanh, Thái Hằng ông thành lập ban hợp ca Thăng Long danh tiếng. Trong thập niên 50, ông đă viết những tác phẩm thành công và để đời như Ly Rượu Mừng, Xuân tha Hương, Thủa Ban Đầu, Tiếng Dân Chài v.v.. Đáng kể nhất là trường ca bất hủ Hội Trùng Dương mà ông viết về đất nước Việt Nam hoa gấm, qua ba bài ca nói về con sông Hồng, sông Hương và sông Cửu Long. Theo như lời ông đă nói với gia đ́nh, trường ca này đă phải tốn mất 4 năm để hoàn tất.(phamdinhchuong. com)
(5) Trước tháng 4-1975, khi cho in “Ly rượu mừng” h́nh thức một bản nhạc lẻ, cố nhạc sĩ Phạm Đ́nh Chương đă ghi chú nguyên văn như sau: “viết tại Sàig̣n năm 1955 để đăng trên số báo Tết, Báo Đời Mới, thể theo lời yêu cầu của cụ Trần Văn Ân và nhà văn quá cố Nguyễn Đức Quỳnh, là hai người chủ trương tờ báo này.”
nv
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
