Sau ánh đèn sân khấu: Nghệ sĩ ở nhờ, trốn nợ, hát đám ma...

[Romano]

Ngày nay, khi nhắc đến những nghệ sĩ nổi danh, người ta thường nghĩ tới một cuộc sống nhung lụa, giàu sang.

Tuy nhiên, đó chỉ là bề nổi của tảng băng chìm, bởi đa phần các nghệ sĩ, đặc biệt là nghệ sĩ cải lương, đều sống trong nghèo khổ. Không ít nghệ sĩ hiện phải nương nhờ trong các trung tâm nuôi dưỡng người già neo đơn, hoặc cư trú tại chùa Nghệ sĩ (116, Thống Nhất, phường 11, quận Gò Vấp TP HCM)...

Chùa Nghệ sĩ tại Gò Vấp.

Trẻ vắt kiệt mình, già ăn nhờ, ở đậu
Thông tin nghệ sĩ cải lương nổi tiếng Minh Vương mang trọng bệnh nhưng không có tiền chữa bệnh đã khiến nhiều người giật mình. Mang chuyện này trao đổi với nghệ sĩ Bạch Long, một người có gia đình 3 đời gắn liền với bộ môn nghệ thuật cải lương, anh cho biết điều đó thật ra không... lạ. Số đông nghệ sỹ cải lương liêm khiết, tự trọng nên... nghèo.

Họ phải mở quán nhậu để vừa buôn bán, vừa “có sân khấu hát cho đỡ nhớ”. Có người như nghệ sĩ Chín Quý thậm chí còn đi hát... đám ma để kiếm sống. Hay như nghệ sĩ Minh Cảnh, người từng nổi đình đám cách đây nhiều năm còn thiếu nợ, phải “trốn chui trốn lủi”, cuối cùng được một người bạn bao qua Mỹ biểu diễn để lấy tiền trả nợ. Ai ngờ qua Mỹ hát không có mấy người xem nên Minh Cảnh đã bị kẹt lại không thể trở về.
Nghệ sĩ Bạch Long chia sẻ, những năm 1970 là lúc cải lương được hồi sinh. Anh nhớ lại: “Hồi đó bất kỳ vở nào dựng lên cũng cháy vé, thậm chí 9h sáng mở cửa ra thì cũng đã hết vé rồi. Tuy vậy nghệ sĩ cũng không... giàu nổi bởi hồi đó nghệ sĩ nhận lương như công chức. Mỗi tháng bước lên sân khấu, hát thế nào cũng nhận được bằng đó tiền lương theo tiêu chuẩn nhà nước. Dù ba tôi là NSND Thành Tôn rất nổi tiếng nhưng nhà tôi vẫn phải ở sau cánh gà sân khấu chứ không có nhà riêng để ở. Nhưng chúng tôi vẫn yêu nghề lắm, mỗi đêm diễn thấy khán giả “com lê” (kín ghế) là mừng lắm rồi. Chỉ biết diễn và diễn thật tốt mà thôi”.
Nói về sự giàu có của một số nghệ sĩ cải lương, nghệ sĩ Bạch Long cho biết đó chỉ là con số rất nhỏ mà thôi. Nhiều người rất giỏi, rất nổi tiếng nhưng vẫn nghèo. Bây giờ xuống chùa Nghệ sĩ vẫn thấy rất nhiều gương mặt nổi tiếng phải nương nhờ ở đó vì không biết đi đâu.
“Tuy vậy, chúng tôi không quá buồn, chúng tôi coi đó là số phận. Tổ đãi chúng tôi rất nhiều, cho chúng tôi cơ hội đứng trên sân khấu, được hát cho khán giả nghe. Giờ về già neo đơn, thì người này giúp đỡ người kia cùng sống qua ngày”, nghệ sĩ Bạch Long chia sẻ. Những nghệ sĩ gạo cội như Thành Lộc, Hữu Châu, Bạch Long... đã chuyển qua kịch nói để sống “cầm hơi”. Thậm chí, những người tài năng và nổi tiếng bậc nhất hiện nay như Thành Lộc còn phải nhận đủ nghề, từ làm giám khảo đến lồng tiếng phim...
Cả đời thuê nhà vẫn không bỏ sân khấu
May mắn có được một căn nhà riêng như NSƯT Thành Lộc cũng là ước mơ của nhiều người, bởi đa phần các nghệ sĩ đều đang phải đi thuê nhà. “Nhà của Lộc hiện tại có được cũng khá may mắn do chị gái của Lộc để lại căn nhà cho Lộc theo kiểu mua “hoá giá”. Chứ nhiều người gạo cội, nổi tiếng còn phải đi thuê nhà. Bản thân tôi có một lần thuê căn phòng nhỏ ở đường Nguyễn Văn Nghi (Gò Vấp) có anh công an đi kiểm tra hộ khẩu, mở cửa thấy tôi, ảnh bất ngờ lắm.

Ảnh hỏi: Sao anh ở đây? Tôi trả lời: Thì tôi ở đây mà? Anh công an cứ cãi: Không, ý tôi hỏi là sao giờ này mà anh ở đây? Người thuê nhà đâu? Tôi nói tôi thuê nhà này mà ảnh không tin, anh ấy nói các ông phải ở biệt thự chứ? Tôi mắc cười quá, mới nói: Anh ơi, anh đừng nghĩ nghệ sĩ nào cũng giàu. Tôi thuê nhà này biết bao nhiêu năm rồi”, nghệ sĩ Bạch Long ngậm ngùi.
Nghệ sĩ Bạch Long chia sẻ: “Ngày xưa nghệ sĩ giàu thường nhờ vợ, hoặc chồng... chứ đi hát thôi thì không giàu được. Chị Bạch Tuyết cũng nhờ chồng rất nhiều. Mà có bung ra làm ăn, kinh doanh thì càng không được vì họ chỉ hay, chỉ giỏi trên sân khấu thôi, chứ bước vào thương trường là bị lừa, bị qua mặt liền. Tôi cũng từng bung ra làm ăn rồi thua hết. Nghệ sĩ giàu chỉ có thời thôi, khi anh đang trên đỉnh cao, nếu anh biết khôn, anh mua đất, mua vàng tích trữ để về già, hết show còn có cái bán đi mà ăn. Nhưng ít người làm được vậy lắm, vì khi trở về với đời thường, nghệ sĩ “khờ” lắm, không biết làm ăn buôn bán gì”.

Theo nghệ sĩ Bạch Long: “Còn có một dạng giàu nữa là nhờ “anh nuôi, chị nuôi”... Nhiều người được “anh nuôi, chị nuôi” giúp đỡ rồi đâm ra bị lệ thuộc. Tôi cũng từng được đề nghị nhận làm “em nuôi” của vài người nhưng tôi không chịu. Chị ái mộ tôi trên sân khấu, chị thương tôi, tôi nhận. Chứ chị đừng mang tiền ra để sai khiến tôi, tôi không chịu được. Tôi rất nể NSND Thanh Tòng ở chỗ, ngày xưa anh ấy từng được con gái của một chủ ngân hàng chế độ cũ “say” lắm. Nhà đó rất giàu có, cổ nói chỉ cần anh cưới em, bỏ nghề hát đi rồi mình vi vu sống vui vẻ. Nhưng anh Thanh Tòng không chịu, anh nói: Thà tôi bỏ cô chứ tôi nhất định không bỏ hát được”.
Tuy nghèo túng, khó khăn là vậy, nhưng các nghệ sĩ cải lương vẫn rất yêu nghề và tin tưởng vào sự trở lại của sân khấu cải lương. Các nghệ sĩ đoàn Chuông Vàng, Hương Tràm… mở quán nhậu để kinh doanh thì ít mà để có sân khấu “hát cho đỡ nhớ” thì nhiều. Dù quán nhậu phức tạp, lại cực khổ nhưng mỗi lần khách yêu cầu hát, ai nấy đều rất hạnh phúc.

Nghĩa trang chùa Nghệ sĩ hiện có khoảng 700 mộ phần, quỹ đất còn lại chỉ khoảng 60 phần, nhưng theo ban quản trị chùa, vẫn còn đủ đáp ứng nhu cầu vì phần mộ nào trên 30 năm, không còn thân nhân thăm viếng đều sẽ được lấy cốt đem thờ để “nhường” phần mộ mình cho nghệ sĩ khác. Nhưng ông Diệp Nam Thắng, Trưởng ban quản lý nghĩa trang và chùa Nghệ sĩ buồn bã bảo: “Năm rồi, UBND quận Gò Vấp đã mời tôi lên để thông báo về việc giải tỏa nghĩa trang chùa Nghệ sĩ. Nhà nước không lấy đất, chỉ yêu cầu bốc tất cả mộ rồi hỏa táng. Tuy nhiên, không phải phần mộ nào cũng được bốc vì chùa không có tiền để lo chu tất phần hỏa táng cho hơn 700 ngôi mộ nghệ sĩ”.

Theo Gia đình và Xã hội