Một cuốn sách quan trọng như Từ điển lại do một ông Vũ Chất khơi khơi nào đó biên soạn. Nhà xuất bản cấp giấy phép cho cuốn A, nhưng đầu nậu B lấy cuốn C 'độn' vào. Những chuyện tưởng như đùa như vậy là bệnh trầm kha của sách. Ai sẽ cứu tôi?
1.Cái vụ lùm xùm Từ điển dở hơi hơn tuần qua hóa ra rắc rối như Tử điển! Mà chuyện đáng lẽ phải hết sức đơn giản. Ví như tác giả cuốn Từ điển tiếng Việt dành cho học sinh của tác giả Vũ Chất là người thế nào, nhà xuất bản nào đă cấp giấy phép, ai sẽ phải chịu trách nhiệm, có cần giám định lại hay không? Nếu có, hội đồng giám định là ai? Nên chăng từ nay về sau những sách thuộc loại tra cứu vừa hàn lâm vừa thông dụng này phải được quy định bởi viện nghiên cứu khoa học xă hội, viện ngôn ngữ hay một nhà xuất bản chuyên dụng?
Tác giả Vũ Chất là ai? Hăy đọc thông tin trên một tờ báo: “Khi được hỏi về điều này, ông Phạm Hùng Việt, Nguyên Viện trưởng Viện Từ điển học và Bách khoa thư Việt Nam cho biết: “Tác giả Vũ Chất th́ ngay những người trong ngành từ điển học như chúng tôi cũng không biết và không thấy tác phẩm của ông này trong làng từ điển. Chưa thấy cuốn từ điển nào đứng tên ông ấy bao giờ. Chỉ sau khi phát hiện ra cuốn Từ điển tiếng Việt dành cho học sinh th́ mới biết đến tác giả này (!?)"
Từ điển Tiếng Việt do Giáo sư Hoàng Phê chủ biên cùng nhiều nhà nghiên cứu của Viện Ngôn ngữ vẫn được cho là chuẩn và uy tín. Sách tái bản, bổ sung thường xuyên v́ sự biến chuyển của tiếng Việt mỗi thời kỳ
2. Theo điều tra riêng của Một Thế Giới sự việc này tiếp tục là một mê cung không lối thoát của người làm sách và cánh đầu nậu sách. Người làm sách cứ tạm cho là người của nhà xuất bản làm công ăn lương, thuần túy công việc biên tập, c̣n cánh đầu nậu sách th́ chỉ thuần túy kiếm tiền! Sống chết mặc bay tiền thầy bỏ túi! Phép vua thua lệ làng. Nhà xuất bản X. có cấp một giấy phép có số hiệu đăng kư đàng hoàng cho một ấn phẩm. Nhưng trớ trêu đă bị “tráo xác” bằng một ấn phẩm khác. Ấy cũng là một kiểu treo đầu dê bán thịt chó vậy! Đó là số phận cuốn từ điển tạp chất nói trên. Như vậy có nghĩa biên tập viên của nhà xuất bản chưa từng đọc cuốn sách trên. Lại nữa, đầu nậu sách là tay có thế lực trong ngành và hiện đang dính líu đường dây có "uy tín" nào đó. Thành thử “đường chạy ṿng quanh một ṿng tiều tụy” (TCS). Theo dơi facebook của người lănh đạo của đơn vị sách xuất bản h́nh như có liên đới, liên quan cuốn sách trên thấy anh khá mệt mỏi, khốn khổ, bở hơi tai, chạy ḷng ṿng gặp người này người kia trong Nam ngoài Bắc. Nhưng mập mà, mập mờ không nói rơ điều ǵ về sự cố, về chuyện mà lẽ ra rơ ràng một đứa trẻ con cũng biết!
3. Sự lúng túng ông chằng bà chuộc như thế cho thấy việc xuất bản và giới làm sách đang là một chiến trận mê cung. Thấy vậy hóa ra không phải vậy! Ví dụ như việc cấp giấy phép và đăng kư giấy phép. Thường th́ chu kỳ phải ba tháng nhưng có những nhà xuất bản việc đó có thể nhanh hơn tùy theo việc “có biết điều hay không” của người xin. Người viết bài này đă từng xin một giấy phép trong ṿng… một tuần (!?) với thỏa thuận phải đặt lại nhan đề cuốn sách sao cho nhang nhác giống cái nhan đề mà nhà xuất bản đă đăng kư trong kế hoạch. Rồi th́ “bí mật ngầm” giữa đầu nậu sách như in bao nhiêu cuốn? Có giống như số lượng bản in đă đăng kư hay không? Ai theo dơi giám định? Rồi phe nhóm lợi ích. Nh́n chung tất cả những hoạt động này như phần ch́m của tảng băng với rất nhiều ṿi bạch tuộc bập vào mà đến hôm nay hành lang quản lư h́nh như vẫn c̣n bỏ trống hay những phân khúc bóng tối bẩn bỉu khó kiểm định!
Cuốn từ điển Từ và Ngữ của giáo sư Nguyễn Lân biên soạn cũng bị "búa ŕu" dư luận v́ có nhiều vấn đề
4. Về nội dung cần phải la làng, kêu trời của những cuốn Từ điển, tôi nhớ cách đây không lâu mạng xă hội cũng bùng nổ một cuộc tranh luận chưa hồi kết cuốn từ điển Thành ngữ và Tục ngữ Việt Nam của giáo sư Nguyễn Lân. Đúng hay sai quay ṃng ṃng như trẻ con quay con vụ. Tôi tạm có mấy nhận xét sơ đẳng như sau. Một thể loại sách như Từ điển th́ thật khó có thể thực hiện là một tác giả mà không có hội đồng, hay tham khảo, tra cứu từ những vùng miền khác. Chúng ta từng biết câu giễu nhại diêm dúa nhưng đau nhói “phong ba băo táp không bằng ngữ pháp Việt Nam”.
Từ, ngữ tiếng Việt hiện tại cũng chưa có một quy chuẩn thật rơ ràng và thống nhất, nhất quán từ dưới lên trên. Không nói đâu xa, trong làng báo, giữa báo Bắc và báo Nam đă có những phân biệt, định giới ngầm không văn bản như miền Nam th́ dùng chữ hy sinh (y dài) c̣n báo Bắc là hi sinh (I ngắn). Những ví dụ như vậy có thể kể ra “thập loại”. Nên chăng, những sách khảo cứu vừa thông dụng - ứng dụng vừa b́nh dân - hàn lâm như Từ điển cần đó những Hội đồng giám định trước khi xuất bản ví như Viện Khoa học Xă hội, Viện Ngôn ngữ.
5. Tôi thấy như bộ Từ điển tiếng Việt do giáo sư Hoàng Phê chủ biên làm rất tốt và hàng năm khi tái bản đều có những bổ sung từ mới và những cập nhật cần thiết. Hăy xem giới thiệu, từ điển được biên soạn trên cơ sở gần ba triệu phiếu tư liệu của Viện ngôn ngữ học. Phản ánh đầy đủ t́nh h́nh phát triển của tiếng Việt hiện đại với một số biến đổi đă hay đang diễn ra trong chuẩn từ vựng và chuẩn chính tả. Trong quá tŕnh biên soạn, sách đă tham khảo các từ điển tiếng Việt xuất bản từ trước đến nay, đặc biệt là những từ điển xuất bản từ sau CMT8 ở Hà Nội và Sài G̣n trước 1975. Đồng thời cũng đă tham khảo nhiều công tŕnh nghiên cứu gần đây về ngữ pháp, từ vựng, ngữ nghĩa, chính tả tiếng Việt.
Về thuật ngữ khoa học và kĩ thuật, đă sử dụng những tư liệu được chuẩn bị trước kia cho việc biên soạn Từ điển tiếng Việt phổ thông, có tham khảo một số từ điển chuyên ngành của các ngành khoa học, kĩ thuật, văn học, nghệ thuật để sửa chữa và bổ sung. Ví dụ trong lần tái bản thứ 12, Từ điển Tiếng Việt đă được sửa chữa và bổ sung, sửa 2.770 định nghĩa; sửa hoặc thay 3.510 thí dụ minh họa, bổ sung 2.090 mục từ mới - một phần quan trọng là thuật ngữ tin học và quản lí kinh tế.
Ai sẽ cứu tôi khi tôi phải "ngốn" những cuốn Từ điển ngớ ngẩn mất... chất như của ông Vũ Chất? Khi mà sách được xuất bản đường đường, chính chính, chễm chệ bày bán la liệt? Tôi biết làm ǵ ngoài cách phải tự... cứu ḿnh?
Như vậy đủ thấy làm Từ điển là một việc khó và luôn luôn nỗi niềm khao khát, đau đáu v́ trách nhiệm với cộng đồng, v́ t́nh yêu với tiếng Việt!
6. Người đọc sách cũng cần có những t́m hiểu thông tin cơ bản, cần thiết để chọn đúng sách chuyên ngành, đặc dụng khi tham khảo. Tránh việc truy t́m những ông vũ mà chẳng có chất. Ở một xă hội t́m cách hội nhập, vào giai đoạn luôm nhuôm, úm ba la đen trắng, thật giả này, tôi bỗng nhớ một câu nói nổi tiếng của nhân vật N.V.L lừng lẫy một thời “Hăy tự cứu ḿnh trước khi trời cứu!”.
Nguyễn Hữu Hồng Minh
MTG
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
