Tiếng sáo của anh Bảy Phan Huỳnh Điểu

[Hanna]

PN - Đã hai mươi mốt năm rồi còn gì!

...Đêm đầu tiên tới cao nguyên, anh Bảy Phan Huỳnh Điểu một mình mải miết về phía chân núi. Anh bước lầm lũi như sợ trễ hẹn. Bóng anh len lỏi trong những cành cây gie ra đường dưới màn trăng lạnh. Tôi dõi theo cho tới khi chẳng còn thấy anh đâu. Trời ơi! Một dải u tịch đã nuốt anh trong đêm - mà mới đây mấy anh em được chiếc máy bay C.30 nhả ra ở phía sau đuôi của con “Đầm già”. Con “Đầm già” đã già đến độ run rẩy và lụm cụm như mụ ác hết thời. Rồi thì bầu đoàn thê tử được đưa về nhà nghỉ Công đoàn của tỉnh.



Chưa vội nhận phần trước mỗi người một chiếc giường cá nhân được xếp dọc dài như lán trại, bởi ai nấy còn muốn ngắm chung quanh, đều muốn chen tầm mắt qua khe lá khu rừng còn lộp độp nước mưa xuống tầng tầng cành lá ken dày. Và, những nẻo ngoằn ngoèo như những đường thêu tua tủa qua những khoảng trống, chỉ nhìn thấy giống những dải lụa mỏng manh khi có cơn gió đong đưa.

Màn phủ đầu đúng là mê hoặc lòng người, nhưng tất cả đều đang say rụng rời tứ chi, ai cũng xây xẩm, ai cũng bàng hoàng rũ riệt vì chất đặc sánh của ly cà phê do ông bí thư tỉnh ủy Đăk Lăk đưa mời tận tay từng người. Có lẽ thấy bọn này chỉ mới ngất ngư, ông bèn ra lệnh: “Hãy đóng hết cửa ra vào đất thiêng của chúng ta trong 10 ngày, là thời hạn nhốt các vị khách quý của chúng ta, để có cái mà đọc, mà ngâm, mà hát với núi rừng!".

Chẳng lẽ một mình anh Bảy không say? Chẳng lẽ anh đã thuộc nơi này? Anh đi đâu vậy? Chấm dấu hỏi để đó đã!

***

Anh Bảy về! Anh đi te đến chiếc giường còn trống, đâu đầu sát đầu anh Ba X.H., duỗi chân đụng thành giường anh Tư H.H. Ở góc đó, bắt đầu phát ra tiếng rọt rẹt, rọt rẹt... Và rồi, một tiếng sáo, một tiếng sáo thanh thoát bay bổng từ chiếc gối của anh Bảy, giống như hơi thở, hơi thở của một con người được hấp thụ sự sung sức tiềm ẩn của mảnh đất còn nguyên vẹn khí hùng thiêng.

Chắc là ai cũng nghe tiếng sáo phát ra từ đầu giường anh Bảy. Và, chắc ai cũng không thể nghĩ đó là “đồ chơi” anh mang theo để dỗ giấc ngủ, dù ai nấy đã rành sáu câu mỗi khi anh Bảy đi thực tế, anh mang theo nhiều đồ chơi tẳn mẳn tỉ mỉ để cho bọn không biết lo xa chạy mượn, khi thì cái bàn ủi nhỏ hơn lá trầu bà, khi thì hột nút, hoặc kim chỉ... Nhưng mà, chẳng hiểu tại sao, chẳng có lấy một tiếng cựa mình, một động tác nhỏm dậy tò mò hỏi anh Bảy về cái màn “đánh lẻ” vào đêm trăng núi mờ hơi sương!

Tôi thật sự tò mò. Trong dãy giường thẳng tắp, chỉ còn tiếng sáo đang lan man như lời thăm hỏi khách phương xa. Không có tiếng ngáy, không có tiếng mớ - Hay là họ vẫn thức, họ đang tìm một giai điệu, một ý thơ? Cái tâm của người đi thực tế, đêm là mọi ẩn hiện của linh hồn, mọi biến phách của ngọn gió Krông Ana tạt qua tự tình với đỉnh Chư Yang Sinh. Đêm là ngọn sóng đưa du kích vượt qua sông đi tìm “Long Phú mến yêu”; đêm là:

Một mình thơ thẩn gốc mai
Bóng mình mà tưởng bóng ai tới gần!

Tôi không dám trở mình. Những người đàn ông cũng không trở mình. Chỉ có tiếng sáo bỗng kêu rọt rẹt, rọt rẹt. Hết pin!

Không, không! Hãy còn...

...Tiếng sáo anh bay cao lên ngọn núi
Tiếng sáo anh cuồn cuộn theo dòng Krông Nô.
Em ngả đầu em lên ngực anh
Nghe tiếng gươm khua...

... ... ...



Nhạc sĩ - giám khảo Phan Huỳnh Điểu trong chương trình Tiếng hát mãi xanh

Sáng dậy, tôi mệt không tả nổi, nhưng tôi nghe lòng mình chớm nở một nỗi vui trong cơn say cà phê lần thứ hai trước khi đi hồ Lăk.

Có gì đâu mà giấu mấy lại chả giếm! Ngồi bên hồ Lăk, anh Bảy nói về tiếng sáo dẫn đường anh đi vô núi. May quá, anh có mang theo máy ghi âm...

Cũng chẳng ai nói gì. Dù nghề đi thực tế sáng tác của tôi hãy còn non kém, nhưng tôi hiểu là không nên “hỏi thăm” đề tài của ai đó, sẽ dễ bị lây sang xúc cảm của mình. Tôi làm thinh:

...Ngọn gió nào chất chứa từ lồng ngực anh
Con suối nào ào ạt từ trái tim anh
Mà tiếng sáo anh gọi em thăm thẳm cả núi rừng
Mà tiếng sáo anh gọi em rung chuyển cả đại ngàn!

Ngồi thuyền trên hồ Lăk, tôi thầm cảm ơn ông anh đã gieo tiếng sáo vào lòng tôi, khiến tôi cất tiếng hỏi:

Cơn bão nào dấy lên từ lồng ngực
anh đấy?
Bàn tay nào vuốt lên lồng ngực anh đây?
Ơi đất trời!
Chỉ còn có hai người
Tiếng sáo cũng im rồi
Ơi hời: Đêm Đăk Phơi!

***

Mấy ngày còn lại ở Buôn Ma Thuột, anh em trong đoàn gặp nhau sao bỗng lạnh lùng, lại còn đăm chiêu.... Về nhà nghỉ cứ day lưng ra ngoài, quay mặt vô vách, lẩm nhẩm, lầm thầm như đọc thần chú. Hễ đi vòng vo về là ịch xuống gối, day mặt vô vách như giận ai từ đời nào:

...“Ê! Ai qua Ea-Kao, ai về Krông Păk, thấy dân Đăk Lăk nay đã đổi đời. Xưa làm nương rẫy, ngồi chờ nước của trời...”.

Thôi thôi, tôi hiểu rồi! Sư tổ Bồ Đề môn gieo vần đang loay hoay với vần ĂK! Anh ba X.H. nói “vần khó mấy tao cũng gieo chu toàn”. Còn có mấy ngày mà đề tài “ngộp” lắm à nghen! Tôi lại lén nghe bài của anh Bảy xem anh có nói gì tới tiếng sáo đêm đó không, nhưng chỉ nghe anh rủ cô nào: “Nào ta đi lên hồ Lăk, làm thêm mấy cây lúa nước. Hay ta quay về Krông Păk hái mùa cà phê, hoặc lên Ea-Kao ta cùng xây đập nước, hay đi trồng mía ở D’ray Linh?... Có em bên anh, đời vui - trời càng rộng mênh mông (hức)".

Dữ nghen! Dắt em nào đi vòng vo tam quốc mà quên tiếng sáo đêm đầu tiên ở cao nguyên rồi? Mấy lần tôi định gợi ý anh bài thơ “Tiếng sáo” nóng hổi của mình đặng anh phổ nhạc, nhưng tôi kịp ghìm lại sự gợi ý mời mọc nhạc sĩ nổi tiếng phổ thơ. Tuy nhiên, đất này gây bao cao hứng, tôi buông tiếng sáo, chạy theo “Cây chắn gió”, chạy xuống thuyền độc mộc “Bơi thuyền trên hồ Lăk” rượt theo lũ nhỏ “Chạy nhanh như gió” hứng nước bằng vỏ bầu khô, ngồi với chúng lấy nhành cây vẽ ngoằn ngoèo trên tấm lưng bé xíu, mốc rời...

Nói như anh Ba X.H. - cảm xúc phát ngộp: H.H. và T.M.H. vô vườn cà phê: “Hai bàn tay em đọng nhiều mưa nắng, nuôi cây cà phê như thể nuôi người... Bao nhà tranh đang được dần thay ngói!”. L.N.V. thì gọi Hơ Ling xuống núi: “Hơ Ling ơi! Xuống núi cùng anh, xuống núi cùng anh!”. Và, dường như “Lời ru sau cơn giông” sau này, nghe có tiếng “úut úut”, dân ca Ê đê từ tiếng sáo của anh Bảy tìm về... P.M.T. thì... “Hơ Giang ra đồng chăm cây lúa nước, Kơ tia vội hót bên dòng suối trong lành...”.

Còn có hai ngày nữa “lũ làng” ở thành phố Hồ Chí Minh được “thả ra” sẽ để lại núi rừng cao nguyên có cái mà đọc, mà ngâm mà hát. Chao! Lời nói ấy sao mà còn nghe văng vẳng đâu đây.

***

Đêm nay, trên sân khấu nước lung linh hoành tráng giải Sao Mai nơi đất Quảng Ninh lại được nghe “Tiếng sáo” của mình do Phạm Minh Tuấn phổ nhạc. Tiếng sáo đó của anh Bảy Phan Huỳnh Điểu “cho” hai đứa em của ảnh mà chắc chắn chẳng bao giờ anh ngờ. Cô gái Cill Pơi của đất Lâm Đồng ngày ấy cũng chưa ra đời, nhưng cháu đã làm tôi rất nhớ ông anh. Tôi gọi ông anh:

Anh Bảy ơi, có cái để mà hát mãi với núi rừng nghe cũng có lý quá! Có cái để anh Bảy đi thu về từ mùa trăng Đăk Phơi trên hai mươi mốt năm rồi còn gì. Anh Bảy có còn nhớ? Anh Bảy cười rất thoải mái - “Nhớ chớ! Nhớ đêm đó chớ! Thì... chính nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu cấp giấy phép cho Lê Giang và Phạm Minh Tuấn chớ ai!”.

Vài dòng kỷ niệm một chuyến cao nguyên cùng “Tiếng sáo” của ông anh Phan Huỳnh Điểu - đêm Đăk Phơi lầm lũi mang về, để rồi “cấp giấy phép” cho người khác giữ bản quyền.

Mừng sinh nhật lần thứ 90 nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu.
Nhắc lại kỷ niệm một chuyến thực tế cao nguyên.

LÊ GIANG