Mới đây chúng tôi đă được tiếp xúc với các thùy thủ tham gia con tầu ngầm kilo của Việt Nam và kinh hoàng với những bài test để được là thành viên của tầu ngầm.
Tàu ngầm bị sự cố không cứu văn được, hoặc bị tiêu diệt th́ không những hàng trăm triệu đô la ch́m dưới đáy đại dương, mà c̣n thiệt mạng hàng chục thủy thủ... vô giá. V́ thế, tuyển chọn sĩ quan và thủy thủ tàu ngầm vô cùng khó khăn, phức tạp...
Sức mạnh... hủy diệt
Chúng tôi đến Lữ đoàn tàu ngầm 189 th́ trời đă nhá nhem tối. Đại tá, Lữ đoàn trưởng Trần Thanh Nghiêm tiếp chúng tôi trong pḥng khách của Bộ tư lệnh Lữ đoàn, ông Nghiêm bảo, ông rất khâm phục thuyền trưởng tàu ngầm Alexander Marinesco và sức mạnh của tàu ngầm Liên Xô trong chiến tranh thế giới thứ 2. Marinesco, thuyền trưởng tàu ngầm Xô Viết huyền thoại S-13 đă chỉ huy “cuộc tấn công thế kỷ” bằng ngư lôi chưa từng có trên biển Baltic ấy đă bắn cháy một tàu tuần dương, tiêu diệt 3.500 sĩ quan và binh lính Đức quốc xă.
Nhưng trước đó 10 ngày, tàu ngầm S-13 do thuyền trưởng Marinesco chỉ huy đă tập kích ngư lôi bất ngờ nhấn ch́m cơ sở huấn luyện (thực chất nó là siêu thuyền Wilhelm Gustlav) với sức chứa gần 25,5 ngh́n tấn và một tàu chở quân khác, tiêu diệt 11.500 quân Đức quốc xă, trong đó có 3.700 thủy thủ tàu ngầm. Gần như có bao nhiêu sĩ quan, thủy thủ tàu ngầm huấn huyện xong trên đường chở đi các căn cứ th́ bị tiêu diệt hết. Hải quân Đức suy sụp. Nước Đức để quốc tang 1 ngày, Hitler đă tuyên bố: “Thuyền trưởng tàu ngầm Alexander Marinesco là kẻ thù riêng số một”. Sức mạnh hủy diệt của tàu ngầm Xô Viết đă góp phần kết thúc chiến tranh thế giới thứ 2 sớm. Thời gian trôi đi đă 70 năm, tàu ngầm S-13 của thuyền trưởng huyền thoại Alexander Marinesco dù có sức mạnh hủy diệt hay cụm tàu ngầm của Hạm đội Biển Bắc hành tŕnh dằng dặc như thế, cũng đă trở thành đồ cũ (secondhand). Tàu ngầm mà Lữ đoàn 189 đang sở hữu và sử dụng hiện đại hơn rất nhiều.
Tàu ngầm là nhu cầu tất yếu khách quan
Quốc gia nào giáp biển cũng cần vũ khí tàu ngầm để bảo vệ chủ quyền. Từ thực tiên tổng kết lịch sử trong chiến tranh vệ quốc của Việt Nam, có 14 cuộc ngoại xâm th́ 10 cuộc tấn công nước ta từ đường biển. V́ vậy bảo vệ Tổ quốc từ hướng biển là chiến lược không thể khác được.
Ngay từ năm 1984, Đô đốc, Tư lệnh Hải quân Giáp Văn Cương đă nhận định có tính dự báo: “Trong tương lai gần, vùng biển khu vực Trường Sa không được b́nh yên và sẽ là chiến trường chính của Hải quân Việt Nam”. Hiện đại hóa quân đội, trong đó có biên chế tàu ngầm là nhu cầu pḥng thủ bảo vệ biển đảo trong t́nh h́nh mới. Trong Lễ thượng cờ cấp quốc gia, tàu ngầm HQ 182 - Hà Nội và HQ 183 - Thành phố Hồ Chí Minh tại Quân cảng Cam Ranh do Quân chủng Hải quân tổ chức, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng đến dự và tuyên bố: “...Một lần nữa chúng ta khẳng định đường lối quốc pḥng của Việt Nam là ḥa b́nh và tự vệ. Chúng ta hiện đại hóa quân đội là để pḥng thủ, để bảo vệ Tổ quốc, không nhằm vào bất cứ quốc gia nào”.
Những ṿng tuyển chọn... nghiệt ngă
Hầu hết các sĩ quan,
thủy thủ của Lữ đoàn tàu ngầm 189 đều được tuyển chọn từ các đơn vị của Hải quân Nhân dân Việt Nam. Có nghĩa là họ đă có thâm niên công tác biển đảo được rèn luyện thử thách nơi đầu sóng ngọn gió từ các đơn vị tàu mặt nước, học viện hải quân, lính thủy đánh bộ, thông tin hải quân... và cả từ trung đoàn tàu ngầm mini 196 bổ sung sang. Họ đă bị sóng to gió cả tiếng ồn, sóng từ, sóng âm... “tra tấn” thần kinh và thử thách tiền đ́nh từ lâu rồi.
Dù vậy, bất kỳ người sĩ quan thủy thủ nào bước qua cánh cửa tàu ngầm vào bên trong làm nhiệm vụ của một thành viên thực thụ cũng phải “qua cầu” khám thể lực rất nghiệt ngă, ngặt nghèo. Cân nặng, chiều cao... theo tiêu chuẩn chỉ là sơ tuyển ban đầu. Những người sâu răng, viêm xoang măn hoặc cấp cũng... bị loại. Hai cái bệnh nay tối kỵ khi xuống sâu dưới nước. Áp lực nước ép không chịu được sẽ tóe máu miệng máu mũi, rách màng nhĩ chảy máu tai...
Béo, gầy cũng phải chú ư. Thủy thủ tàu ngầm kị nhất là... béo. Béo quá mức, lại mặc thêm bộ đồ lặn cao áp nữa th́ không thề chui qua ống phóng lôi, để thoát ra ngoài khi có trục trặc kỹ thuật xảy ra. Tất nhiên, tàu ngầm bị trục trặc chỉ ở độ sâu nhất định mới chui ra an toàn được, chứ ở dưới độ sâu quá th́ cầm, chắc cái chết.
Thử thách cao hơn khi tuyển chọn là khám thần kinh, tiền đ́nh. Máy điện tim, điện năo hiện đại gắn vào ngực, vào đầu ghi các thông số, đánh giá kết quả tốt vẫn phải qua thực hành đu xoay giống như khám... phi công. Đầu lộn xuống đất, chân chổng lên trời, xoay bốn phương tám hướng. Dừng lại, đi thẳng, đầu không húc vào tường, lại c̣n ngồi xuống bàn viết được chữ trên giấy thẳng hàng, không nguệch ngoạc thi coi như qua ṿng khám tiền đ́nh.
Theo trung tá Nguyễn Văn Bách, thuyền trưởng tàu HQ-183 TP. Hồ Chí Minh: “Bài kiểm tra ớn nhất là ngồi “thưởng thức” ghế xoay 30 ṿng, vừa quay xuôi vừa quay đảo chiều, sau đó đứng dậy đi thẳng một quăng, rồi ngồi làm bài test nhanh về các kiến thức. Với bài kiểm tra khắc nghiệt này nếu đứng dậy mà đi lảo đảo, đo năo đồ không ổn định thi nguy cơ bị loại rất cao. Kết quả làm bài test nhanh không đạt yêu cầu cũng nằm trong ṿng nguy hiểm”.
Thử thách thể lực cao nhất, khó khăn nhất và là “cầu cuối cùng” của thủy thủ, dù là người Nga, người Mỹ, người Triều Tiên, hay thủy thủ người Việt là thử... tăng áp. Thủy thủ được cho vào buồng tăng áp. Có người chịu được nén áp suất cao tương đương với độ sâu 70m, thậm chí 100m vẫn không việc ǵ. Nhưng, có người mới nén áp tương đương với độ sâu 10m đă nước mắt nước mũi giàn giụa, ù tai, cơ thể đă tự phản ứng chống áp, phải bóp mũi, nuốt nước bọt cho thông lỗ nhĩ. Tăng áp thêm nữa là... chảy máu tai, tràn máu mũi, rỉ máu chân răng, phải dừng... khám tuyển.
Tôi hỏi đại tá, Lữ đoàn trưởng Trần Thanh Nghiêm: “Mỗi lần khám tuyển thủy thủ trong buồng tăng áp có đến 30 phút không anh?". Anh Nghiêm bảo: “Một thủy thủ tàu ngầm, nếu vượt qua ṿng khám này phải chịu thử thách trong buồng tăng áp 2 giờ đồng hồ”. “2 giờ cho một người? Có ai chịu nổi “tra tấn” trong suốt 2 giờ như thế?”, tôi ngạc nhiên hỏi lại. “Vâng! Vậy mà qua đấy. Đó là những người được thiên phú, được cha mẹ ban, chứ không rèn luyện được”, anh Nghiêm chia sẻ.
Sau hai giờ chịu thử thách ở môi trường cao áp, thủy thủ sẽ được đưa vào buồng giảm áp riêng, có áp suất tương đương với độ sâu vừa thử, rồi giảm áp... từ từ. Nếu không, người vừa trúng khám tuyển sẽ bị bệnh bọt khí trong máu. Tuyển chọn thành công cốc.
Uống hết chao đèn nước biển... mới được là thủy thủ
Không biết từ đâu và tự bao giờ, ở nước Nga, các thủy thủ tàu ngầm sau khi thực hành chuyến đầu tiên lặn sâu vào ḷng biển trở về phải uống hết một chao đèn nước biển (khoảng 1,5 lít) mới được cấp giấy công nhận là... thủy thủ tàu ngầm, số nước biển này được lấy qua van giảm áp ở độ sâu tàu ngầm lặn sâu nhất trong chuyến đi đầu tiên.
Theo đại úy Hoàng Văn Đồng, thuyền phó tàu ngầm 183 - TP. Hồ Chí Minh th́: “Người Nga coi đó như là một “nghi thức” đánh dấu chính thức ḿnh là sĩ quan tàu ngầm và cũng là lời thề dâng hiến khi trở thành sĩ quan tàu ngầm”. Đây cũng có thể hiểu theo nghĩa khác mang dấu ấn văn hóa tâm linh với khát vọng sống mănh liệt. Chỉ khi tàu rủi ro bị đắm, hay bị tấn công, gặp t́nh thế nguy hiểm th́ thủy thủ mới phải uống nước biển. V́ thế, uống một chao đèn đựng nước biển như là mong muốn lần duy nhất trong đời thủy thủ uống nước biển và cũng nhắc nhở họ luôn cẩn tắc, chú ư khi điều khiển tàu ngầm.
Sau chuyến tàu ngầm đầu tiên thực hành lặn sâu vào ḷng biển Baltic trở về, trung tá Đậu Văn Hoàng - thuyền trưởng cũng là người đầu tiên uống nước biển. Nước biển mặn chát, nhưng anh Hoàng vẫn cố tu một hơi hết veo. Lẽ ra, phải chạy vào pḥng vệ sinh ngay để tháo nó ra, nhưng Đậu Văn Hoàng vẫn cố chịu đựng. Anh bảo một thủy thủ Nga: “Mày không phải uống, mày xếp hàng giúp tao”. Anh cố nấn ná đứng lại xem sĩ quan, thủy thủ dưới quyền của ḿnh bưng cái chao đèn, uống nước biển ra sao và cũng để động viên họ vững tin. Khé rát họng, bụng đau quằn quại, anh vẫn cố chịu đến khi thủy thủ cuối cùng hoàn thành cuộc sát hạch, th́ anh mới ôm bụng chạy đến phía thủy thủ người Nga đang giữ chỗ cho ḿnh.
Cả 3 đoàn thủy thủ thuộc 3 tàu ngầm đầu tiên của Việt Nam đều vượt qua thử thách ḱ lạ và kinh hoàng này mà quần áo vẫn khô ráo, thơm tho. Ngay sau đó, họ mới được người Nga trao “Giấy chứng nhận thủy thủ tàu ngầm”, coi như giấy thông hành bước qua cánh cửa tàu ngâm.
Bản lĩnh là... quyết định cuối cùng
Do đặc thù của tàu ngầm, kỉ luật quân sự mang tính công nghiệp công nghệ đặc biệt nên thủy thủ phải có... bản lĩnh thép. Trong tàu ngầm không có ngày và đêm, lại ở trong một không gian chật hẹp, tù túng, không dành cho kẻ có tính sốt ruột, nóng nảy hấp tấp. Người nào muốn làm thủy thủ tàu ngầm phải có tố chất kiên nhẫn, ĺ lợm, thậm chí lạnh lùng, chịu đựng được “cùm chân bó tay” dài ngày. Những người dễ dao động, t́nh cảm ủy mị, yếu đuối, tác phong luộm thuộm sẽ bị loại, chỉ những người có bản lĩnh vững vàng, ư chí thép, kỷ luật nghiêm... mới vượt qua.
Khi vận hành tàu ngầm, thủy thủ phải làm theo khẩu lệnh. Thuyền trưởng ra lệnh làm cái ǵ, làm cái đó và báo cáo lại. Không có chuyện một cá nhân tùy tiện, táy máy vặn van nọ, nhấn nút kia, sẽ... đưa cả con tàu và đồng đội xuống “hố đen đại dương”. Không có bản lĩnh, dù đă qua ṿng uống hết chao đèn nước biển, bước qua cánh cửa tàu ngầm rồi, sớm muộn cũng phải bước lên bờ làm việc khác.
Hàng ngh́n người dự tuyển th́ mới được một người. Thế mới biết tuyển chọn được một thủy thủ tàu ngầm khó khăn biết nhường nào.
Với những bài kiểm tra như trên th́ những người trong một con tầu ngầm như là dị nhân trong đời thường rồi.
JD