Đă đến mùa nhăn. Nhăn không chỉ là laoij quả ngon, nhăn c̣n là vi thuốc Đông y chữa được nhiều bệnh. Cùng t́m hiểu với Vietbf nha.
Nhăn là loại cây ăn quả có nguồn gốc từ Ấn Độ nhưng từ lâu đă được du nhập vào Việt Nam và trở thành một thứ đặc sản của nước ta.
Theo Đông y Việt Nam, quả nhăn có công dụng chữa bệnh rất tốt. Ruột nhăn thường được phơi, sấy khô gọi là long nhăn, quế viên hay nguyên nhục, dùng làm vị thuốc chữa bệnh.
Theo Tuệ Tĩnh, long nhăn là vị thuốc có vị ngọt, tính ấm, b́nh, không độc, giúp trừ vi trùng lao, bổ ích tâm tỳ, làm tăng trí nhớ, tăng tuổi thọ cho người già, cao tuổi.
Sách của Hải Thượng Lăn Ông chép lại cũng rất đề cao vị thuốc từ quả nhăn. Ông cho rằng đây là vị thuốc uống nhiều th́ mạnh chí, thông minh; dùng lâu th́ nhẹ ḿnh, trẻ lâu.
Theo đông y, long nhăn được sử dụng dưới nhiều dạng như thuốc sắc, thuốc cao, thuốc hoàn, rượu thuốc… riêng rượu thuốc có thể ngâm phối hợp với các vị thuốc khác để bồi bổ cơ thể, chống mất ngủ, suy nhược thần kinh... và rất nhiều bệnh khác.
Bài thuốc quư từ quả nhăn
+ Chữa chứng mất ngủ, hồi hộp, hay quên: Nguyên liệu gồm 100gr cùi nhăn và 100gr gạo nếp loại ngon. Cách chế biến: nấu cháo, nêm nếm gia vị để ăn.
+ Chữa suy nhược cơ thể, thiếu máu: Nguyên liệu gồm 15gr long nhăn, 20gr hạt sen, 15gr hồng táo, 15gr đậu phộng và 50gr gạo nếp loại ngon. Cách chế biến: dùng những nguyên liệu trên để nấu cháo, nêm nếm gia vị vừa ăn. Nên dùng vào mỗi buổi sáng và chiều tối.
+ Chữa tâm thận hư nhược: Nguyên liệu gồm 250gr long nhăn và nửa lít rượu loại ngon. Cách chế biến: đem long nhăn ngâm vào rượu trong khoảng hai tuần là có thể dùng được. Mỗi tối trước khi đi ngủ, dùng một ly nhỏ.
+ Trị tiêu chảy do tỳ hư: Nguyên liệu gồm 30 quả long nhăn cùng một lượng sinh khương vừa đủ. Cách chế biến: dùng hai thứ trên đem nấu nước để uống trong ngày.
+ Chữa suy nhược thần kinh: Nguyên liệu gồm long nhăn và vị thuốc khiếm thiệt . Cách chế biến: cho hai loại trên vào nấu cùng một lượng nước vừa đủ để dùng trước khi đi ngủ.
+ Chữa chứng phù sau khi sinh: Nguyên liệu gồm long nhăn, táo Tàu, gừng tươi và hai vị thuốc phục linh, mễ nhân . Cách chế biến: đem tất cả cho vào chung cùng một lượng nước vừa đủ để nấu lấy nước uống.
+ Chữa chảy máu do chấn thương: Dùng hạt long nhăn khô tán mịn rồi đắp lên vết thương.
+ Chữa bỏng: Lấy vỏ khô của trái nhăn tán thành bột rồi trộn với dầu vừng để bôi lên chỗ bỏng.
+ Chữa khối u thông dụng: Nguyên liệu gồm cùi nhăn 10-25 gam, chè xanh 1-1,5 gam. Cách chế: Nhăn hấp chín, cho vào cốc to cùng với chè xanh, đổ 100 ml nước sôi. Có tác dụng điều trị bổ trợ đối với các bệnh u bướu. Dùng mỗi ngày 1 thang, chia 3 lần uống lúc nước c̣n ấm nóng
+ Trị tiêu chảy do t́ hư: 30 quả long nhăn khô cùng 3 – 5 lát gừng tươi. Dùng hai thứ nấu nước để uống trong ngày.
+ Canh long nhăn hạt sen: 15g long nhăn, 15g hạt sen, 10g táo đỏ, đường phèn vừa đủ, cho nước vào đun nhừ, múc ăn.
+ Canh long nhăn táo nhân: 10g long nhăn, 10g táo nhân chua, 12g khiếm thực, đem khiếm thực ṿ nát, sau đó cho long nhăn, táo chua vào đun lên ăn.
+ Cao long nhăn sâm mật: 120g long nhăn, 250g đẳng sâm, 125g bắc sa sâm, mật ong vừa đủ. Đem đẳng sâm và bắc sa sâm nghiền thành bột. long nhăn đổ nước vào đun 2 tiếng, sau đó đổ mật ong vào đun sôi, rồi đổ bột thuốc vào ta được cao long nhăn sâm mật, mỗi ngày ăn một th́a.
Bài thuốc từ long nhăn:
- Bài thuốc nước mật, long nhăn, đại táo: dùng long nhăn 250g, đại táo 250g, rửa sạch cho vào nồi , đổ vào khoảng 1/2 lít nước, đun lửa to cho sôi rồi chuyển lửa nhỏ cho chín kỹ. Cho thêm mật ong 250g và nước cốt gừng trộn đều, nấu chín. Sau khi để nguội cho vào b́nh sạch đậy nút kín.
Công dụng: bổ tỳ vị, lợi khí huyết, dùng cho những người ăn ngủ kém, người tiều tụy xanh tái, tim đập nhanh, hồi hộp, chóng mặt, hay quên…
- Bài thuốc Nhị Long ẩm nổi tiếng của danh y Hải Thượng Lăn Ông gồm có: long nhăn nhục 40g, cao ban long 40g. Trước tiên, đun long nhăn với một chén nước cho sôi kỹ, sau đó cho cao ban long vào và đun cho tan hết. Để nguội rồi cắt từng miếng nhỏ. Ngày uống hai lần vào buổi sáng sớm và buổi tối trước khi đi ngủ, mỗi lần uống 10g với nước ấm.
Bài thuốc này chủ trị khó ngủ v́ có nhiều lo nghĩ, mồ hôi trộm, sốt hâm hấp vào buổi chiều, muộn phiền, khát nước, đại tiện, táo, tiểu tiện vàng, tiểu ít, miệng hay lở, da khô, sắc mặt vàng úa.
- Rượu long nhăn: cho 200g long nhăn nhục vào một b́nh có miệng nhỏ, đổ vào 1/2 lít rượu trắng thật tốt, bịt kín miệng b́nh. Mỗi ngày lắc b́nh một-hai lần, sau hai tuần là dùng được. Rượu này có tác dụng bổ tâm tỳ, lợi khí huyết.
Dùng điều trị suy nhược thần kinh, mệt mỏi, mất ngủ, mau quên, hồi hộp, sợ hăi, tim đập nhanh. Ngày uống hai lần, mỗi lần 10-20ml trước bữa ăn.
- Trứng cút nấu long nhăn: trứng cút sáu-tám cái, long nhăn nhục 15g tươi hoặc 8g khô. Cho hai thứ vào nồi với 300ml nước, nấu sôi khoảng 10 phút, dùng ăn vào lúc đói bụng. Công dụng: bổ thận, bổ huyết, sinh tinh, an thần.
- Cháo long nhăn: sinh địa 30g, táo nhân 20g, long nhăn nhục 20g, câu kỷ tử 20g. Cách làm: cho tất cả dược liệu vào túi vải, sắc lấy nước. Dùng nước thuốc nấu với 100g gạo tẻ thành cháo. Chia hai lần ăn vào lúc đói bụng. Công dụng: bổ thận âm, bổ huyết, dưỡng tâm, an thần.
Vietbf @ sưu tầm.