Chiến dịch quân sự của Nga ở Ukraine chủ yếu là cuộc chiến của Tổng thống Putin. Thế nhưng, nếu có người thứ hai mà tên tuổi và danh tiếng của họ gắn liền với sự kiện này. Đó chính là nhà lãnh đạo Chechnya Ramzan Kadyrov.
Các tay súng Chechnya là một phần trong làn sóng tấn công đầu tiên nhằm vào Ukraine, và đã hứng chịu thương vong lớn tại khu vực quanh căn cứ không quân Hostomel (hoặc Gostomel), trong đó một chỉ huy then chốt của họ đã thiệt mạng [Những thông tin này chưa được phía Chechnya thừa nhận].
Tình báo phương Tây cáo buộc thêm rằng, các biệt đội Chechnya tinh nhuệ đã được tuyển mộ nhằm ám sát các nhà lãnh đạo Ukraine trong 48 giờ đầu tiên của chiến dịch tấn công nhưng thất bại.
Trong những ngày qua, các tay súng của Kadyrov đã xuất hiện trong số lực lượng tiến hành cuộc vây hãm thành phố cảng Mariupol của Ukraine.
Bản thân nhà lãnh đạo Chechnya gần đây thậm chí còn đăng một đoạn video lên mạng xã hội (bên dưới) và tuyên bố đó là phiên họp chiến lược được quay trong một boongke dưới tầng hầm ở Ukraine. Ông Kadyrov đã sử dụng đoạn video này để nói về một "chuyến đi cá nhân" của ông tới Ukraine.
Các cơ quan tình báo Ukraine nói rằng đoạn video có khả năng là giả, thực chất nó được quay ở Chechnya. Thông tin tình báo từ điện thoại và internet cho thấy ông Kadyrov chưa bao giờ đến Ukraine. Thậm chí, người phát ngôn của Tổng thống Putin Dmitry Peskov cũng từ chối xác nhận đoạn video này và nói rằng Điện Kremlin "không có dữ liệu" về chuyến đi mà ông Kadyrov có thể đã tiến hành tới Ukraine.
Theo Guardian, ông Kadyrov dường như coi chiến dịch quân sự ở Ukraine là một cơ hội để tăng cường quyền lực và danh tiếng của mình. Đưa quân tới Ukraine là một cách để nhà lãnh đạo Chechnya chứng minh lòng trung thành với Tổng thống Nga. Sự bảo trợ của ông Putin chính là cơ sở quyền lực cho ông Kadyrov.
"Ông ấy (Kadyrov) cần nước Nga và sự ủng hộ của Tổng thống Vladimir Putin" – Chuyên gia Emil Solomon Aslan từ Viện Nghiên cứu Chính trị tại Đại học Charles ở Praha nhận định – "Đó là lý do tại sao Kadyrov muốn thể hiện lòng trung thành tuyệt đối, cho thấy ông ta là người hữu ích, có thể đến và làm những việc rất hoành tráng".
CÚ SỐC VỚI ÔNG KADYROV
Các tay súng Chechnya là một lực lượng phi chính quy mà Nga có thể triển khai. Tuy nhiên, xung đột giữa các chỉ huy Chechnya và tình báo Nga vẫn luôn tồn tại sau những lần ‘đụng chạm’ nhau, ví dụ một video gần đây cho thấy các chiến binh Chechnya dùng từ chỉ tính nữ để chế nhạo một thủ lĩnh FSB [Tổng cục an ninh Liên bang Nga] là nam.
Trong các video khác, các chiến binh Chechnya nhấn mạnh rằng họ nằm dưới quyền chỉ huy của ông Kadyrov, không thuộc hệ thống cấp bậc quân sự của Nga.
Không giống như lực lượng Nga, quân Chechnya mang theo điện thoại di động, đăng lên mạng xã hội và gọi cuộc xung đột này là một cuộc chiến tranh, phớt lờ tuyên bố của Điện Kremlin rằng đây là "chiến dịch quân sự đặc biệt".
Vai trò nổi bật của họ là tôn vinh thành tựu của ông Kadyrov, thể hiện trước công chúng về việc quân đội của một cường quốc phải phụ thuộc như thế nào vào nhóm chiến binh Chechnya.
Trong tháng này, ông Kadyrov cũng ra mắt một kênh tiếng Ả Rập trên Telegram, dường như để tận dụng sự nổi bật đó. Đây là một động thái đầy tham vọng đối với nhà lãnh đạo của một khu vực nhỏ, không nói tiếng Ả Rập của Nga.
Đối với Tổng thống Putin, nhà lãnh đạo Chechnya đã đưa tới các chiến binh giàu kinh nghiệm, được rèn giũa trong các cuộc chiến tiêu hào chống lại lực lượng nổi dậy và trong các cuộc giao tranh đường phố [điều tương tự đang diễn ra tại một số thành phố ở Ukraine]. Bản thân danh tiếng của các chiến binh Chechnya ở khía cạnh này là một "vũ khí".
"Ông Kadyrov đã có kinh nghiệm lâu năm về cái gọi là ‘hoạt động thanh lọc’. Các chiến binh của ông ta có thể được sử dụng như một công cụ tâm lý chống lại những người Ukraine ôn hòa" - Aleksandre Kvakhadze, một nhà nghiên cứu tại Quỹ Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế Gruzia, cho biết.
"Mối đe dọa tiềm ẩn nằm ở đó: Nếu bạn không đầu hàng, bạn có thể sẽ gặp số phận tương tự như các thành phố yên bình ở Gruzia và Chechnya" – Ông Kvakhadze cảnh báo – "Ngoài ra, thế hệ chiến binh Chechnya cũ đã từng tham gia một số thời kỳ bảo vệ Grozy trong hai cuộc chiến tranh chống Nga.
Vì thế, các chỉ huy Nga tin tưởng rằng ở khía cạnh này, quân của ông Kadyrov có những kỹ năng có thể trở nên hữu ích ở Ukraine, đặc biệt là trong các cuộc vây hãm như ở Mariupol".
Nhiều người Chechnya cảm thấy chiến dịch quân sự của Nga là một cuộc chiến được lên kế hoạch tồi tệ trong những ngày đầu, khiến họ tổn thất nặng nề, bao gồm thiệt hại 1 chỉ huy cấp cao. Do đó giờ đây, họ dường như tập trung hơn vào một cuộc chiến truyền thông, nhằm mục đích thúc đẩy các tân binh và củng cố nhà lãnh đạo của họ.
"Các đoạn phim và dữ liệu cho thấy hầu hết các lực lượng Chechnya ở cách chiến tuyến ít nhất 20km, việc duy nhất mà họ làm là quay video thúc đẩy các tân binh ở Chechnya và quảng bá hình ảnh chiến binh của Kadyrov, cũng như lực lượng của ông ta.
Họ đang nỗ lực rất nhiều để huy động ‘tình nguyện viên’, đưa ra phần thưởng tài chính rất hậu hĩnh cho việc tham gia, nhưng thông tin trên Telegram và các dữ liệu rò rỉ cho thấy điều đó không thành công" – Guardian nhận định.
Kadyrov còn có một lý do khác để chiến đấu. Sát cánh bên các lực lượng Ukraine hiện nay có ít nhất 2 lữ đoàn bao gồm các thành viên của cộng đồng Chechnya – những người muốn chống lại Kadyrov. Nhà lãnh đạo Chechnya cần cho các đối thủ trong và ngoài nước thấy sức mạnh của mình, trong khi phải giữ nguyên được lực lượng để duy trì vị thế.
"Kadyrov dường như đã bị sốc trước phạm vi kháng cự của người Ukraine, và có vẻ như hàng chục, nếu không muốn nói là hàng trăm tay súng của ông ta đã thiệt mạng. Kadyrov có đội quân rất đông đảo, khoảng 12.000 người nhưng để duy trì quyền lực, ông ấy cần giữ được số chiến binh đó" – Chuyên gia Aslan nhận định.
"Nếu họ chịu quá nhiều thiệt hại nghiêm trọng ở Ukraine thì điều đó có thể phản tác dụng đối với Kadyrov. Đây cũng là yếu tố có thể giải thích cho một số tin đồn rằng nhà lãnh đạo Chechnya đã rút về một số lực lượng của mình", chuyên gia Aslan nói, "Ông Kadyrov muốn thể hiện rằng mình là một nhà lãnh đạo cứng rắn của những chiến binh cứng rắn – những người sẵn sàng hy sinh bản thân. Tuy nhiên, tôi không chắc liệu họ có sẵn sàng từ bỏ mạng sống của mình hay không".
