TQ: Giấc mộng "công việc trong mơ" của giới trẻ ham thích làm việc trong nền kỹ nghệ TQ đã tan vỡ

[trungthuc]

Từ chỗ là "công việc trong mơ" cho giới trẻ, giờ đây những người khổng lồ kỹ nghệ TQ đang tiến hành sa thải hàng chục ngàn nhân sự cũng như ngưng các tuyển dụng mới.

Khi Aaron Wang gia nhập ByteDance ở tuổi 25, cô nghĩ rằng mình đã tìm được công việc trong mơ. Làm việc tại một thành phố phía Đông TQ, Wang điều hành các dự án thu hút hàng trăm triệu lượt người xem mỗi ngày trên nền tảng Douyin của ByteDance, một phiên bản TikTok của TQ.

Cô nhận được sự tôn trọng từ bạn bè, khách hàng, mức lương cao cùng hàng loạt "đặc quyền" chỉ có ở các công ty kỹ thuật thịnh vượng. Hơn thế nữa, ByteDance có một nền văn hóa đa dạng và hòa nhập, điều hiếm thấy ở các công ty TQ.

Nhưng mọi thứ lại đột ngột thay đổi chỉ sau đó 2 năm.

Cuối năm 2021, Wang cùng cả nhóm bị ByteDance chấm dứt hoạt động và yêu cầu hoặc chuyển sang nơi làm việc mới hoặc phải nghỉ việc. Wang chọn xin nghỉ việc để ở cùng gia đình. Cô tìm được công việc mới tại JD.com hồi tháng Ba năm nay. Cho dù người phỏng vấn từng bảo đảm rằng công ty sẽ không sa thải cô, nhưng mới chỉ 2 tuần sau, Wang cùng hơn 100 nhân viên khác đã bị sa thải qua một cuộc gọi video.

(Minh họa)

"Mùa đông internet" đang tràn đến các công ty kỹ nghệ TQ

Trong hơn một thập kỷ qua, những người khổng lồ kỹ nghệ TQ như Alibaba, Tencent, baidu, JD.com,... đã trở thành điểm đến đáng mơ ước cho những người trẻ tuổi, được đào tạo tốt của nước này. Sự tăng trưởng bùng nổ của ngành kỹ nghệ đã kéo theo lương cao, tiền thưởng lớn, quyền chọn cổ phiếu và uy tín xã hội có thể biến các nhân viên trở thành triệu phú sau mỗi đợt IPO.

Ngay cả văn hóa công ty cũng rất hấp dẫn. Vào dịp team-building, nhân viên có thể nhận được các chuyến đi tham quan miễn phí đến Universal Studios hoặc đi trượt tuyết. Các bữa tiệc hàng năm của mỗi công ty là sự hiện diện của những ngôi sao ca nhạc nổi tiến. Một cựu nhân viên của ByteDance nói với Rest of World: "Ngay cả cái ghế tôi dùng ở ByteDance cũng có giá 740 USD/cái".

(Minh họa)

Trong khi Alibaba và Tencent cho biết họ đang sa thải hàng chục ngàn lao động, ByteDance, "công ty mẹ" của TikTok, đã sa thải hàng trăm người trong lĩnh vực game và kỹ thuật giáo dục. Người khổng lồ gọi xe Didi Chuxing cũng thông báo kế hoạch sa thải trên toàn cầu. Xiaohongshu, phiên bản Instagram của TQ, thông báo sẽ cắt giảm ít nhất 9% tổng số nhân công. Các kế hoạch cắt giảm nhân sự tương tự cũng được hàng loạt công ty khác liên tiếp công bốrộng rãi.

Một "mùa đông internet" đang tràn đến đe dọa sự thống trị của ngành kỹ nghệ đối với thị trường tài năng trẻ của TQ. Các lao động trẻ đang đặt câu hỏi, liệu công việc với áp lực căng thẳng kéo dài nhiều giờ của ngành kỹ nghệ còn xứng đáng để theo đuổi hay không?

Thời kỳ huy hoàng đã qua với những người khổng lồ kỹ nghệ TQ

Mới chỉ một vài năm trước đây, nguồn tiền đầu tư khổng lồ rót vào các công ty kỹ nghệ TQ với nỗ lực xây dựng nên các hệ thống sinh thái bao trùm lên mọi mặt cuộc sống của người tiêu dùng, từ thương mại điện tử, trò chơi cho đến cả giáo dục, tài chính và phim ảnh. Điều này cũng thúc đẩy sự mở rộng nhanh chóng của các công ty kỹ nghệ TQ.

Năm 2011, Alibaba có 13,000 nhân viên, nhưng đến tháng Ba năm 2022, con số này là 250,000 người. Nhân sự của hãng Tencent cũng tăng vọt từ 12,000 người năm 2011 lên 112.000 người trong hơn một thập kỷ qua. ByteDance, được thành lập từ năm 2012, hiện cũng đã có hơn 100,000 nhân viên.

Nhưng những ngày hoàng kim đó đang kết thúc. Không chỉ phải chật vật đối phó với sự kiểm soát gắt gao từ ĐCSTQ, tình trạng phong tỏa do Covid-19, ngành kỹ nghệ nước này còn phải chứng kiến sự suy giảm đầu tư và chi tiêu của người tiêu dùng. Những tên tuổi khổng lồ kỹ nghệ TQ, bao gồm cả Alibaba và Tencent, đang ghi nhận mức doanh thu giảm thấp nhất trong nhiều năm nay cùng các kế hoạch sa thải nhân công với mức độ cao chưa từng có.

Jack Ma từng đóng vai giá Micheal Jackson trong một bữa tiệc thường niên của Alibaba.

Nhưng đà tăng trưởng bùng nổ trong một thập kỷ qua cùng với ảnh hưởng ngày càng to lớn của các hãng kỹ nghệ này cũng kéo theo sự chú ý của Bắc kinh và ĐCSTQ. Từ cuối năm 2020, một đợt trấn áp gắt gao của Bắc Kinh đã nhắm vào những công ty khổng lồ kỹ nghệ nước này, nhắm vào các hành vi độc quyền, xâm phạm quyền riêng tư người tiêu dùng và nội dung quá thô tục. Bên cạnh đó, các lệnh cấm dạy thêm và giới hạn phát hành game cũng tác động mạnh đến các công ty trong ngành này.

Hàng tỷ USD giá trị vốn hóa của các tập đoàn kỹ nghệ bị thổi bay cũng như buộc Ant Group và ByteDance phải ngưng kế hoạch IPO. Thay vì theo đuổi lợi nhuận và mở rộng, giờ đây ưu tiên chính là kiểm soát rủi ro về mặt chính trị.[*có nghĩa là, theo đảng thì sống, chống đảng dưới bất cứ hình thức nào cũng sẽ bị "nghiêm trị", thậm chí sẽ "mất mạng"]

Không chỉ sự theo dõi gắt gao của ĐCSTQ, điều đáng lo ngại hơn đang đến khi sự tăng trưởng kinh tế nước này đang bị chậm lại và giảm mạnh. Tình hình còn tồi tệ hơn với các biện pháp phong tỏa khắt khe nhất để kiểm soát dịch Covid-19. Hoạt động sản xuất kỹ nghệ, doanh số bán lẻ, bất động sản liên tục bị sụt giảm lớn trong các tháng gần đây. Chưa kể các biến động lớn trên thế giới khi cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine bùng phát, sự sụt giảm thị trường chứng khoán toàn cầu…

Hàng loạt yếu tố tiêu cực cùng lúc đổ ập xuống khiến cho việc sa thải nhân công trở thành phổ biến rộng rãi đối với toàn ngành kỹ nghệ ở đây.
Không chỉ những tập đoàn khổng lồ phải cắt giảm nhân sự, tình trạng chung cũng lan sang cả các công ty nhỏ, khi doanh thu và các khoản đầu tư bị sụt giảm. Trả lời phỏng vấn của Rest of World, người quản lý tại một startup kỹ nghệ ở Hàng Châu cho biết, anh vừa được yêu cầu phải sa thải 1/3 nhân sự trong nhóm để cắt giảm chi phí. Thậm chí anh còn được chỉ dẫn không nói đến từ "sa thải", thay vào đó là thông báo "Giờ bạn cần phải rời khỏi công ty". [*đuổi việc mà còn "chơi chữ" nữa??]

"Tôi cảm giác như trời đất đang sụp xuống"

Đối với những người còn giữ được việc làm, họ phải chứng kiến các đồng nghiệp phải ra đi là một sự trải nghiệm tồi tệ. Hầu hết những người được Rest of World phỏng vấn đều cho biết, năng suất làm việc của đồng nghiệp họ đều giảm sút rõ rệt khi ai cũng lo ngại về dự án của mình sẽ bị loại bỏ.

Không phải ai cũng cảm thấy đau khổ vì đợt sa thải này. Đối với các nhân sự "cổ cồn trắng" của TQ, sự bất mãn đã kéo dài trong nhiều năm nay với văn hóa làm việc khắc nghiệt 9-9-6: thời gian làm việc kéo dài từ 9h sáng đến 9h tối, 6 ngày/tuần. Lịch trình làm việc khắc nghiệt này từng được xem là nguyên nhân gây ra cái chết đột ngột của một số người vì đã kiên trì làm việc quá sức theo yêu cầu.

Thậm chí, vào năm 2019, nhiều nhân viên kỹ thuật đã dùng nền tảng code mã nguồn mở GitHub để phản đối các công ty kỹ nghệ áp dụng văn hóa làm việc 9-9-6 cùng những lời hứa hẹn "láo khoét" về tương lai để tìm mọi cách vắt kiệt sức lực của nhân viên. Vì vậy, đối với một số nhân viên, bị sa thải lại trở thành cú đấm cần thiết để cho họ tự giải thoát bản thân khỏi lĩnh vực kỹ nghệ khắc nghiệt này.

Nhân viên một công ty thương mại điện tử làm việc xuyên đêm trong dịp mua sắm Ngày Độc Thân ở TQ năm 2017

Nhưng đối với đa số các nhân viên của thế hệ Millennial ở TQ (những người sinh từ năm 1980 đến 1995), đợt sa thải này lại là một cú sốc lớn cho họ. Nhiều người đã phải trải qua quá trình giáo dục khắc nghiệt với hi vọng nhận được "công việc trong mơ" tại các hãng kỹ nghệ lớn.

Giờ đây cuộc khủng hoảng việc làm này đã giáng một đòn mạnh vào những người xây dựng cuộc sống phụ thuộc vào thu nhập hào phóng của ngành kỹ nghệ này. Trong nhiều năm, đa số bọn họ đã quen với mức thu nhập cao và các khoản thưởng tăng lương đều đặn, giúp cho họ mua được nhà tại các thành phố lớn cũng như đưa con đi học ở những ngôi trường đắt đỏ, một biểu tượng của tầng lớp trung lưu thành công tại TQ. Giờ đây bọn họ phải nghĩ đến các kế hoạch mới khi không còn nguồn thu nhập "béo bở" này nữa.

Anna, một người vợ nội trợ được Rest of World phỏng vấn cho biết, chồng cô giờ đã bước sang độ tuổi ngoài 30 khi bị sa thải vào tháng Tư vừa qua. Bên cạnh đó, cô còn tiết lộ hàng loạt khoản chi cho gia đình mình hàng tháng, bao gồm 1,099 USD tiền trả góp mua nhà, 560 USD khác cho đồ dùng, thực phẩm, 190 USD khác để chăm sóc con. "Tôi cảm thấy như trời đất đang sụp xuống". Anna còn không biết, liệu họ có đủ tiền cho con đi học hay không nữa?

Berry Liu, người đứng đầu startup tuyển dụng tại Thâm Quyến cho biết, vào năm 2020, nếu một kỹ sư phần mềm cao cấp nhảy việc, anh ta có thể nhận được 10-20 lời chào mời với mức lương cao hơn từ 50% đến 100%. Nhưng giờ đây, hầu hết các hãng lớn đều ngưng tuyển dụng qua các công ty môi giới. "Mọi công ty đều nói về cắt giảm chi phí và gia tăng mức hiệu quả", Liu cho biết.

Dù rằng, đây chưa hẳn là một tín hiệu cho sự suy thoái dài hạn đối với ngành kỹ nghệ, nhưng làn sóng sa thải quy mô lớn này cho thấy những tập đoàn khổng lồ internet TQ đã không còn là "công việc trong mơ" hay "tấm vé thành công" cho giới trẻ nước này nữa.

Nhân viên của Baidu ăn trong nhà ăn với các tấm vách nhựa

Trên thực tế, việc kinh tế TQ đã đi xuống trong thời gian vừa qua kéo theo làn sóng sa thải ở cả những lĩnh vực khác nữa. Dù mất việc, những người trong ngành kỹ nghệ thường nhận được các khoản trợ cấp thôi việc cao hơn và có tiến tiết kiệm tốt hơn so với các ngành khác. Nhưng với sự bất ổn gia tăng trong ngành, nhiều lao động trẻ đang xem xét tìm kiếm các công việc khác.

Li Xiaotian, chuyên gia nghiên cứu tại Hong Kong cho biết, với việc tham gia ngành internet, một lớp lao động tài năng đã từ bỏ cơ hội làm việc trong lĩnh vực Nhà nước để theo đuổi thu nhập cao và cơ hội có được tên tuổi riêng. Nhưng khi ngành internet TQ bước vào giai đoạn độc quyền và cạnh tranh khốc liệt, nhiều tài năng này xem mình chỉ như những người lao động bị các ông trùm kỹ nghệ bóc lột.

"Nếu bạn bị Jack Ma sa thải, bạn sẽ khó có thể tìm được công việc với mức lương tương tự", ông Li cho biết.

Điều này có thể lý giải cho sự tăng vọt lượng đơn xin việc nộp vào kỳ thi công nhân viên Nhà nước trong thời gian gần đây. Năm 2021, khoảng 2,12 triệu thí sinh đã tham gia kỳ thi này để cạnh tranh 31,200 vị trí công việc trong các cơ quan Nhà nước. Điều đó cho thấy, thế hệ sinh viên Gen Z đang từ bỏ giấc mơ làm giàu để chọn lấy công việc ổn định, một vị trí an toàn, dù mức thu nhập sẽ thấp hơn.

Đối với Wang, cựu nhân viên của ByteDance và JD.com, cuối cùng cô cũng tìm được việc làm truyền thông xã hội tại một công ty dược phẩm vào tháng Tư vừa qua. Ngoài việc thu nhập bị giảm đến 40%, cô cũng phải làm quen với kiểu cách công việc mới: mọi dự án đều phải được cấp cao phê duyệt, đồng nghiệp hầu hết là những người sắp đến tuổi về hưu và chẳng bao giờ làm việc xuyên suốt ngày nghỉ.

Tuy nhiên, do không bị căng thẳng do công việc lại làm cô lo lắng về vấn đề khác. Sau khi trải qua một giai đoạn thăng trầm của ngành kỹ nghệ internet, cô lo rằng điều đó lại xảy ra lần nữa: "Nếu công ty này cũng phá sản thì sao? Tôi không muốn bị nghiền nát khi một điều gì khác xảy ra".

Wang đang thực hiện nhiều kế hoạch dự phòng: hoàn thiện kỹ năng đồ họa, đăng ký cho kỳ thi công nhân viên Nhà nước sắp tới, học về an toàn kiến trúc cũng như các chứng chỉ giảng dạy khác. Wang hi vọng khi đên 30 tuổi, cô có thể trở lại một công ty như ByteDance, nơi cô có thể làm việc chăm chỉ vài năm để tiết kiệm tiền cho nghỉ hưu trước khi bước sang 35 tuổi, độ tuổi nghỉ hưu không chính thức của ngành kỹ nghệ.

Là cựu nhân viên của ByteDance, cô vẫn có quyền sở hữu các quyền chọn cổ phiếu của công ty và hy vọng về đợt IPO được công ty lên kế hoạch từ năm 2020. "Tôi không có bất cứ tham vọng lớn nào nữa", Wang cho biết. "Tôi chỉ muốn có đủ tiền để nghỉ hưu".

Tham khảo RestofWorld

Một bài phân tích khá dài, chính xác, mô tả về tình trạng kinh tế bấp bênh của bọn Tàu cộng, khác với những gì thường nghe thấy qua luận điệu tuyên truyền rẻ tiền của chúng, nào là đạt thành tích, vượt chỉ tiêu, kinh tế Mỹ sắp sụp đổ, v..v...
Cái đau của đám trẻ tuy không phải cầm súng đem thân làm bia đở đạn như ở Nga, nhưng kỳ vọng cũa họ đã bị sụp đổ hoàn toàn khi các tập đoàn liên tiếp sa thải hàng trăm ngàn công nhân do chính sách độc ác nhằm "thanh lọc dân số" qua các biện pháp ZERO COVID của ĐCSTQ. Thữ hỏi, "cấm trại 100%" chẳng khác nào giết người không cần nổ phát súng nào cả vì "chúng mày có chết thì mặc bây, tụi tao đè bây ra để chich choác để làm giàu bất chính" là sướng rồi!!!Dân có nghèo, có chết bớt thì sẽ đở lo, còn thầy chú cứ hốt bạc tỷ chia nhau để "an lạc"!!