|
VBF-Có thể nói việc người Việt sính ngoại chuộng Tây là 1 lẽ thường bởi có 2 vấn đề chính đó là các doanh nghiệp có quá nhiều yếu kém trong SX và vấn đề nữa đó là các mặt hàng ngoại lại quá hấp dẫn cả về giá lẫn kiểu mẫu. Và chính 2 yếu tố này cũng đă từng xảy ra ở Nhật và theo thời gian họ dễ dàng từ bỏ được thói quen sính ngoại. Nhưng có lẽ ở Vn để khiến cho người dân từ bỏ thói quen đó giống như Nhật là điều rất khó. Bạn chắc hẳn từng gặp trường hợp không hiếm người thuộc tầng lớp khá giả trung lưu, tự nghĩ ḿnh tiến bộ hơn người khác, cứ mở miệng ra là khen lấy khen để văn minh phương Tây. Không chỉ trong lĩnh vực học vấn, đạo đức mà từ chính trị, kinh tế đến cả cách uống trà, bữa ăn hàng ngày không có cái ǵ là người ta không bắt chước sao cho thật giống phương Tây đến mức rập khuôn cả những khuyết điểm của nó. Ngay cả những kẻ mù mờ về sự t́nh phương Tây cũng ra sức vứt bỏ những giá trị truyền thống, chạy theo cái mới.
Đây là hiện tượng thường xuất hiện khi một quốc gia mở cửa, bước vào hội nhập không riêng ǵ tại Việt Nam.
Từ thế kỷ 19, nhà tư tưởng vĩ đại Fukuzawa Yukichi của Nhật Bản từng viết về t́nh trạng này của người Nhật tại thời điểm đất nước này đang thực hiện công cuộc Duy tân do chính phủ Minh Trị tiến hành. Yukichi viết: “Văn minh phương Tây đúng là hơn hẳn chúng ta, nhưng không có nghĩa là cái ǵ của họ cũng hoàn hảo. Văn minh phương Tây cũng đầy rẫy những khuyết điểm. Phong tục phương Tây không phải thứ ǵ cũng hay ho. Ngược lại phong tục Nhật không phải cái ǵ cũng kém cỏi, cũng cổ hủ.”
Vậy nước Nhật đă tiếp thu văn minh phương Tây để phát triển thành một cường quốc trên thế giới như hiện nay thế nào? Đây là 2 điều người Nhật nên học từ phương Tây mà Fukuzawa Yukichi chỉ ra.
T́m kiếm chân lư thường bắt đầu từ sự hoài nghi
Nếu con người tin tưởng sự vật một cách mù quáng th́ sự giả dối, ngụy tạo sẽ tràn lan. Chân lư chỉ sinh ra từ sự hoài nghi. Trong xă hội, người ta tin vào sách vở, tin vào lời nói của người khác, tin vào sự đồn đại, tin vào tục thuyết vào lời bói toán. Trước khi thành hôn cũng phải nhờ thầy bói xem tốt xấu, có khi mất cả lương duyên v́ tin lời phán. Bị ốm sốt, không đi khám bác sĩ mà lại cũng bái. Tất cả đều do ḷng tín ngưỡng của con người mà chân lư không được sinh ra từ tín ngưỡng. Một khi con người c̣n tin vào những điều không phải là sự thật th́ thế giới ngụy tạo c̣n tồn tại măi.
Những tiến bộ của văn minh đều ra đời từ sự phát hiện chân lư trong quá tŕnh nghiên cứu mọi sự vật tự nhiên xung quanh ta. Nguyên nhân phát triển của nền văn ḿnh phương Tây cũng xuất phát từ tinh thần hoài nghi. Galile t́m ra thuyết Trái đất quay quanh Mặt trời v́ nghi ngờ thuyết Mặt trời quay quanh Trái đất. Newton t́m ra quy luật vạn vật hấp dẫn từ việc quan sát trái táo rơi. Watt phát minh ra máy hơi nước do để ư tới hơi khói bốc ra từ phích nước. Tất cả đều đạt tới chân lư xuất phát từ sự hoài nghi trước các hiện tượng, sự vật.
Không phải chỉ có khoa học tự nhiên, những tiến bộ của khoa học xă hội cũng vậy. Từ chỗ hoài nghi chế độ chiếm hữu nô lệ, nên đă đề xuất Luật cấm buôn bán nô lệ. Hoài nghi về Công giáo Roma, Martin Luther đă thực sự cải cách tôn giáo. Nhân dân Pháp v́ căm giận sự bạo ngược của tầng lớp quư tộc nên đă làm nên cuộc cách mạng Pháp. Nhân dân mười ba bang Hoa Kỳ đă giành thắng lợi trong cuộc chiến tranh giành độc lập v́ hoài nghi những luật lệ của Anh quốc.
Tại phương Tây, cứ mỗi học thuyết ra đời th́ có học thuyết mới phản biện lại. Những cuộc tranh luận với các ư kiến, học thuyết khác nhau diễn ra liên tục không ngừng.
Chỉ có học vấn mới nuôi dưỡng năng lực phán đoán
Ngay tại Nhật Bản, kể từ khi mở cửa đă có những thay đổi nhanh chóng. Hầu hết mọi lĩnh vực như chính thể, trường học, báo chí, đường sắt, điện tín, quân đội, công nghiệp…đều đă đổi khác. Có thể nói đó là một minh chứng rơ ràng cho thấy nếu không hoài nghi, không trăn trở với cách làm cũ đă diễn ra suốt bao năm qua th́ sẽ không có cải cách và thay đổi.
Nhưng có một vấn đề nếu như trước đây người Nhật tin tưởng không mảy may nghi ngờ hay phê phán cách làm từ trước đến nay như thế nào, th́ giờ chúng ta lại tin tưởng tới mức mù quáng văn minh phương Tây. Ngày xưa, chúng ta đă bắt chước Trung Hoa. Ngày nay, chúng ta quay ngoắt một trăm tám mươi độ, ra sức bắt chước phương Tây.
Trong khi vẫn chưa t́m ra được tư tưởng nào cần phải tin, th́ nhiều người trở nên mất phương hướng, trở nên dao động tinh thần vội vă vất bỏ tư tưởng đă từng một thời tin tưởng. Trong xă hội đang hỗn loạn giữa cái mới và cái cũ, đang chứng kiến tư tưởng cùng văn vật phương Tây tràn vào th́ việc lựa chọn đúng là rất cần thiết và cấp bách trên cơ sở so sánh văn ḿnh Nhật Bản với phương Tây, phải du nhập cái ǵ, phải kiên quyết loại bỏ cái ǵ. Cần phải có năng lực lựa chọn: Tin cái ǵ và nghi ngờ cái ǵ. Kết quả của học vấn chính là ở chỗ nuôi dưỡng năng lực lựa chọn đó.
Cần đọc nhiều, suy nghĩ khách quan mọi sư vật, nuôi dưỡng tri thức, t́m kiếm sự thực tại thực địa. Cái mà vừa mới tin ngày hôm qua, th́ hôm nay phải hoài nghi suy xét lại có c̣n đúng hay không và t́m cách giải quyết vào hôm sau.
V́ lẽ đó mọi người phải học tập.
|
