Phóng viên nhiếp ảnh Charlie Cole, người mà sự nghiệp đă vĩnh viễn dính liền với tấm h́nh biểu tượng của “Người Xe Tăng”, một người đă tay không chặn một đoàn xe tăng trong cuộc đàn áp năm 1989 ở Thiên An Môn, đă mới qua đời ở Bali, Indonesia.
Cole, năm nay 64 tuổi, đă cư ngụ ở Bali từ hơn 15 năm nay, là một trong bốn phóng viên nhiếp ảnh đă chụp những tấm h́nh về cùng một sự việc này. Anh đă dùng ống kính telephoto chụp từ trên balcon của một khách sạn, nhưng có lẽ chính việc anh đóng khung rất chặt tấm h́nh đă khiến anh được giải World Press Photo năm 1989.
Sau này Cole nói là anh vẫn c̣n nhớ lại thấy một thanh niên mặc áo sơ-mi trắng bước vào giữa Đại lộ Tràng An khi đoàn xe tăng đang đi tới. Anh giải thích:
“Tôi tiếp tục chụp trong sự chờ đợi là chắc chắn ông ta sẽ thiệt mạng. Nhưng tôi hết sức sửng sốt khi xe tăng đi đầu ngừng lại, và t́m cách né đi ṿng quanh ông ta.”
Nhưng rồi nhân viên công an can thiệp và người đó đă bị vội vă lôi đi. Cho đến nay, danh tánh và số phận của “Người Xe Tăng” đó vẫn c̣n chưa rơ và h́nh ảnh về ông ta vẫn c̣n bị chặn trên internet ở Hoa lục.
Cole đă có lần nói với tờ New York Times:
“Tôi nghĩ là hành động của ông ta đă chiếm được trái tim của người ta ở mọi nơi và khi giây phút tới, cá tính của ông ta đă định nghĩa giây phút, thay v́ là giây phút định nghĩa ông ta. Ông ta tạo h́nh ảnh. Tôi chỉ là một trong những nhà báo nhiếp ảnh. Và tôi cảm thấy vô cùng vinh dự được có mặt ở đó.”
Sợ công an lục soát pḥng, anh gói cuốn phim trong túi plastic rồi treo nó vào sợi giây giựt nước trong bồn vệ sinh. Khi họ đến, họ chỉ lục những cái máy chụp h́nh của anh, lôi hết phim ra và bỏ đi, có vẻ hài ḷng là họ đă giải quyết được hậu hoạn –như anh đă dự định.
Được lôi ra từ chỗ dấu, cuốn phim sau đó được rửa bởi văn pḥng của hăng thông tấn Associated Press và chuyển về cho Newsweek vừa kịp hạn kỳ cho môt kỹ thuật viên về h́nh ảnh bay đến từ văn pḥng của tạp chí ở Tokyo.
Cole tuy vậy lấy làm tiếc là chỉ có h́nh ảnh Người Xe Tăng đă trở thành biểu tượng cho tấm thảm kịch Thiên An Môn, cũng như cái h́nh ảnh từ sân thượng của ṭa đại sứ Hoa Kỳ ở Sài G̣n do phóng viên người Ḥa Lan Hugh van Es chụp, đă trở thành biểu tượng cho sự thất thủ của Sài G̣n năm 1975.
Cảnh mà anh và ba đồng nghiệp nữa chụp được đă trở thành biểu tượng cho phản đối ôn ḥa trên toàn thế giới. Cũng xin nhắc lại cách đây ba mươi năm, Quảng trường Thiên An Môn của Bắc Kinh, khoảng đất rộng mênh mông ngay trung tâm thủ đô Bắc Kinh là điểm tập trung của những cuộc phản đối rộng lớn trên toàn quốc, kêu gọi cải tổ và dân chủ. Cuộc biểu t́nh, khởi sự từ tang lễ của Tổng bí thư Hồ Diệu Bang vào tháng 4 năm 1989, một trong những lănh tụ đảng cộng sản chủ trương cải tổ và canh tân. Cuộc phản đối trở thành một phong trào quần chúng mà lúc tột đỉnh lên đến cả triệu người tụ tập ở quảng trường. Đến tháng 5, phong trào do sinh viên chủ xướng lan ra đến 400 thành phố trên toàn quốc. Sau cùng lănh tụ tối cao Đặng Tiểu B́nh quyết định đàn áp. Quốc vụ viện tức chính phủ tuyên bố t́nh trạng khẩn trương. V́ quân khu Bắc Kinh từ chối không chịu nghe lệnh đưa quân vào tấn công sinh viên, ông Đặng cho gọi quân đội từ vùng biên địa ở Măn Châu về để đàn áp. Khoảng 300,000 binh sĩ được đưa về Bắc Kinh. Vào sáng sớm ngày 4 tháng 6, lực lượng này tiến quân vào thủ đô sát hại cả những người biểu t́nh lẫn những người vô tội. Tấm h́nh ‘Người xe Tăng’ mà Cole chụp được là vào ngày 5 tháng 6.
Các bạn thân của anh chưa từng nghe anh nhắc nhở ǵ đến giải thưởng bởi, theo ư anh, nó đă làm lu mờ công việc và nguy hiểm mà các phóng viên nhiếp ảnh khác đă phải trải qua trong vụ đàn áp những người biểu t́nh ở quảng trường hôm đó.
Sinh ra ở Bonham, Texas, tài ba nhưng rất nhún nhường, một người nổi tiếng với tài nướng barbecue đối với các đồng nghiệp, cũng như rành rượu bourbon và nhạc blues, Cole tốt nghiệp báo chí ở Viện đại học Texas ở Denton năm 1978, sự nghiệp của anh trong nghề báo đă được hoạch định trước cho anh.
Khi phụ thân, một vị tuyên úy của Không quân Hoa Kỳ, được gửi đi Nhật Bản, anh trở về Colorado Springs, nơi anh đă lớn lên khi ông Cole bố đóng trại ở căn cứ Không quân Paterson gần đó, căn cứ tổng hành dinh của Bộ chỉ huy Pḥng không Bắc Mỹ.
Liên hệ qua bạn bè của cha đă giúp anh có được những công tác độc đáo trong nhiều năm và qua thời gian cho anh một kiến thức phổ quát về quân đội Hoa Kỳ, từ lịch sử đến quân cụ và các chiến dịch trên khắp chiến trường Thái B́nh Dương. Ngay khi mới tốt nghiệp, Cole đă thuyết phục được, chỉ với vài kinh nghiệm free lance cho các hăng thông tấn, Nhật báo Colorado Springs Sun cho một công việc toàn thời gian mà rồi trở thành trở thành một trong những phóng viên nhiếp ảnh với nhiều giải thưởng của Hiệp hội Nhiếp ảnh gia Báo chí Quốc gia (NPPA).
Tháng 8 năm 1980, anh và một người bạn thân, Steve Gardner, bay đến Nhật Bản, muốn t́m cho ḿnh một chỗ để làm phóng viên tự do trong một vùng đang trải qua những biến đổi chính trị và kinh tế. Như một đồng nghiệp trên tờ South China Morning Post nhận xét, giai đoạn này được coi là giai đoạn vĩ đại cuối của báo chí cổ truyền.
Sử dụng những cuộc triển lăm chung là cách độc đáo của họ để kiếm việc, họ sớm khám phá ra là những nhiếp ảnh gia nói tiếng Anh làm việc quanh Nhật Bản và Á Châu đă cho họ ưu thế khi họ t́m cách đột nhập thị trường tạp chí.
Họ trải qua suốt hai năm 1984-85, làm nhiếp ảnh gia đặc biệt đi hết các căn cứ quân sự quanh Nhật Bản và Thái B́nh Dương, một kinh nghiệm vốn lôi cuốn Cole phát triển một liên hệ chặt chẽ với Newsweek, một liên hệ anh duy tŕ suốt sự nghiệp làm báo của ḿnh.
Anh đă có mặt ở Manila năm 1985 khi cuộc nổi dậy dân quyền bùng lên, rồi chuyển sang Nam Hàn để tường thuật cho ba năm của những cuộc biểu t́nh sinh viên thường bạo động nhưng cũng mở đường cho quốc gia này đến chê độ dân chủ.
Sự nghiệp của Cole tuy vật đă kết thúc đột ngột vào giữa thập niên 1990 khi cái xe môtô Harley Davidson của anh đụng phải một cánh cửa xe hơi mở khi anh đang chạy trong thành phố Tokyo. Chân trái của anh bị thương tổn nặng và đă có lúc các bác sĩ tưởng là phải cưa chân anh.
Sau khi chữa lành nhưng không hoàn toàn, anh dọn sang Jakarta và rồi về Bali nơi anh xây một cái villa để sống với người vợ Indonesia, cô Rosanna, và rồi dần dà trở lại kiếm sống bằng nghề chụp h́nh thương mại. Cole luôn bị đau đớn, nhưng hầu như không bao giờ anh tỏ ra cho ai biết.
Jeff Widener, một trong ba phóng viên nhiếp ảnh khác đă chụp cùng cái cảnh đó với Cole đă kể lại:
“Tôi hết sức hoảng sợ suốt thời gian đó. Tôi bị thương ở đầu. Tôi bị trúng một ḥn đá (từ những thanh niên ném vào đám lính). Bạn không thể nào hiểu nổi được đạp xe đạp cả hai miles qua những thi thể, những xe bus cháy rụi, và thỉnh thoảng lại nghe tiếng súng. Bạn chỉ nghĩ “Lạy Chúa, Không biết tôi ở đây làm cái ǵ?”
Cole đă ra đi nhưng di sản của anh qua ống kính sẽ vẫn c̣n đó. Và như Widener đă nói “Vụ Người xe Tăng sẽ không biến mất và thật là nực cười cho chính phủ Trung Quốc cứ cố dấu nó.”
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
