Chàng trai Bắc Kạn sang Romania làm việc, "một ngày phải giết 2.000 con lợn" mà lương chỉ có 8 triệu đồng nên anh t́m cách đến Đức với lời hứa hẹn sẽ có công việc tốt hơn. Anh phải trải qua nhiều ngày bơ vơ tại Pháp, trên người không giấy tờ, không tiền bạc, độc một bộ quần áo, bới bánh ḿ trong thùng rác để ăn.
Sang Romania làm việc, nhưng v́ không thể tiếp tục "một ngày phải giết 2.000 con lợn" mà lương chỉ có 8 triệu đồng nên Ma Văn Hành đă quyết định từ bỏ. Một ngày tháng 5 năm nay, cậu bắt đầu hành tŕnh đến Đức với lời hứa hẹn về một công việc tốt hơn.
Đó là lời hứa hẹn của một đường dây môi giới, những người nói sẽ giúp Hành nhập cảnh Đức và t́m việc làm mới cho cậu với chi phí 160 triệu đồng. Hành tŕnh của cậu dự kiến đi qua hành lang Tây Balkans, một trong những tuyến đường phổ biến của người nhập cư bất hợp pháp vào châu Âu, để đến Italy, Pháp rồi Đức.
Thế nhưng, Hành đă phải bỏ trốn giữa đường, bới rác để t́m thức ăn, và đến nay vẫn sống phiêu bạt trong sự lo lắng của những người thân ở quê nhà.
"Cho con đi th́ không yên tâm, mà không cho đi th́ áy náy"
Ma Văn Hành, sinh năm 1992, quê ở xă Yên Hân, huyện Chợ Mới, tỉnh Bắc Kạn. Cậu là con thứ hai trong gia đ́nh, đă lấy vợ và có một đứa con năm nay vào lớp 1.
"Nó bảo là mẹ ơi, gia đ́nh ḿnh khó khăn thế này, giờ chẳng biết làm thế nào, con quyết định ra nước ngoài, may ra sau này 'lên' được tí nào, chứ thế này không sống nổi", bà Tŕnh Thị Chi, mẹ của Hành, nhớ lại lời con trai nói.
Trong cuộc tṛ chuyện qua điện thoại với ****.vn gần đây, bà Chi đă kể về đứa con trai "v́ lo lắng cho nhà nên mới đi". Hành được xem là trụ cột gia đ́nh v́ anh trai Hành, theo lời người mẹ, là người "chậm chạp". Song bà cũng không biết ǵ nhiều về hành tŕnh của con ở trời Tây, ngoài những cuộc tṛ chuyện qua điện thoại.
Bắc Kạn là một trong những tỉnh nghèo nhất cả nước nhiều năm nay, nhưng về xuất khẩu lao động, tỉnh này không phải là cái tên thường được nhắc đến. Bà Chi kể một ngày Hành đột nhiên nói bà đưa xuống Hà Nội để phỏng vấn "đi nước ngoài".
"Không biết ai rủ rê", bà nói. "Thi xong nó về bảo con được đi. Cô bảo cô cho đi th́ không yên tâm, mà không cho đi th́ cũng áy náy".
Bà Chi nói tiền đi thi (để được đưa đi xuất khẩu lao động) là 15 triệu đồng, nhưng tổng chi phí th́ bà không rơ, "chắc là nó vay 70 triệu". Hành nói cha mẹ đừng lo.
Theo t́m hiểu của ****.vn, Hành đă lên đường sang Romania vào ngày 25/11/2018 theo diện xuất khẩu lao động, thông qua một công ty có trụ sở tại Hà Nội. Cậu làm công việc giết mổ tại công ty Agricover ở Romania và được chính quyền thẻ cư trú dài hạn.
Mỗi ngày mổ 2.000 con lợn
Nhưng đó dường như không phải là công việc mà cậu mong muốn khi sức ép lao động cao mà mức lương lại thấp.
"Lúc đấy nó cũng thường xuyên gọi về, có lúc đang đi làm nó cũng gọi. Cô hỏi có mệt không, nó bảo mệt cũng phải làm, đă đến đây là phải làm, khó bằng mấy cũng phải làm. Nó bảo không ngại ǵ đâu, nhưng mà thấy sợ quá", bà Chi kể.
"Như ở quê, 'thịt' mấy năm mới được 2.000 con lợn, mà ở đây mỗi ngày phải mổ 2.000 con. Nó bảo bây giờ chả biết làm thế nào, không làm không được nhưng người ta bỏ đi hết rồi".
Công việc b́nh thường chỉ 8 tiếng một ngày nhưng Hành thường xuyên tăng ca. Mỗi tháng cậu nhận lương 8 triệu đồng, nếu tăng ca nhiều có thể kiếm được 15-16 triệu, theo lời bà Chi.
"Nó cũng gửi về một ít", bà nói. "Nó bảo cứ biết ăn biết làm thôi, không dùng tiền mấy đâu".
Bẵng đi một thời gian không liên lạc, một ngày Hành gọi về cho gia đ́nh bảo rằng cậu đang "không biết ở chỗ nào, không biết đường đi đường về".
Đó là Serbia, khoảng hai ngày sau khi cậu rời công ty ở Romania vào ngày 7/5. Serbia là điểm đầu tiên trong hành tŕnh đi qua các nước Tây Balkans để tới Nam Âu rồi Tây Âu.
Hành đă quyết định bỏ công việc giết mổ để đến Đức, bất hợp pháp, thông qua một đường dây buôn người "do người Việt và người Trung Quốc điều hành". Theo lời Hành, "họ hứa với tôi sẽ t́m việc làm cho tôi với mức giá 160 triệu đồng".
Bà Chi kể rằng Hành gọi điện về cho bà bảo là có một người phụ nữ Việt Nam "tên Thảo hay ǵ đó" hứa hẹn đưa Hành "đến nơi đến chốn".
"Cô này, chả biết ai, nghe bảo là người bên đấy sinh sống lâu lắm rồi, luôn bảo nó sang đấy (Đức) sống không sợ ǵ đâu. Không th́ thằng này nhát nó không đi đâu", bà nói.
"Chỉ có nước nhảy xuống tầng"
Thế nhưng, khi đến Italy, Hành bị một người tên Việt trong đường dây ép đưa 260 triệu đồng, thay v́ số tiền như thỏa thuận ban đầu, đồng thời đe dọa nếu không nộp đủ, Hành "sẽ bị giao cho đường dây người Trung Quốc xử lư". Đến lúc này, Hành cũng không liên lạc được với người phụ nữ nọ.
"Cuối cùng nó bảo là ḿnh đợt này ḿnh bị lừa rồi", bà Chi nói. Bà "ăn không ngon, ngủ không yên" trong những ngày đó, sau khi đă cố chạy vạy vay đúng được 100 triệu đồng.
"Nó bảo với họ là nhà không có đủ tiền nộp. Họ nhốt nó vào một cái nhà hai tầng, có người gác. Nếu không nộp tiền th́ hôm sau bị tống vào kho", người mẹ kể. "Nó bảo bây giờ chỉ có nước nhảy xuống tầng, chết th́ chết, chứ họ tính từng tí một mà lấy tiền".
Sau đó, Hành "không biết nói thế nào" mà vẫn được tiếp tục hành tŕnh, bà kể. Điểm dừng tiếp theo sau hai ngày là Pháp. Hành quyết định bỏ trốn.
"Nó nhảy xuống xe, xe hay tàu ǵ đó. Nó bảo họ lột hết giấy tờ rồi, may mà c̣n cái điện thoại", bà Chi kể.
Hành t́m đến trú tạm ở một cây xăng ven đường. Theo lời ông Ma Văn Hằng, cha của Hành, trên người cậu khi đó không tiền bạc, không giấy tờ, chỉ độc một bộ quần áo, v́ nghe lời nhóm buôn người để lại mọi thứ ở Romania. Trong cơn mưa lạnh, bụng đói, cậu phải t́m bánh ḿ sót lại trong thùng rác để ăn.
Đêm đầu tiên, Hành không ngủ được v́ lạnh. Sang đêm thứ hai, có một người đàn ông làm việc ở cây xăng thấy cậu đáng thương nên đưa về nhà, cho bánh ḿ ăn.
"Ở trong nhà có kính che chắn cũng đỡ hơn tí. Sau đấy cứ nhịn đói đến bốn, sáu hôm ở chỗ bàn ghế cây xăng, có khách th́ ḿnh ngồi xuống đất, không khách ḿnh ngồi ghế, chú cây xăng cũng tốt", Hành kể với mẹ, cho biết rất nhiều ngày cậu phải đợi người ta đổ rác để t́m thức ăn.
Có một lần, cậu bị hai thanh niên địa phương lừa dẫn đến một vườn cam và đánh. Hành đánh trả được, may mắn không bị thương tích.
"Đi làm không được tiền họ cười cho"
Cứ thế, cậu đă trải qua "khoảng hai chục ngày" ở đó cho đến khi được đưa đến đồn cảnh sát ở Paris và kết nối với Đại sứ quán Việt Nam. Một người làm việc tại sứ quán đă đưa cậu về nhà. Sứ quán đă lo giấy tờ để sắp xếp đưa Hành về nhưng cậu một lần nữa đă bỏ ra ngoài và kiếm việc làm.
"Nó bảo bây giờ nhà không phải lo cho con nữa, yên tâm, quần áo không phải mua, làm ở đấy thôi, ở trong nhà thôi, cũng quét nhà hay lau sơn, chắc là bác ấy vừa mới làm nhà thôi", bà Chi nhớ lại cảm giác thở phào khi nghe con trai kể chuyện.
Hành bảo cậu muốn ở lại làm thêm một thời gian nữa v́ "ở quê cũng không có ǵ, mà người ta bảo đi làm không được tiền họ cười cho".
Cha của Hành cho biết sau một thời gian, giờ cậu đă ra ngoài làm việc cho một nhà hàng ở Paris, mỗi tháng kiếm được khoảng 20 triệu đồng. Hành giờ ở trong thế kẹt khi về th́ không thể trả được hết gánh nặng nợ nần lúc đi, ở lại th́ tiếp tục mắc kẹt với công việc bấp bênh, lương thấp hiện tại.
"Nợ vay ban đầu để đi Romania th́ nó trả hết rồi. Nó bảo muốn làm thêm ít năm để kiếm tiền rồi về", ông Hằng nói.
Cả ông Hằng và bà Chi, kiếm sống bằng công việc lấy củi về bán, đều nói họ chưa bao giờ ngừng lo lắng cho con trai.
"Nó c̣n ngây thơ có biết ǵ đâu, bảo đi sang nước ngoài làm công ty, chắc kiếm tiền dễ hơn ở ḿnh. Trong nước làm được vài triệu th́ về nhà cũng chả c̣n đồng nào, không bơ ǵ th́ lại đi xa", bà Chi nói.