12/21
Mùa Giáng sinh đă đến, hẳn quư vị đang bận rộn mua sắm quà cáp, dựng cây Giáng sinh và chuẩn bị bữa tiệc cho gia đ́nh cho ngày lễ nhưng xin được hỏi: quư vị có bao giờ biết từ đâu chúng ta có những phong tục này không? Chúng tôi lục t́m ra một số những dữ kiện về Giáng sinh để giúp quư vị chuẩn bị cho mùa lễ hội.
Thứ nhất, các nhà khoa học Hoa Kỳ đă tính toán là Santa phải viếng thăm 822 nhà trong một giây nếu ông muốn mang quà đến cho toàn thế giới vào đêm vọng Giáng Sinh. Hơn thế đoàn xe tuần lộc của ông già Noel phải chạy nhanh lắm. Họ tính là tốc độ phải là 650miles một giây.
Thứ nh́, trên những tấm carte chúc ngày Giáng sinh, chúng ta thường thấy mấy con chim robins với cái ngực đỏ. Nhưng hẳn quư vị không biết đó là một câu chuyện đùa nghịch cách đây 150 năm ở Anh khi mà các ông đưa thư mặc đồng phục mầu đỏ và được gọi là ‘robins’.
Thứ ba, ở Anh có tục bỏ trái quưt vào mấy cái vớ treo ở ḷ sưởi, đó là một phong tục phát xuất từ một vị nữ tu từ thế kỷ thứ 12 ở Pháp vốn để những cái vớ đầy trái cây, nuts và quưt trước nhà của những nhà nghèo.
Thứ tư là chuyện về Ba Vua. Mặc dầu ngày nay chúng ta coi chuyện Ba Vua đến viếng Chúa Hài Đồng là chuyện đương nhiên, thực sự Thánh Kinh chưa bao giờ cho một con số nào cả. Thực sự Thánh kinh chỉ nói đến “những vị vua”.
Thứ năm là tục hát carols ở nhà thờ, tục truyền là các bài thánh ca Giáng sinh mà tiếng Anh gọi là carols không được hát ở nhà thờ cho đến khi được Thánh Phanxicô thành Assisi khởi xướng vào thế kỷ thứ 13.
Thứ sáu là treo vớ. Tục này đến từ Ḥa Lan, với truyền thống mọi người bỏ đồ ăn vào các đôi giày gỗ để ngoài đường cho mấy con lừa của Thánh Nicholas. Ngài sẽ để lại những món quà nhỏ để cảm ơn.
Thứ bảy là về máng cỏ. Thực ra theo các học giả về Thánh kinh th́ có lẽ triển vọng là Chúa Hài đồng sinh ra đời ở trong hang đá thay v́ là máng cỏ.
Thứ tám là về ngày sinh thực sự của Chúa Jesu. Theo dự đoán của các nhà thần học th́ Chúa Jesu không chào đời vào ngày 25 tháng 12 nhưng có lẽ khoảng tháng 9 giữa các năm thứ 6 trước Công nguyên đến năm 30 sau Công nguyên. Ngày 25 tháng 12 là ngày được Giáo hội chọn vào thế kỷ thứ 4 sau Công nguyên, phần v́ ngày này đúng vào ngày Đông chí theo lịch La Mă, một ngày coi như khởi đầu của mùa Xuân và sự hồi sinh.
Thứ chín là về bản nhạc Jingle Bells. Bản nhạc này được viết bởi ông James Pierpont vào năm 1857 nhưng lúc đó được gọi là One Horse Open Sleigh và nó được viết cho dịp Thanksgiving chứ không phải cho lễ Giáng sinh. Bản nhạc đă trở thành liên hệ với Giáng sinh sau khi được hát lần đầu tiên bởi ông Johnny Pell ở Boston vào tháng 9 năm 1857. Nhưng với lời bản nhạc gần giống bầu không khí mùa Giáng sinh dần dà nó nằm trong kho những bản nhạc của các ban đồng ca cho mùa Giáng sinh.
Thứ mười là về tục ăn gà tây. Ngày Giáng sinh thường là ngày mà mọi người được hưởng một bữa tiệc thịnh soạn. Trước khi nông nghiệp được kỹ nghệ hóa, thức ăn mắc mỏ nhất là thịt cá nên mỗi năm người ta chỉ có mấy bữa tiệc. Ở Hoa Kỳ, vốn là một vùng đất mới nên những di dân mang theo phong tục của ḿnh. Với đại đa số người Mỹ, bữa tiệc Giáng sinh tuy vậy vẫn theo tập tục của người Anh, vốn là những người da trắng đầu tiên đến định cư ở vùng đất ngày nay là Hoa Kỳ. Bữa tiệc đó thường là một món thịt mà thường là gà, vịt, ngỗng nhồi và đút ḷ. Nhưng ngoài ra c̣n có thịt heo ướp muối làm ham, thịt ḅ nướng và nhiều loại thịt khác. Măi đến thế kỷ thứ 16 th́ gà tây mới thịnh hành, mà theo một số tài liệu nói là v́ gà tây không cần cho việc ǵ khác từ đồng áng đến cung cấp trứng nên nông dân thích nuôi chúng để làm thịt vào ngày lễ cho khỏi phải dùng những con vật có ích khác.
Thứ 11 là chuyện cấm Giáng sinh. Không phải lúc nào Giáng sinh cũng được chào đón. Lần đầu tiên lịch sử ghi nhận có việc ăn mừng Giáng sinh là vào năm 129 sau Công Nguyên khi một vị giám mục La Mă ra lệnh “Vào đêm linh thiêng của Chúa Cứu thế chào đời, mọi người đều nghiêm trang hát bài ca tụng Thiên thần.” Sau đó, Giáng sinh dần dà trở thành ngày lễ chính, tập hợp cả những phong tục có sẵn. Trước thời Nữ hoàng Victoria ở Anh, Giáng sinh ở Hoa Kỳ là ngày lễ tôn giáo nhưng được coi là không quan trọng bằng Lễ Hiển Linh hay Lễ Phục Sinh. Trong giai đoạn mà phe Thanh giáo cầm quyền họ thường chống lại các bữa tiệc nhân dịp Giáng sinh. Năm 1647, Quốc hội do phe Thanh giáo cầm đầu ở Anh cấm việc ăn mừng Giáng sinh và thay thế vào đó là một ngày nhịn ăn và cho Giáng sinh là một “ngày lễ của Giáo hoàng không có biện minh được trong thánh kinh.” Nhưng dân chúng đă nổi loạn phản đối. Ở nhiều thành phố trong nhiều tuần phe ủng hộ Giáng sinh chiếm đóng, trang trí nhà cửa với các cành holly và hô khẩu hiệu ủng hộ Hoàng gia. Khi Vua Charles II dành được quyền trở lại năm 1660 th́ lệnh cấm mới bị hủy. Ở Hoa Kỳ, những di dân Thanh giáo ở New England không chấp nhận ăn mừng Giáng sinh. Năm 1620, những người Thanh giáo đă chứng tỏ sự khinh thường Giáng Sinh bằng cách trải Ngày Giáng sinh đầu tiên ở Tân Thế giới xây dựng kiến trúc đầu tiên. Năm 1659, Giáng sinh bị cấm ở Boston, nhưng khi Anh quốc chỉ định một thống đốc th́ luật này bị hủy năm 1681. Nhưng ảnh hưởng của Anh giáo khiến măi đến giữa thế kỷ thứ 19 th́ việc ăn mừng Giáng sinh mới phổ biến ở Boston.
Và sau cùng, thứ 12 là tục cây Giáng sinh. Ngày nay không thể có Giáng sinh mà không có cây Giáng sinh, nhưng lịch sử cây Giáng sinh phát xuất từ lâu lắm rồi, có thể đi trở lại từ thời Cổ Ai Cập và Cổ La Mă cho truyền thống đem cây xanh vào nhà để tiêu biểu cho sự sống. Cũng như người Việt chúng ta đi hái lộc đầu năm, nó cũng là biểu tượng của điều may mắn. Trong mùa đông rét mướt của Âu Châu, những cành cây xanh quanh năm có ư nghĩa đặc biệt. Cũng như chúng ta có cành mai, cành đào ngày Tết, những người dân Âu châu đi hái các loại cây xanh quanh năm như loài thông. Ở nhiều quốc gia, các cành cây xanh quanh năm c̣n được coi là giúp trừ tà ma và giúp gia đ́nh khỏe mạnh. Ở Bắc Bán cầu, ngày ngắn nhất năm, ngày đông chí thường xảy ra từ 21 đến 23 tháng 12. Nhiều dân tộc tin vào Thần Mặt trời và mùa đông đến mỗi năm v́ thần Mặt trời lâm bệnh nên yếu đuối. Họ chào đón ngày đông chí để chúc tụng cho Thần Mặt trời sớm khỏe mạnh. Những cành cây xanh được mang vào nhà để nhắc nhở đến lúc cây cỏ mọc lại khi thần Mặt Trời khỏi bệnh và mùa Hè trở về. Những người cổ La Mă đánh dấu ngày đông chí bằng lễ thờ thần Saturn, thần nông nghiệp. Họ cũng biết là sau đông chí, trời sẽ ấm dần và cây cỏ lại mọc trở lại.
Ở Bắc Âu, những ông thầy của đạo Druids của dân Celts cũng trang trí đền thờ của họ với những loài cây xanh mùa đông để tiêu biểu cho sự trường sinh. Nhưng tục cây Giáng sinh của chúng ta ngày nay phát xuất từ Đức nơi từ thế kỷ thứ 16 các gia đ́nh Kitô giáo mang cây xanh vào để trang trí nhà cửa vào dịp Giáng sinh. Theo truyền tụng th́ người đầu tiên gắn đèn lên cây Giáng sinh là Martin Luther, người sáng lập ra đạo Tin Lành, hồi thế kỷ thứ 16. Ông được nói về nhà một đêm mùa đông trong khi đang nghĩ đến bài giảng, cảm xúc trước ánh sao rực rỡ trên những cây thông, ông muốn tái dựng lại cảnh đó trong gia đ́nh, nên dựng một cây thông ở giữa nhà và gắn những đèn cầy lên cây. Tục này được Hoàng Tế Albert, vốn là một hoàng tử Đức, mang sang Anh vào thời đại Nữ hoàng Victoria. Cho đến thế kỷ thứ 19, nhiều người Mỹ vẫn c̣n coi cây Giáng sinh là điều lạ, nhưng khi h́nh ảnh Nữ hoàng Victoria và Hoàng tế Albert với cây Giáng sinh đă khiến không những dân Anh mà một số người Mỹ cũng bắt chước. Đến thập niên 1890 th́ rất nhiều đồ trang trí cây Giáng sinh đă được nhập cảng từ Đức sang Hoa Kỳ. Có một điều khác, theo địa chỉ History.com, là người Âu châu, có lẽ v́ nhà nhỏ, thích những cây giáng sinh nhỏ trong khi người Mỹ thích cây Giáng sinh phải đụng trần nhà. Cho đến đầu thế kỷ thứ 20, người Mỹ vẫn c̣n trưng cây Giáng sinh với những đồ tự làm lấy, với những người gốc Đức dùng trái táo, nuts và bánh. Popcorn cũng trở thành thông dụng v́ có thể nhuộm màu sắc. Từ khi có điện, việc trưng bày cây Giáng sinh dễ dàng và an toàn hơn, bởi thời c̣n dùng đèn cầy, cây Giáng sinh cũng là một đe dọa hỏa hoạn.
Câu chuyện Giáng sinh của chúng tôi xin kết thúc ở đây với cây Giáng sinh và những bữa cơm thịnh soạn mà chúng ta có ngày nay. Xin chúc quư vị khán thính giả một mùa Giáng sinh an lành và một năm mới Dương lịch vạn sự như ư.
Games
