Cạnh tranh Trung Quốc và Mỹ bị khơi dậy v́ khủng hoảng đại dịch Vũ Hán. Đầu tiên là việc ông Trump không ngần ngại chỉ mặt đặt tên « virus Trung Quốc » , khiến Bắc Kinh tức giận. Kế đến không cần lư lẽ nhiều, ông Trump tỏ nghi ngờ về những con số chính thức của Trung Quốc, chỉ trích Bắc Kinh đă che giấu mức độ nghiêm trọng của dịch khiến cả thế giới phải trả giá đắt.
Tổng thống Mỹ, Donald Trump chỉ vào biểu đồ con số tử vong thường nhật tại Trung Quốc trong một cuộc họp đối phó khủng hoảng tại Nhà Trắng, ngày 18/04/2020. REUTERS - ALEXANDER DRAGO
Le Figaro quan sát thấy, « đại dịch Covid-19 đă dẫn đến quan hệ Trung – Mỹ bị xuống cấp nhanh chóng. Căng thẳng giữa hai đại cường thế giới trong những tuần qua đă ở mức cao nhất kể từ khi hai nước thiết lập ngoại giao năm 1979 ».
Theo tờ báo, năm 2020 đă được khởi đầu bằng những dấu hiệu ḥa hoăn trong cuộc cạnh tranh thương mại với việc kư kết thỏa thuận sơ khởi hồi giữa tháng Giêng sau hơn hai năm ăn miếng trả miếng trong cuộc thương chiến căng thẳng. Cả tổng thống Mỹ Donald Trump cũng như chủ tịch Trung Quốc Tập Cận B́nh đều tỏ hài ḷng về thỏa thuận đă đạt được. « Thế nhưng, trận đại dịch virus corona đă phá tan bước khởi đầu b́nh thường hóa ».
Le Figaro điểm lại : Hồi đầu khủng hoảng dịch, ông Trump đă từng không ngớt lời ca ngợi phản ứng chống dịch của Tập Cận B́nh, nhưng rất nhanh sau đó ông đă đổi giọng kể từ khi đại dịch lan sang hoành hành ở Mỹ. Đầu tiên là việc ông Trump không ngần ngại chỉ mặt đặt tên « virus Trung Quốc » , khiến Bắc Kinh tức giận. Kế đến không cần lư lẽ nhiều, ông Trump tỏ nghi ngờ về những con số chính thức của Trung Quốc, chỉ trích Bắc Kinh đă che giấu mức độ nghiêm trọng của dịch khiến cả thế giới phải trả giá đắt.
Chưa hết, tổng thống Mỹ c̣n quay sang tính sổ, cắt tài trợ cho Tổ Chức Y tế Thế Giới cũng chỉ v́ cho rằng tổ chức này bị Trung Quốc thao túng. Hai nước đối đầu nhau trong lĩnh vực thông tin t́m cách gán trách nhiệm cho nhau về nguồn gốc phát sinh virus. Cao điểm của cuộc chiến truyền thông là việc Trung Quốc và Mỹ lần lượt trục xuất các nhà báo của nhau.
Thái độ dè chừng nhau đă vượt quá khuôn khổ giữa hai chính phủ. Theo một điều tra mới đây của viện Pew Research Center, 2/3 người Mỹ có cái nh́n tiêu cực về Trung Quốc và nhất là 90% số người được hỏi coi cường quốc Trung Hoa như là mối đe dọa. Theo các chuyên gia th́ đây là một biến chuyển mới v́ từ trước tới giờ chủ yếu giới chính trị mới có quan điểm chỉ trích Trung Quốc c̣n dư luận Mỹ không mấy có thái độ như vậy.
Bà Mira Rapp-Hooper, chuyên gia về an ninh khu vực Châu Á – Thái B́nh Dương, thuộc nhóm tư vấn Council of Foreign Relations nhận định đây là « thời điểm tồi tệ nhất của quan hệ Trung – Mỹ », quan hệ hai nước bị đẩy lên căng thẳng chưa từng thấy. « Trận đại dịch là một cú sốc lịch sử cho quan hệ Mỹ – Trung, vốn đă căng thẳng trước một thử thách khắc nghiệt. Nhưng đợt dịch bệnh này chỉ càng làm gia tăng, củng cố thêm xu hướng đă tồn tại từ lâu nay. Cuộc cạnh tranh giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc tăng mạnh những năm qua, không phải chỉ do ông Trump. Hai đảng ở Mỹ nhất trí với nhau trên việc cạnh tranh với Trung Quốc là vấn đề lớn ».
Hồi tháng 7/2019, trước Quốc Hội, tham mưu trưởng quân đội Mỹ, tướng Mark Milley từng cảnh báo « Trung Quốc sẽ là thách thức cho an ninh quốc gia Hoa Kỳ trong 50 đến 100 năm tới ».
Le Figaro b́nh luận : « Người Mỹ bị chi phối bởi tâm lư bị một kẻ cạnh tranh đuổi kịp,nhất là trong lĩnh vực thương mại và quân sự. C̣n người Trung Quốc th́ ngất ngây với h́nh ảnh cường quốc xưa t́m lại được cùng với mối thâm thù phương Tây. Đó là tâm lư đă được chế độ cộng sản rất chăm chút khơi dậy. Ông Trump chỉ đóng vai tṛ như một chất xúc tác. Hoa Kỳ thấy sức mạnh Trung Quốc nổi lên trên b́nh diện kinh tế, quân sự như là mối đe dọa của một đối thủ muốn hất cẳng ḿnh. Trung Quốc về phần ḿnh, nhận thấy các can thiệp từ bên ngoài của Mỹ hay sự hiện diện quân sự trong Thái B́nh Dương hay sự ủng hộ Đài Loan là sự can dự không thể tha thứ. »
Chính sự vắng mặt của Mỹ trên trường quốc tế để tổ chức ứng phó chung như trong cuộc khủng hoảng tài chính 2009, dịch Ebola 2014-2016, đă cho phép Bắc Kinh thực thi một chính sách ngoại giao hung hăng. Giáo sư Mira Rapp-Hooper giải thích « Bắc Kinh t́m cách lợi dụng các hoàn cảnh để mở rộng tầm ảnh hưởng của ḿnh… Trung Quốc huênh hoang đă thanh toán được dịch trong dân ḿnh và lợi dụng khó khăn của Mỹ để chứng tỏ là một đại cường và là tấm gương mới để noi theo trên trường quốc tế… »
Để kết luận tờ báo dẫn nhận định của chuyên gia Rapp-Hooper : « Chắc chắn chúng ta đang bước vào một thời kỳ nguy hiểm, các căng thẳng do trận đại dịch này gây ra có thể mở ra sự biến đổi sâu sắc trong quan hệ quốc tế giống như nó thường xảy ra sau một cuộc xung đột lớn ».
Games
