'Cầu lửa' chứa 50kg Uranium lao không kiểm soát xuống Trái Đất

[Cupcake01]

Cách đây hơn 4 thập kỷ, lịch sử ghi nhận thảm họa hạt nhân đáng sợ bậc nhất thời kỳ Chiến tranh Lạnh mang tên Kosmos 954 đã diễn ra.



Cosmos 954 (hay Kosmos 954) được phóng vào ngày 18/9/1977 từ Sân bay vũ trụ Baikonur của Liên Xô. Nó quay quanh Trái Đất từ ​​259 đến 277 km cứ 89,5 phút một lần.

Trên vệ tinh Cosmos 954 là một bộ chuyển đổi Natri-Kali nhiệt lỏng được điều khiển bởi một lò phản ứng hạt nhân chứa khoảng 50 kg Uranium-235. Trong vòng vài tuần sau khi phóng, quỹ đạo của vệ tinh trở nên thất thường và người ta hiểu rằng Cosmos 954 sẽ có tuổi thọ rất ngắn.

Khi các chuyên gia Liên Xô gặp khó khăn trong việc điều khiển vệ tinh đang thất bại của họ, họ nhận ra rằng Cosmos 954 sẽ sớm rơi trở lại Trái Đất. Khó khăn chồng chất khó khăn, khi họ hay tin hệ thống dự định đưa lõi lò phản ứng đã qua sử dụng vào quỹ đạo an toàn gặp thất bại.

Cực chẳng đã, Liên Xô buộc phải thừa nhận vấn đề cấp bách và thông báo cho Mỹ, cũng như tất cả các quốc gia nằm ngay dưới đường bay của vệ tinh đang chết dần và có thừa nguy cơ xảy ra một vụ phóng xạ khổng lồ từ trên cao.

Trong một loạt cuộc gặp bí mật với Mỹ, các quan chức Liên Xô đã cung cấp thông tin chi tiết về lò phản ứng hạt nhân của Cosmos 954. Đến lượt Mỹ, Mỹ cảnh báo các đối tác NATO rằng Cosmos 954 dự kiến ​​sẽ rơi và đề nghị các quốc gia thành viên chung ta làm sạch mọi ô nhiễm phóng xạ có thể xảy ra.

Vào ngày 24/1/1978, một vài phút trước khi Mặt Trời mọc, Cosmos 954 lao vào bầu khí quyển của Trái Đất và phát nổ ngay trên đầu lãnh thổ Canada (Bắc Mỹ).

Hậu Quả

Các mảnh vỡ từ vệ tinh rơi dọc theo con đường dài 600 km từ Hồ Great Slave đến Hồ Baker, bao gồm các phần của Lãnh thổ Tây Bắc, Alberta và Saskatchewan.

Vệ tinh Cosmos 954 ban đầu được cho là nặng từ 4 đến 5 tấn. Trong số đó, chỉ có khoảng 65 kg vật liệu được thu hồi. Ngoại trừ một mảnh vỡ lớn, tất cả đều chứa phóng xạ.

Mối lo tăng đột biến khi sau khi Cosmos 954 phát nổ và rơi xuống Trái Đất, một phần lõi lớn khả năng chứa Uranium-235 vẫn còn nguyên vẹn sau khi vệ tinh rơi xuống, đâm xuyên qua lớp băng ở Canada và chìm trong nước lạnh.

Theo các chuyên gia hạt nhân, nước khi đó hoạt động như một chất điều tiết, làm chậm các neutron và cho phép phản ứng dây chuyền xảy ra. Các chuyên gia tính toán rằng chỉ cần 22 kg Uranium được làm giàu cao có thể trở nên nguy cấp trong những điều kiện như thế này.

Mặc dù vậy, quá trình tìm kiếm rộng rãi đã được triển khai nhưng người ta không tìm thấy phần lõi chứa nguyên tố phóng xạ được làm giàu cực cao đó. Và họ kết luận rằng lõi đã tan rã gần như hoàn toàn.

Trong một bài báo xuất bản vào tháng 8/1984 trên tạp chí Health Physics, các tác giả lưu ý rằng ít nhất 1/4 của lò phản ứng (khoảng 7 đến 8 kg) đã rơi xuống Trái Đất dưới dạng các hạt mịn có đường kính nhỏ hơn 1mm.
Những hạt phóng xạ vi mô này rơi xuống giống như một làn sương mù rơi chậm, vô hình trên Lãnh thổ Tây Bắc của Canada (Northwest Territories) và trên vùng đất Bắc Cực và cận Bắc Cực cằn cỗi.

3/4 còn lại bay hơi thành sương mù mịn và lơ lửng trong khí quyển trong nhiều năm, trước khi từ từ đi xuống bề mặt Trái Đất.

Tính cho đến nay, sự phân rã phóng xạ sẽ loại bỏ hầu hết các hạt nhân phóng xạ có tuổi thọ ngắn hơn, gây ra ít rủi ro cho sức khỏe. Đối với các hạt có kích thước milimet, các tác giả lưu ý rằng nếu một người vô tình nuốt phải một hạt, nó sẽ đi qua đường tiêu hóa và ra khỏi cơ thể trong vòng 48 giờ, gây cho người đó một liều lượng bức xạ không hơn tia X thông thường.

Hoạt động tìm kiếm và dọn dẹp khi đó đã tiêu tốn của Canada gần 14 triệu đô la Canada (năm 1978), trong khi Mỹ chi khoảng 2,5 triệu đô la Mỹ giúp sức. Canada sau đó đã yêu cầu Liên Xô bồi thường một khoản trị giá 6 triệu đô la Canada. Tuy nhiên, chỉ một nữa số tiền đó được Liên Xô thanh toán.

VietBF @ Sưu tầm