Sa Huỳnh là tên gọi “ngàn xưa” của xă Phổ Thạnh (thuộc H.Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngăi). Người trẻ đi làm ăn xa, nghe giọng quê là mừng rỡ hỏi “Sa Huỳnh phải không” chứ ít khi dùng cái tên Phổ Thạnh.
Toàn cảnh Sa Huỳnh
ẢNH: TRẦN CAO DUYÊN
Đă họp lấy ư kiến dân rồi, ít lâu nữa thôi, khi thị trấn huyện lỵ Đức Phổ được công nhận là thị xă, Phổ Thạnh sẽ “lên” phường. Thường th́ phường trong thị xă, liên cư liên địa với thị xă. Riêng P.Phổ Thạnh cách TX.Đức Phổ hơi xa, phải đi qua hai xă Phổ Khánh và Phổ Cường mới tới. Hơi lạ! Nhưng cũng chẳng chết ai. Người Sa Huỳnh hiểu nôm na: Phường là... em của phố!
Mà sao phải nói đến th́ tương lai với “sắp, sẽ” chi cho rườm rà, mắc công chờ đợi. Sa Huỳnh giờ đă phố lắm rồi.
Mạng lưới đường bê tông ḅ khắp nơi, dẫn đến từng khu dân cư, chợ búa, bến cảng. Đất mặt tiền dù bạc tỉ cũng có người mua. Nhà cửa san sát, buôn bán nhộn nhịp. Sa Huỳnh tuy nhỏ nhưng vẫn có đường tránh to rộng như ai. Có điều xe cộ thưa thớt v́ các bác tài chê vắng, buồn và cũng v́ cung đường này có mấy cái cua “lạnh gáy”. Do vậy, đường số 1 qua Sa Huỳnh ngày đêm ầm ầm tiếng xe, chát chúa tiếng c̣i.
Có câu chuyện trên bàn trà: Phố th́ phải đông đúc, sầm uất, ồn ào. Mấy năm đầu giải phóng, ông nói cái xứ ǵ mà đ́u hiu, mặt trời mới sụp đă nghe bản đồng ca của dế giun ếch nhái. Giờ “tập sự” làm phường, âm thanh cuộc sống… vút lên, ông lại càu nhàu, càm ràm, ôm đầu la ồn là sao?
Sa Huỳnh có dáng vẻ “đô thị” lắm rồi. Hơn 26.000 dân, trên 10.000 xe máy đủ loại. Teen tóc vàng, tóc nâu rú ga chạy như bị ma rượt. Nông dân trúng mùa, chơi ngay Exciter. Con trai khởi động giùm. Bố ngồi lên, vừa nắm tay ga đă ngă “oạch”: Xe ǵ mà như… máy bay! Người già, em bé đi bộ rất sợ nên phải có người chở. Đường làng v́ thế khá bất an. Nhưng phố mà! Phải vậy thôi.
Ngư dân mượn tiền chủ tàu mua xe tay ga. Đi được vài cây số rồi trùm mền, xuống biển. Mấy tháng sau về, đề máy rồi đâm thẳng vô… hàng rào v́ không nhớ cái thắng nằm đâu. Mặt nạ xe méo mó, mặt chủ xe trớt quớt.
Ngồi tính sơ sơ, xe con chạy dịch vụ ở Sa Huỳnh trên trăm chiếc. Phần lớn là xe sang tên. Đi cà phê, đám cưới chỉ vài cây số vẫn a lô ô tô dịch vụ. Nghĩ coi, váy ngắn váy dài, ví đầm, kính mát, giày cao gót… ai lại ngồi xe máy. Quê chết! Tới nơi, nàng nào cũng quyến luyến, chưa muốn rời. “Bà chụp tui cái, lấy luôn cái xe nghen”. “Tui đứng dựa thành xe, ông bấm tui cái”. Xúm lại coi h́nh, ai cũng xuưt xoa: “Đẹp lắm, sang quá”.
Ông bảo vệ đi ngang cười cười, chụp với xe bảy, tám trăm triệu biểu hổng sang sao được! Văn minh đấy, nhưng một người tựa lưng ghế, mở tờ báo đợi cà phê th́ người bên cạnh nhắc nhỏ: “Đem về nhà đọc. Đọc ở đây người ta kêu ḿnh chảnh, bày đặt trí thức rồi sinh chuyện, mệt lắm”.
Lễ tết, gặp nhiều người phố gốc quê, nghe thứ tiếng Sài G̣n pha... Sa Huỳnh thật dễ thương. Địa phương có tiếng nào “nặng” quá th́ được thay bằng tiếng Sài G̣n. Cả ngàn người như vậy. Đương nhiên, tính cách phố, lối sống phố cũng theo ngôn ngữ mà về. Có một chút Sài G̣n “t́nh thương” trong một Sa Huỳnh “mến thương”?
Trông tới mai sau, người trẻ Sa Huỳnh mơ về một “đô thị cực nam của Quảng Ngăi”. Tại sao không? Cứ mơ, dù biết mơ rất gần với… mớ vẫn cứ hơn “buồn le lói suốt trăm năm”. Tôi không c̣n trẻ nhưng đang mơ. Mơ về những con đường bê tông không có cảnh mạnh ai nấy đổ nước thải sinh hoạt rồi căi nhau chí chóe. Mơ về những con đường không có chuyện sau một đêm bỗng trở nên “ốm o gầy ṃn” v́ bị lấn chiếm.
Và tôi cũng mơ về những con đường có nhiều bóng mát, để khách xa về thăm dáng phố Sa Huỳnh cảm thấy gần gũi khi đi tới đâu cây lá cũng khẽ chạm vai người.