“Ông tha, bà không tha, c̣n cái lụt hăm ba tháng mười”. Người miền Trung thường nhắc câu này mỗi mùa đông.
Có người nói Quảng Ngăi thuộc vùng khí hậu nam đèo Hải Vân, làm ǵ có đủ bốn mùa. Ḿnh vẫn cảm nhận chút xuân, thu chen trong hai mùa đông hạ ở quê
ẢNH: ĐĂNG LÂM
Trên dải đất dài như cái đ̣n tre gánh hai đầu đất nước, sau mốc thời gian đó, người dân tạm yên tâm gieo trồng vụ rau, hoa cho Tết Nguyên Đán.
Những cơn mưa quê ḿnh thường bắt đầu từ tháng cuối thu. Sau những đêm mênh mang trăng vàng, rập ŕnh tiếng trống múa lân, lung linh ánh đèn lồng, trời vần vũ mây xám, và mưa rải rác tháng chín, lê thê tháng mười, dầm dề tháng mười một... nói mộc mạc là “mưa thúi đất thúi cát”. Mưa đi cùng người bạn lạnh giá. Lúc đầu chỉ se se, sau buôn buốt, dần dà “lạnh cắt da cắt thịt”. Người quê ḿnh ăn trong tiếng mưa, ngủ với tiếng mưa, thức giấc cùng tiếng mưa. Sáng áo mưa lướt thướt đi học, đi làm; chiều sùm sụp áo tơi về nhà là chuyện rất quen.
Ấu thời và 12 năm học tṛ của ḿnh trôi qua trong căn nhà giữa khu vườn rộng, bên ba mẹ và các anh chị em. Nhà thuộc xă ven thị. Đến năm 2005, thị xă lên thành phố, nơi chôn nhau cắt rún của ḿnh trở thành phường – Phường Chánh Lộ, thành phố Quảng Ngăi. Lớn lên đi học, đi làm xa, Tết và hè ḿnh mới được về quê. Đêm ngủ trong căn pḥng quen, nghe tiếng gió lùa qua cây lá; sáng ngắm bóng hoa lay bên thềm cũ, ḷng rất đỗi b́nh an.
Nghỉ hưu, ḿnh về ở vườn nhà xưa một năm để thưởng thức lại đủ bốn mùa. nhất là mùa đông, mùa mà khi xa nhà, ḿnh ít về. Có người nói Quảng Ngăi thuộc vùng khí hậu nam đèo Hải Vân, làm ǵ có đủ bốn mùa. Ḿnh vẫn cảm nhận chút xuân, thu chen trong hai mùa đông hạ ở quê. Tháng giêng quê ḿnh có nắng ấm, óng ả màu mật ong trên vạt cải hoa vàng. Tháng tám, chiều tà, gió se se, hoa chạc ch́u nở trắng trên bờ rào quanh vườn có chút hiu hắt rất thu.
Về từ đầu hạ, ḿnh trải qua những ngày nắng gắt. Rồi tháng chín, thiên nhiên như người t́nh đúng hẹn đem mưa về. Co ro trong áo len, ngắm mảnh sân đầy nước, ḿnh nhớ những cuộc đua thuyền giấy tuổi thơ ... Vườn tươi tốt trong mưa, cỏ dại, chen lẫn rau dền, càng cua, mă đề ... vươn lên non mướt. Ra vườn quơ một lúc, đầy rổ rau tập tàng mà vị ngọt không siêu thị nào sánh bằng.
Mưa đưa ḿnh về những ngày mùa đông học tṛ. Cổng trường trung học lớn nhất thị xă uy nghi sau màn mưa, nhấp nhô nhiều chiếc dù học tṛ tỏa về các lớp. Cỏ sân trường xanh mướt ngâm nước mưa trong veo. Những hàng cây long năo trong sân đẫm ướt xanh mịt mùng trong hơi nước lẫn sương mù. Từng giờ học trôi qua trong tiếng mưa. Tan học cũng mưa như thơ Phạm Thiên Thư: “Em tan trường về. Đường mưa nho nhỏ”. Có cậu học tṛ lặng lẽ theo sau chiếc dù xinh xinh của cô bạn học, đang vô tư nhịp guốc, không hay biết một mối t́nh trẻ thơ.
Mưa trên mái ngói rêu phong nhắc nhở cảnh cả nhà c̣n đông đủ, ấm áp... Nhưng mùa đông quê nhà không chỉ có mưa êm đềm mà c̣n có những cơn băo lụt khốn khổ. Mưa nhiều cùng nước nguồn ập về, sông Trà Khúc dâng ngập thị xă. Nghỉ học, đám anh chị em rủ nhau canh nước lụt đang ḅ vào cuối vườn, lấy que cắm đánh dấu nước đến đâu, chạy vào nhà báo cho ba mẹ tiếp tục đưa đồ đạc lên cao. Chiếc que được nhấc lên nhiều lần, cắm lùi về phía sân trước. Cả bọn reo lên khi nước ngập cả vườn có mấy chú cá nhỏ bơi lội. Nhà xa sông hồ nên cá bơi trong vườn là cảnh thật lạ lẫm. Ông anh nhào xuống nước bắt cá. Cá đâu không thấy người ướt như chuột lột, bị mẹ quất mấy roi. Nền cao, nhà không nước vào nhưng vườn th́ ngập bùn non, cây cối héo úa khi nước rút. Hết lụt đến băo. Gió gầm gào, quăng quật khắp nơi. Băo tan, vườn nhà như qua trận bom. Cây lớn cây nhỏ ngă rạp, trái già trái non rụng đầy mặt đất. Đám con theo mẹ tiếc rẻ lượm lặt chút rau trái c̣n có thể chế biến món ăn cho đỡ uổng.
Tiếng mưa ru ḿnh đến sáng rồi thường được đánh thức bởi tiếng động từ căn nhà cậu em kế, cạnh nhà ba mẹ. Cậu em dắt xe ra đi làm, vừa hát, giọng trầm ḥa với tiếng mưa: “Ngoài hiên giọt mưa thu thánh thót rơi” (Đặng Thế Phong). Có hôm là “Phố buồn” của Phạm Duy: “Em bước chân qua thềm, mưa vẫn rơi êm đềm...”, “Bao trưa tóc xanh trốn ngủ cùng vui đùa, nay hai chị em tóc bạc như nhau”. Và đó là người duy nhất trong đàn con ở lại quê, chăm vườn nhà, giữ khói hương ấm thơm trên phần mộ, bàn thờ ông bà, cha mẹ ngày giỗ Tết. Sáng nay chợt nghe một giai điệu vui: “Ô hay mùa đông mà mai đă lên bông” (Lê Uyên Phương). Ḿnh chạy ra hiên. Trời tạnh. Cậu em đang đứng ngắm cây mai ở góc sân. Trên tán lá rậm xanh – mới đầu tháng chạp, đâu đă đến kỳ lặt lá – có một chùm hoa vàng thắm. Vậy là vườn cũ tặng đứa con trở về mái nhà xưa cụm mai nở sớm báo hiệu sắp hết một mùa đông.
Games
