V́ sao trong số vac-xin Covid-19 không có tên một loại vac-xin nào của Trung Quốc và Nga, cũng được cho là có hiệu quả đến hơn 90%?, sau khi Liên Hiệp Châu Âu đă quyết định đặt mua trước hơn một tỷ liều vac-xin ngừa Covid-19 từ 6 hăng dược.
Chích thử nghiệm vac-xin chống Covid-19. Ảnh minh họa. © Henry Ford Health System/AFP/File
Cuộc đua bào chế vac-xin chống Covid-19 đă bước vào giai đoạn nước rút. Các hăng dược lần lượt thông báo mức độ hiệu quả của các vac-xin : Pfizer và BioNTech là 95%, Moderna là 94,5%, Sputnik-V của Gamaleya ( Nga ) là 92% hay AstraZeneca là 70%...
Trước một loạt thông báo đó, các quốc gia cũng sẵn sàng tư thế cho cuộc đua t́m mua vac-xin. Trong cuộc cạnh tranh này, Liên Hiệp Châu Âu thông báo đặt mua trước 1,4 tỷ liều vac-xin từ sáu hăng dược trong số 15 hăng đang trong giai đoạn ba của cuộc thử nghiệm : AstraZeneca (Anh), Johnson & Johnson (Mỹ), Pfizer và BioNTech (hợp tác Mỹ - Đức), Moderna (Mỹ), Curvax (Đức) và Sanofi (Pháp). Tất cả đều là những hăng dược của Mỹ và châu Âu, không một tên tuổi nào đến từ Nga và Trung Quốc.
V́ sao như vậy ? Phải chăng ẩn sau đó c̣n có « yếu tố chính trị » ? Một câu hỏi mà nhiều nhà virus học tại Pháp cũng như ở châu Âu tỏ ra dè dặt, tránh né trả lời. Tuy nhiên, theo giải thích của Ủy Ban Châu ÂuTrung Quốc không đáp ứng được đầy đủ các tiêu chuẩn đề ra : Phải có một đơn vị sản xuất trên lănh thổ châu Âu.
Ông Stephan De Keersmaecker, phát ngôn viên về Y tế công cộng, An toàn thực phẩm và Giao thông của Ủy Ban Châu Âu nhắc lại bài học khẩu trang là một ví dụ điển h́nh. Khi dịch bệnh bùng phát, châu Âu đă ngỡ ngàng phát hiện những vấn đề về cung ứng và cất trữ khẩu trang. Theo ông, « nếu có một đơn vị sản xuất trên lănh thổ châu Âu, th́ việc phân phối sẽ được tiến hành nhanh hơn ».
Hơn nữa, bào chế vac-xin chưa bao giờ là một thế mạnh của Trung Quốc, dù rằng có rất nhiều loại thuốc dành cho châu Âu được sản xuất từ nước này. Và nhất là theo nhiều nhà khoa học được tờ Marianne trích dẫn, việc chọn phương pháp vac-xin bất hoạt (nuôi cấy virus), mà châu Âu thường hay sử dụng để bào chế vac-xin chống cúm mùa, rất có thể « sẽ kém hiệu quả do quy tŕnh chủng ngừa là khắt khe, không chỉ trên phương diện hậu cần mà cả về mặt an toàn ».
C̣n về phía Nga th́ sao ? Sputnik-V do hăng dược Gamaleya của Nga bào chế sẽ có đợt giao hàng đầu tiên ngay từ tháng Giêng năm 2021 cho các nước Ấn Độ, Brazil, Hàn Quốc, Trung Quốc. Vac-xin của Nga c̣n điểm thuận tiện là có thể được sản xuất tại 4 nước khác và cất trữ ở nhiệt độ +2 và +8°C. Cùng với các đối tác, Nga có thể cung cấp cho thế giới trong giai đoạn đầu đến 500 triệu liều.
Thế nhưng, theo Le Monde, mặc dù đă có những tuyên bố trấn an của lănh đạo hăng dược Nga, châu Âu vẫn tỏ ra hoài nghi. Các bước bào chế không minh bạch, quy tŕnh thử nghiệm không rơ ràng, kể cả trong khâu tuyển người t́nh nguyện, nhập nhằng tiêm ngừa cho những người có rủi ro với thử nghiệm giai đoạn ba…, đó là những ǵ mà giới nghiên cứu châu Âu phê phán về vac-xin Sputnik-V của Nga.
Và nhất là, cũng giống như Trung Quốc, việc Nga chọn nuôi cấy virus Ad5 (Adeno 5) để gia tăng khả năng miễn dịch khiến nhiều nhà quan sát lo ngại. Phương pháp này đă từng gặp thất bại trong việc nghiên cứu vac-xin ngừa SIDA năm 2007 : Thay v́ ngăn chận HIV, vac-xin được bào chế từ Ad5 c̣n tạo thuận lợi cho virus xâm nhập cơ thể.
Ông John Moore, nhà nghiên cứu thuộc Weill Cornell Medical College, trên tờ tạp chí Science tỏ thái độ chừng mực hơn, khi cho rằng « tất cả những điều đó cho thấy có một sự hấp tấp thái quá, nhưng điều đó không có nghĩa là vac-xin sẽ không có hiệu quả ».
Nhưng có một điều chắc chắn là Trung Quốc, « đối thủ có hệ thống » của Liên Hiệp Châu Âu, đă tiêm ngừa cho một triệu người dân, và sẽ bán hàng trăm triệu liều khác cho các nước như Maroc, Algeri hay Brazil, trong khi châu Âu vẫn đang loay hoay t́m cách thoát khỏi những làn sóng dịch bệnh gây ra nhiều thiệt hại nhân mạng và tàn phá nền kinh tế khu vực. Trong khi đó, Nga thông báo đă tiêm ngừa cho hơn 400 ngàn binh sĩ, và ca tụng Sputnik-V sẽ « dễ dàng sử dụng và đáng tin cậy như khẩu kalachnikov ».
Games
