Một nghệ sĩ tên tuổi từng nói: “Một vùng đất không thể tự thân nó nổi tiếng mà chính những cư dân cư ngụ trên vùng đất đó làm cho nó nổi tiếng. Hội An là một nơi như vậy”. Và một trong những cư dân góp phần níu kư ức Hội An giữa ḍng thời gian miên viễn ấy là nhà văn, họa sĩ Trương Nguyên Ngă (Trương Bách Tường) với tác phẩm đầu tay Hội An - Loanh quanh chuyện phố.
Hội An qua bao tháng năm vẫn c̣n đó hồn cốt quê xứ, khó ḥa lẫn với bất kỳ thành phố nào. Vẫn những dăy nhà theo lối kiến trúc cổ nằm san sát, một màu sơn vàng không chỉ nhắc nhớ về thời quá văng mà c̣n là nét riêng, như một bức tranh không có thứ bản. Hội An c̣n quyến rũ ở chỗ, ai từng đặt chân đến lần đầu đều mong muốn trở lại.
Những con phố nhỏ, nhà nhỏ, hẻm nhỏ, những gánh hàng rong ngồi bên góc phố hàng chục năm trở thành thương hiệu. Nhắc là nhớ, là yêu, là thương… Đến một lần, cảm giác như chưa thể khám phá hết, chưa hiểu hết về phố Hội. Tôi từng hỏi, một trong những nét làm nên hồn phố Hội là ǵ? Để rồi đi hết những ngóc ngách rêu phong xứ này, chợt nhận ra hồn phố Hội hiện hữu từ những điều nhỏ nhặt nhất, ẩn sâu trong nụ cười hiền của người bán hàng rong, câu chuyện của người chèo đ̣ dọc sông Hoài, lời chào đon đả đầy hiếu khách những người bất chợt gặp trong một con hẻm nhỏ nào đó và cả những người già chiều chiều ngồi bên mái hiên nhà cổ màu vàng, phe phẩy chiếc quạt nan...
Nếu ví mỗi người con đất Hội An là một kho tàng văn hóa về miền thương cảng th́ dường như sự ví von đó không hề phô trương. Và Trương Nguyên Ngă - một người con phố Hội đă níu văn hóa quê xứ ḿnh bằng t́nh yêu, bằng kư ức và khát khao ǵn giữ. Hội An loanh quanh chuyện phố dài hơn 230 trang với 3 phần lớn. Dù đâu đó trong mỗi trang viết c̣n thiếu đi sự uyển chuyển mang hơi hướng của tản văn về một miền hoài nhớ, nhưng mỗi câu chuyện Trương Nguyên Ngă kể đều rất thật.
Ai từng sinh ra và lớn lên ở Hội An hẳn sẽ thấm và t́m thấy ḿnh trong mỗi mẩu chuyện ấy. Bắt đầu từ những món ăn dân dă đặc trưng phố Hội, mà đặc trưng nhất là những bước chân người bán hàng rong với gánh hàng ngồi bên góc vỉa hè quen thuộc. Từ tô ḿ cao lầu, dĩa bánh đập, hến xào cho đến ly cà phê đậm đà… được chế biến theo cách rất Hội An. Ngần ấy món ăn đủ làm nên kư ức của một người con phố Hội từ thuở ấu thơ vai mang cặp sách đến trường, hay ăn quà cho đến lúc trưởng thành ngồi ngắm phố bên ly cà phê đầy chiêm nghiệm, suy tư.
Hội An trong kư ức Trương Nguyên Ngă c̣n là mùi hương Tết ngày xưa, nhớ từng góc phố thân quen - nơi mảng tường vôi trắng ố màu trở thành khung cảnh cho bao người qua phố vẫn không quên dừng lại bấm vài bức ảnh, hay một cửa hàng làm nghề thuộc da vang bóng một thuở.
Kư ức Trương Nguyên Ngă c̣n lưu lại từng câu chuyện về những nghệ sĩ, ca sĩ, họa sĩ làm nên hồn cốt riêng của phố Hội. Thâm trầm nhưng không kém phần sôi nổi, đó là những trận cầu làm nức ḷng người hâm mộ của đội bóng của Công đoàn ô-tô Hội An…
Trương Nguyên Ngă là họa sĩ. Có lẽ v́ thế những trang viết của anh chất chứa đầy h́nh ảnh, giống như một người kể chuyện bằng những nét vẽ. Chân thực và sinh động. Nói như anh, kư ức luôn hiện hữu trong từng con người. Ǵn giữ những kư ức tốt đẹp là ǵn giữ một nền tảng để có thể vượt qua những thử thách trong hiện tại và vươn đến tương lai. Việc t́m lại kư ức xưa với Trương Nguyên Ngă là để trân trọng, nhắc nhớ và giữ lại cho thế hệ sau những ngọn lửa ngầm, tiếp nối những giềng mối văn hóa mà thế hệ trước đă dày công xây dựng.
Yêu và nhớ Hội An, thử một lần đọc Hội An loanh quanh chuyện phố. Với 26 câu chuyện mới và cũ, chuyện xưa và nay hẳn sẽ giúp những người con phố Hội t́m thấy bóng dáng thân thuộc của ḿnh ở đó. Những ai muốn biết về vùng đất thương cảng vàng son một thuở bên ḍng sông Hoài này sẽ có thêm những tư liệu quư để hiểu sâu hơn, rộng hơn về những ngóc ngách văn hóa - những điều nếu chỉ đến với mảnh đất này trong vài ngày ngắn ngủi th́ không thể hiểu hết được.
THIÊN LAM
Games
