Mobile Money hiện đă có mặt tại 95 quốc gia, với hơn 2 tỷ USD giao dịch mỗi ngày. Số người tiếp cận các đại lư chuyển tiền cao gấp 7 lần ATM.
Hiệp hội Thông tin di động thế giới (GSMA) định nghĩa Mobile Money là h́nh thức tiếp cận dịch vụ tài chính qua điện thoại di động. Với Mobile Money, mỗi người chỉ cần có một số điện thoại được đăng kư chính chủ là có thể sử dụng được dịch vụ. Để thanh toán online, người dùng cần cài đặt trên điện thoại một ứng dụng dùng công nghệ Near Field Communication (NFC). Thông tin được lưu trữ ngay trên thiết bị cá nhân và SMS để đảm bảo tính an toàn. Người dùng có thể gửi, rút, chuyển tiền bằng điện thoại và thanh toán các hoá đơn, mua hàng tại cửa hàng.
Với những đặc trưng của ḿnh, Mobile Money trở thành giải pháp cho thanh toán điện tử ở nông thôn, khu vực vùng sâu, vùng xa, những nơi chi nhánh ngân hàng và Internet chưa phát triển mạnh. Nó đă giúp thay đổi cuộc sống của hàng tỷ người trên toàn cầu.
Tương tự tiện ích của các phương tiện thanh toán phi tiền mặt, người dùng Mobile Money có thể nhận tiền, lưu trữ, thanh toán trên điện thoại ở bất kỳ nơi nào phủ sóng di động mà không phải đến ngân hàng. Việc chuyển tiền cũng đơn giản.
Ở những quốc gia tiền mặt đang mất giá, như Somalia hay Zinbabwe, Mobile Money rất tiện lợi cho người dân khi đi chợ, mua sắm. Thay v́ phải vác cả bao tải tiền giấy đi trao đổi, mọi người chỉ cần giao dịch qua điện thoại. Việc lưu trữ, chuyển tiền cũng an toàn hơn giao dịch tiền mặt.
Toàn bộ tiền trong Mobile Money được bảo vệ bởi ứng dụng mă hóa. Người dùng phải đăng nhập bằng mật khẩu để mở điện thoại, nhập mă PIN nếu muốn thực hiện giao dịch. Trong trường hợp bị mất điện thoại, người dùng chỉ cần gọi đến công ty cung cấp dịch vụ, thông báo tạm khoá tài khoản, sau đó thay điện thoại, sim mới và tiếp tục sử dụng b́nh thường.
Giám đốc điều hành Ngân hàng Thế giới (WB) Sri Mulyani Indrawati nhận định, Mobile Money sẽ là bước đệm quan trọng để thoát nghèo và hướng đến sự b́nh bẳng. Ở Kenya, Mobile Money c̣n là một trong những biện pháp chống tham nhũng. Lịch sử giao dịch được ghi lại trong điện thoại sẽ là bằng chứng chống lại những hành vi đút lót hoặc "ṿi" tiền.
Ở một khía cạnh khác, Mobile Money hoạt động như một tài khoản ngân hàng, cho phép người dùng theo dơi chi tiết thu chi, khuyến khích tiết kiệm, lên kế hoạch chi tiêu cho tương lai. Khi người dân tham gia rộng răi vào hệ thống tài chính, nền kinh tế quốc gia có thể được cải thiện bằng nhiều cách, giúp giảm tác động từ các cú sốc tài chính.
Mobile Money ngày một phổ biến
Thống kê của GSMA đến cuối năm 2019 cho thấy, Mobile Money đang có 290 loại h́nh giao dịch tại 95 quốc gia toàn cầu với 1,04 tỷ tài khoản được đăng kư. Các đại lư chuyển tiền qua điện thoại di động có phạm vi tiếp cận nhiều gấp 7 lần so với ATM và gấp 20 lần so với các chi nhánh ngân hàng.
Tính đến hết tháng 12/2019, có trung b́nh 37,1 tỷ giao dịch qua kênh Mobile Money, tổng giá trị giao dịch lên đến 690,1 tỷ USD, tăng 26% so với cùng kỳ năm trước. Các tổ chức nghiên cứu thị trường tiền tệ dự đoán quy mô kinh tế của Mobile Mobile có thể đạt 12 tỷ USD vào 2024, tỷ lệ tăng trưởng hàng năm ước đạt 28,7%.
Mobile Money có mặt tại 95 quốc gia (bản đồ màu xanh nhạt) trên toàn cầu. Ảnh: GSMA.
Tuy nhiên, mức độ phát triển của Mobile Money không đồng đều giữa các quốc gia. Châu Phi đang là tâm điểm của Mobile Money với tỷ lệ người dùng lớn. Ở Kenya, có hơn 72% dân số dùng dịch vụ trong khi ở Mexico chỉ có 11%.
Theo giới phân tích, đặc điểm của mỗi quốc gia và mô h́nh quản lư là những yếu tố cốt lơi ảnh hưởng đến độ phủ của Mobile Money. Ở những quốc gia có nền công nghệ, tài chính phát triển, Mobile Money chỉ là lựa chọn phụ. Nhưng ở những nước nghèo hoặc các quốc gia đang phát triển, nơi người dân chưa tiếp cận được dịch vụ tài chính số, Mobile Money lại phát triển đặc biệt nhanh.
Thống kê của GSMA cho thấy khu vực châu Á - Thái B́nh Dương có tỷ lệ tăng trưởng cao nhất thế giới trong năm 2019 với 158 triệu tài khoản. Trong đó có 60 triệu tài khoản hoạt động thường xuyên, cao hơn 29% so với cùng kỳ năm trước. Mức độ phủ sóng của dịch vụ viễn thông cùng các yếu tố, như dân số đông, số thuê bao di động ngày càng tăng và sự năng động trong thị trường công nghệ tài chính đă góp phần thúc đẩy sự phát triển của thị trường Mobile Money.
Mô h́nh quản lư trên thế giới
Mặc dù có nhiều ưu điểm, Mobile Money vẫn tồn tại một số hạn chế nhất định. Quy định pháp lư sẽ quyết định mức độ phổ biến và niềm tin của người dùng. Nếu quy định pháp lư quá ít, có thể dẫn đến nhiều rủi ro về gian lận, rửa tiền, tài trợ cho khủng bố... Nhưng nếu quy định quá chặt, có thể làm tăng chi phí dịch vụ, hạn chế sự phát triển của Mobile Money.
Trên thế giới có hai mô h́nh quản lư Mobile Money phổ biến: Quản lư theo kiểu ngân hàng và quản lư theo mô h́nh nhà mạng di động (MNO).
Nếu quản lư theo kiểu ngân hàng, dịch vụ sẽ nằm dưới sự giám sát của các cơ quan quản lư tài chính quốc gia. Các nhà cung cấp dịch vụ di động phải làm việc với ngân hàng. Người dùng phải tuân thủ các quy định về định danh khách hàng. Ưu điểm của mô h́nh này là an toàn hơn cho hoạt động thanh toán và người dùng dịch vụ. Nhưng hạn chế là các ngân hàng phải mở rộng quy mô, người dùng ở vùng sâu, vùng xa khó tiếp cận được, thủ tục pháp lư cũng phức tạo hơn.
Nếu quản lư theo mô h́nh nhà mạng di động, mỗi người dân sử dụng một số điện thoại đă được định danh đều có thể sử dụng dịch vụ. Độ phủ của ngành viễn thông lớn hơn rất nhiều so với các chi nhánh ngân hàng, nên khả năng phục vụ người dân cũng rộng hơn. Tuy nhiên, hạn chế của mô h́nh này là tính an toàn, bảo mật không cao. Nhà mạng buộc phải xử lư được t́nh trạng sim lậu, sim rác trước khi Mobile Money bùng nổ. Để giải quyết những rủi ro tài chính liên quan đến rửa tiền, gian lận. Các nhà cũng cấp viễn thông sẽ giới hạn lượng tiền được giao dịch trong một tháng.
Tuỳ vào đặc thù, mỗi quốc gia sẽ lựa chọn một mô h́nh riêng hoặc kết hợp linh hoạt các phương thức quản lư.
Ở Việt Nam, đơn vị được phép tham gia thí điểm Mobile Money là các doanh nghiệp có giấy phép hoạt động cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán ví điện tử và nhà mạng viễn thông. Dịch vụ sẽ được cung cấp đến người dùng có chứng minh thư nhân dân hoặc căn cước công dân, hay hộ chiếu, trùng với thông tin đăng kư thuê bao di động và được định danh, xác thực theo quy định. Thuê bao di động phải có thời gian kích hoạt và sử dụng liên tục trong ít nhất 3 tháng, tính đến thời điểm đăng kư mở, sử dụng dịch vụ.
Mỗi người chỉ được mở một tài khoản Mobile Money tại mỗi nhà mạng thực hiện thí điểm. Tổng hạn mức giao dịch cho một tài khoản loại này không được quá 10 triệu đồng một tháng cho tất cả giao dịch gồm rút tiền, chuyển tiền, thanh toán.
Việc thí điểm Mobile Money tại Việt Nam sẽ kéo dài trong hai năm, tính từ ngày 9/3/2021.
*VietBF@sưu tập
Games
