Những vụ 'bắt cóc' trẻ em kỳ lạ ở Trung Quốc. Vào năm 2019, có đến 80.000 trẻ em Trung Quốc đă bị "bắt cóc". Nhưng đây là những vụ 'bắt cóc' bởi chính cha mẹ của ḿnh khi họ đấu tranh giành quyền nuôi con.
Sau một chuyến bay dài từ Canada, Dai Xiao Lei trở về căn hộ ở Bắc Kinh, Trung Quốc cùng chồng và con trai. Tuy nhiên, mẹ và chị của chồng cô đă chờ đợi bên trong. Họ muốn đưa con trai 16 tháng tuổi của cô đến gia đ́nh họ ở Cao Dương, cách Bắc Kinh vài giờ lái xe.
"Chúng tôi chưa bao giờ thảo luận về điều này và hoàn toàn không có thỏa thuận nào trước đó. Tôi không hề đồng ư việc đó nhưng họ không quan tâm", cô nói.
Dai Xiao Lei và con trai tại Bắc Kinh: Ảnh: CNN.
Trong những tháng tiếp theo, Dai Xiao Lei cho biết chồng cũ đă từ chối yêu cầu cho gặp con trai của cô. Lănh sứ quán Canada cũng không thể làm ǵ bởi đây là vấn đề riêng tư của gia đ́nh.
Sau đó, bầu trời như sụp đổ khi cô chứng kiến ṭa án trao cho chồng cũ quyền nuôi con. Ṭa phán quyết rằng "sự phát triển thể chất và tinh thần" của con trai sẽ được đảm bảo tốt nhất khi ở với người cha.
Kẽ hở luật pháp
Theo các chuyên gia pháp lư, các ṭa án Trung Quốc thường cấp quyền nuôi con cho bất ḱ ai đang giữ đứa trẻ.
Dai Xiao Lei không phải trường hợp hiếm thấy. Theo báo cáo của Zhang Jing, giáo sư tại Đại học Khoa học Chính trị và Luật Trung Quốc, ước tính 80.000 trẻ em ở nước này đă bị bắt cóc và giấu đi trong các vụ ly hôn vào năm 2019. Các vụ bắt cóc chủ yếu liên quan đến con trai dưới 6 tuổi.
Con số 80.000 mới chỉ là ước tính dựa trên dữ liệu năm 2019. Các chuyên gia cho rằng con số thực tế có thể cao hơn. Nhiều trường hợp có thể không được công khai hoặc giải quyết ngoài ṭa án, theo CNN.
Để chấm dứt t́nh trạng này, tháng 10/2020, một bộ luật mới đă được thông qua. Trong số hàng chục điều mới, một điều luật tuyên bố việc cha mẹ “bắt cóc và che giấu” con cái để giành chiến thắng trong cuộc chiến giành quyền nuôi con là “bất hợp pháp”.
Giấy phép ly hôn của Trung Quốc. Ảnh: Chính quyền thành phố Hải Khẩu.
Bộ luật mới sẽ có hiệu lực vào ngày 1/6 và nhận được nhiều ca ngợi. Tuy nhiên, nhiều năm lỏng lẻo trong các quy định về vấn đề này khiến nhiều người nghi ngờ liệu điều luật mới có thay đổi được điều ǵ hay không.
Mặc dù hoàn cảnh của các vụ bắt cóc khác nhau, kết quả thường giống nhau. Đứa trẻ sẽ bị bắt cóc dưới sự giúp đỡ của người cha hoặc người mẹ. Người c̣n lại, thường là người mẹ, bị cấm gặp lại con ḿnh. Đôi khi họ c̣n không biết con ḿnh ở đâu.
Cuộc chiến pháp lư trở nên vô ích trừ khi đứa trẻ bị ngược đăi hoặc gặp nguy hiểm. Quyền thăm con cũng rất khó thực thi và kẻ bắt cóc không chịu hậu quả ǵ.
Chen Haiyi, trưởng bộ phận vị thành niên và gia đ́nh của Ṭa án Nhân dân Trung cấp Quảng Châu, Quảng Đông, cho biết: “Tranh chấp ly hôn tại ṭa án 100% liên quan đến quyền nuôi và quyền thăm con. Ít nhất một nửa trong số họ có thể giấu con v́ nhiều lư do khác nhau”.
Ở Trung Quốc, quyền nuôi con chung rất hiếm. Theo Jeremy D. Morley, giám đốc một công ty luật gia đ́nh tại New York, suy nghĩ phổ biến là sau khi chia tay gia đ́nh, những đứa trẻ nên sống với cha hoặc mẹ chứ không phải với cả hai.
“Tâm lư độc quyền nuôi con này không phải điều ǵ đó quá xa lạ. Điều này cũng từng xảy ra ở Hàn Quốc. Điều khó hiểu là câu chuyện ở Trung Quốc kéo dài hơn”, ông Morley nhận xét.
Luật hôn nhân của Trung Quốc quy định rằng sau khi ly hôn, cả cha và mẹ "vẫn có quyền và nghĩa vụ nuôi dạy và giáo dục con cái". Người mất quyền nuôi con vẫn có quyền thăm nom trừ khi điều đó gây hại cho trẻ. Tuy nhiên, không có bất cứ thứ ǵ đảm bảo điều luật này được thực thi.
Trong luật hôn nhân của Trung Quốc, có một điều khoản khác nói rằng đứa trẻ sẽ ở với cha hoặc mẹ tại nơi cư trú hiện tại nhằm bảo vệ lợi ích và tâm lư. V́ vậy, ngay khi thẩm phán biết rằng đứa trẻ đang ở với người cha, có rất ít cơ hội để người mẹ có thể giành lại quyền nuôi con.
Nếu người mẹ yêu cầu một công ty luật tư vấn về việc giành quyền nuôi con, các luật sư rất có thể khuyên rằng nên bắt cóc đứa trẻ trở lại.
“Nhiều bậc cha mẹ trong hoàn cảnh đó chọn cách không chiến đấu v́ họ biết nó vô ích như thế nào. Đó là một lư do khác tại sao số lượng trường hợp thực tế mỗi năm có khả năng cao hơn nhiều so với ước tính của Zhang Jing”, Morley nói.
Động cơ
Nhóm nghiên cứu của giáo sư Zhang Jing phát hiện rằng trong số các trường hợp liên quan đến bắt cóc trẻ em, khoảng 63% những người bắt cóc là nam giới và gần 70% số trẻ bị bắt cóc là con trai.
Theo các nhà hoạt động, nguyên nhân của điều này bắt nguồn từ tư tưởng truyền thống về thừa kế và huyết thống.
Theo báo cáo của giáo sư Zhang Jing, nhiều gia đ́nh vẫn ưu tiên con trai trong vấn đề thừa kế, đặc biệt là khi các gia đ́nh Trung Quốc ngày càng có điều kiện hơn.
Biểu ngữ về chính sách một con của Trung Quốc ghi "dân tộc phải chấn hưng, nhân khẩu phải khống chế". Ảnh: CNN.
Đồng thời, phụ nữ tại Trung Quốc đang ít sinh con hơn. Năm 2020, số trẻ được khai sinh giảm gần 15% so với năm 2019. Tỷ lệ sinh năm 2020 cũng tụt xuống mức thấp nhất kể từ khi Cộng ḥa Nhân dân Trung Hoa được thành lập vào năm 1949.
Chính sách một con của Trung Quốc đă làm trầm trọng thêm vấn đề này. Chính sách này đă được nới lỏng một phần vào năm 2013 và chính thức kết thúc vào năm 2015, nhưng nhiều gia đ́nh vẫn chỉ có một con. V́ vậy, gánh nặng duy tŕ ḍng họ tiếp tục đặt lên vai của một đứa trẻ.
“Điều này gây ra áp lực rất lớn với các gia đ́nh Trung Quốc”, cô Dai Xiao Lei nói.
Phần lớn các trường hợp bắt cóc được báo cáo xảy ra ở những nơi phát triển kinh tế nhanh chóng, điển h́nh là Thượng Hải, Bắc Kinh hoặc Quảng Đông.
Ở các khu vực này, các cặp vợ chồng có xu hướng độc lập hơn về tài chính và phụ nữ có thu nhập riêng. V́ vậy, họ có khả năng nộp đơn ly hôn và đấu tranh giành quyền nuôi con.
Báo cáo cũng cho biết một lư do khác khiến hiện tượng này rất phổ biến có thể là v́ có rất nhiều lao động di cư trên toàn Trung Quốc. Những người này có thể đưa con trở lại quê nhà.
Cuối cùng, niềm tin văn hóa lâu đời rằng vấn đề gia đ́nh là vấn đề cá nhân, chính quyền sẽ không can thiệp. Điều này là nguyên nhân của việc bảo vệ thủ phạm và bỏ bê nạn nhân trong các vụ án lạm dụng và bạo lực gia đ́nh.
"Nếu hai người lạ đánh nhau, cơ quan công an sẽ xử lư theo quy định của pháp luật. Nhưng nếu chính người chồng đánh vợ, h́nh phạt sẽ nhẹ nhàng hoặc thậm chí không có h́nh phạt", Wang, một người mẹ khác bị bắt cóc con, cho biết.
Luật mới liệu có thay đổi t́nh h́nh?
Sau khi mất quyền nuôi con trai, Dai đă đồng sáng lập một tổ chức có tên Purple Ribbon Mother's Love nhằm kết nối và giúp đỡ những người khác trong t́nh huống tương tự. Cô cũng liên tục vận động hành lang để thay đổi luật pháp và chống lại việc bắt cóc con cái.
Tổ chức đă đưa ra các sáng kiến, kiến nghị và lời khai của nạn nhân đến Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc. Họ cũng cung cấp hỗ trợ pháp lư và tâm lư cho hàng trăm người, đa phần là phụ nữ.
Người dân tập trung tại văn pḥng ly hôn tại Trung Quốc. Ảnh: Sohu.
Sau những nỗ lực thúc đẩy nhận thức cộng đồng, các vấn đề gia đ́nh và quyền nuôi con cuối cùng cũng được đưa ra ánh sáng. Ngay cả các quan chức chính quyền cũng đă lên tiếng ủng hộ việc thay đổi luật hôn nhân và quyền nuôi con. Năm 2016, Trung Quốc đă ban hành luật toàn quốc đầu tiên cấm bạo lực gia đ́nh.
Dai Xiao Lei thận trọng hy vọng vào luật mới. Cô cho rằng đây chắc chắn là một bước tiến tốt và mọi thứ dần trở nên tốt hơn tại Trung Quốc.
Tuy nhiên, cô cảnh báo rằng: “Luật pháp chỉ hiệu quả khi nó có thể được thực thi”.
Chỉ một tuần nữa là luật gia đ́nh mới của Trung Quốc có hiệu lực. Nhưng đối với những bà mẹ đă mất quyền nuôi con hoặc quyền thăm con, luật mới đến quá muộn.
"Bạn luôn có thể kiếm lại tiền nhưng không bao giờ có thể lấy lại được thời gian", Dai nói. “Thời gian của tôi không phải là vô hạn và thời gian của con tôi cũng vậy”.
VietBF@ sưu tập
Games
