Những vụ giết người hàng loạt không do khủng bố hiện vẫn xảy ra khá đều đặn trên nước Mỹ. H́nh như những tên sát thủ đang cố chạy đua xem họ giết được nhiều người nhất hay không.
Một vụ kinh hoàng nhất là ông lăo 64 tuổi tên Stephen Paddock đă dùng súng liên thanh bắn chết 59 người và làm bị thương trên 500 người trong ṿng 10 phút xả súng, khiến cả nước Mỹ rúng động. Nhiều người ngạc nhiên là ông này trước đó không hề có vấn đề ǵ với pháp luật, khác với đa số những sát thủ khác, thường là người mắc chứng bệnh gọi là "chống đối xă hội." Tuy nhiên, ông này có gốc gác là con của một tên tội phạm khá nổi tiếng, lẩn tránh FBI cả 10 năm trời, một trong những yếu nguy cơ gây ra chứng bệnh này. Vậy bệnh "chống đối xă hội" là ǵ?
Bệnh chống lại xă hội là t́nh trạng tinh thần của một người không biết phân biệt đúng sai và không cần biết đến các quyền và cảm xúc của người khác. Những người bị bệnh chống lại xă hội có khuynh hướng hay đối kháng, lợi dụng hoặc đối xử với người khác một cách tàn bạo hoặc với sự thờ ơ nhẫn tâm. Họ không tỏ ra biết lỗi hoặc hối tiếc về hành vi của họ.
Người bị bệnh chống lại xă hội thường vi phạm pháp luật, trở thành tội phạm. Họ có thể nói dối, hành động bạo lực hoặc bốc đồng, và có vấn đề với việc sử dụng ma túy và rượu. Do những đặc điểm này, những người này thường không thể thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ liên quan đến gia đ́nh, công việc hoặc trường học.
* Triệu chứng
Các dấu hiệu và triệu chứng bệnh tâm thần "chống lại xă hội" có thể gồm:
- Không phân biệt đúng hay sai
- Nói dối hoặc lừa dối liên tục để trục lợi người khác
- Nhẫn tâm, hoài nghi và thiếu tôn trọng người khác
- Sử dụng sự quyến rũ hoặc trí tuệ của ḿnh để điều khiển người khác v́ lợi ích cá nhân hoặc niềm vui cá nhân
- Kiêu ngạo, cho ḿnh là hơn người và có những quan điểm cực đoan
- Thường xuyên vi phạm luật pháp, có những hành vi phạm tội
- Liên tục xâm phạm quyền của người khác bằng cách hăm dọa và lừa dối
- Luôn bốc đồng hoặc không lên kế hoạch trước
- Thù hằn, kích động, hung hăng hoặc bạo lực
- Thiếu đồng cảm với người khác và không hối hận về việc làm hại người khác
- Có hành vi nguy hiểm không cần thiết hoặc không đếm xỉa đến sự an toàn của bản thân hoặc người khác
- Có những mối liên hệ xấu hoặc lạm dụng
- Không cần biết các hậu quả tiêu cực từ hành vi của ḿnh, không muốn học hỏi từ những kinh nghiệm này
- Liên tục không có trách nhiệm và không hoàn thành công việc hoặc nghĩa vụ tài chính
- Người lớn bị bệnh này thường đă có các triệu chứng về rối loạn hành vi trước tuổi 15 như:
- Hung dữ đối với người và động vật
- Phá hủy tài sản
- Lừa dối
- Trộm cắp
- Vi phạm nghiêm trọng các luật lệ và quy tắc
Bệnh chống lại xă hội được xem là kéo dài suốt đời, tuy nhiên, ở một số người, một số triệu chứng - đặc biệt là hành vi phá hoại và phạm tội có thể giảm theo thời gian.
Tuy nhiên, không rơ sự suy giảm này là kết quả của tuổi già hay sự tăng nhận thức về những hậu quả của hành vi chống xă hội của họ.
* Khi nào cần đến gặp bác sĩ
Những người có bệnh chống lại xă hội chỉ t́m kiếm sự trợ giúp y tế khi có sự thúc giục của người thân. Nếu nghi ngờ một người bạn hoặc thành viên trong gia đ́nh có thể bị bệnh này, bạn có thể gợi ư nhẹ nhàng rằng người đó nên t́m kiếm sự chăm sóc y tế, bắt đầu với bác sĩ gia đ́nh của họ hoặc chuyên gia về sức khoẻ tâm thần.
* Nguyên nhân
Nhân cách là sự kết hợp của những suy nghĩ, cảm xúc và hành vi khiến cho mỗi người là độc nhất. Đó là cách mọi người nh́n xem, hiểu và liên hệ với thế giới bên ngoài, cũng như là cách họ tự nh́n thấy ḿnh. Nhân cách h́nh thành trong thời thơ ấu, qua sự tương tác của những yếu tố di truyền và môi trường.
Nguyên nhân chính xác của bệnh chống lại xă hội không được biết rơ, nhưng các yếu tố dưới đây có thể ảnh hưởng:
- Gene có thể làm cho bạn dễ bị phát triển bệnh chống lại xă hội và các t́nh huống cuộc sống có thể kích hoạt sự phát triển của bệnh
- Những thay đổi trong cách óc vận hành có thể thành h́nh khi óc đang phát triển
* Các yếu tố rủi ro
Một số yếu tố có vẻ làm tăng nguy cơ phát triển bệnh chống lại xă hội, như:
- Bị chẩn đoán là có rối loạn hành vi khi c̣n nhỏ
- Bệnh sử gia đ́nh có người bị bệnh chống lại xă hội hoặc các rối loạn nhân cách khác hoặc bệnh tâm thần
- Bị lạm dụng hoặc bỏ bê trong thời thơ ấu
- Cuộc sống gia đ́nh không ổn định, bạo lực hoặc hỗn loạn trong thời thơ ấu
- Đàn ông có nhiều nguy cơ bị bệnh chống lại xă hội hơn phụ nữ.
* Biến chứng
Các biến chứng, hậu quả và các vấn đề của bệnh chống lại xă hội có thể gồm:
- Lạm dụng vợ chồng hoặc lạm dụng và bỏ bê trẻ em
- Lạm dụng rượu hoặc ma túy
- Ở tù
- Có hành vi giết người hoặc tự sát
- Có những rối loạn sức khoẻ tâm thần khác như trầm cảm hoặc lo lắng
- T́nh trạng xă hội và kinh tế thấp, và t́nh trạng vô gia cư
- Băng đảng
- Tử vong sớm, thường là do bạo lực
* Pḥng ngừa
Không có cách nào chắc chắn để ngăn ngừa bệnh chống lại xă hội cho những người có nguy cơ. V́ hành vi chống xă hội được cho là có nguồn gốc từ thời thơ ấu nên bố mẹ, giáo viên và bác sĩ nhi khoa có thể phát hiện các dấu hiệu sớm. Nó có thể giúp xác định những người có nguy cơ cao nhất, chẳng hạn như trẻ có dấu hiệu rối loạn hành động, và can thiệp sớm.
Các biện pháp kỷ luật sớm, hiệu quả và phù hợp, các bài học về thay đổi hành vi, kỹ năng xă hội và giải quyết vấn đề, đào tạo cho phụ huynh, liệu pháp gia đ́nh và liệu pháp tâm lư có thể giúp giảm nguy cơ trẻ em có khuynh hướng sẽ trở thành người lớn có bệnh chống lại xă hội.
Games
