Triệu chứng, cách phát hiện và điều trị rối loạn đông máu do tiêm vaccine AstraZeneca. Đây chắc chắn là vấn đề mà ai cũng quan tâm...
Mặc dù tỷ lệ người tiêm vaccine gặp phải biến chứng rối loạn đông máu rất nhỏ, song các nhà khoa học Australia đă t́m ra các triệu chứng điển h́nh, cách thức phát hiện và điều trị khi bị đông máu do tiêm vaccine AstraZeneca.
Dấu hiệu của đông máu sau khi tiêm vaccine AstraZeneca
Theo Tiến sĩ Vivien Chen, một chuyên gia huyết học về rối loạn đông máu thuộc trường Đại học Sydney cho biết, thời điểm có thể phát hiện rối loạn đông máu dẫn đến xuất hiện cục máu đông là sau khi tiêm vaccine từ 4 - 30 ngày, trong đó giai đoạn đỉnh điểm là từ 6 - 14 ngày. Khi đó, người bệnh sẽ bị đau đầu dữ dội không ngừng, đồng thời có thể bị đau bụng, mắt bị mờ đi, đau hoặc sưng chân.
Khi các triệu chứng này xuất hiện, nếu bác sỹ chỉ định xét nghiệm máu th́ có thể phát hiện một số dấu hiệu như sau.
Thứ nhất là số lượng tiểu cầu sụt giảm dưới ngưỡng trung b́nh. Người b́nh thường sẽ có từ 150 - 400 tỷ tế bào tiểu cầu trong 1 lít máu. Tuy nhiên, với những người có rối loạn đông máu dẫn đến xuất hiện các cục máu đông, số lượng tiểu cầu sẽ giảm xuống dưới 150 tỷ tế bào trong 1 lít máu. T́nh trạng này thường diễn ra do bị chảy máu ồ ạt. Tuy vậy, Tiến sĩ Vivien Chen cho rằng, nếu t́nh h́nh này xuất hiện sau khi tiêm vaccine th́ đây là báo hiệu của t́nh trạng đông máu bất thường có thể sẽ xảy ra, mặc dù thực tế là rất ít khi xảy ra.
H́nh ảnh qua kính hiển vi điện tử của tế bào máu đông dưới lưới fibrin. Nguồn: David Gregory & Debbie Marshall
Sở dĩ xuất hiện hiện tượng này là do ở một số ít người, hệ thống miễn dịch kích hoạt các kháng thể không chỉ nhận ra protein Covid-19 mà c̣n cả tiểu cầu. V́ thế, các kháng thể kích hoạt cả các tiểu cầu khiến cho chúng tụ lại với nhau tạo thành các cục máu đông. Tiến sĩ Vivien cho biết, v́ các tiểu cầu bị dồn lại trong các cục máu đông nên số lượng của chúng trong máu bị giảm xuống.
Thứ hai, khi phát hiện tiểu cầu giảm dưới mức trung b́nh, bác sỹ cũng có thể chỉ định t́m kiếm các đoạn protein D-dimer trong các mẫu máu. Các protein D-dimers được cơ thể sản xuất để phá vỡ các cục máu đông v́ thế theo Tiến sĩ Jim Tiao, nhà sinh học phân tử chuyên về rối loạn máu của Đại học Murdoch, protein D-dimers có thể đo mức độ đông máu trong cơ thể. Nếu D-dimers có số lượng cao hơn 5 lần so với mức trung b́nh th́ cũng được coi là dấu hiệu của việc xuất hiện cục máu đông.
Thứ ba, sau khi phát hiểu tiểu cầu giảm, số lượng D-dimers tăng cao, xét nghiệm máu để phát hiện sự xuất hiện các kháng thể nhắm vào một loại protein PF4 hay không. Nếu phát hiện kháng thể PF4 kích hoạt các tiểu cầu trong máu người bệnh th́ đó cũng là bằng chứng cho thấy xuất hiện cục máu đông.
Theo Tiến sĩ Jose Perdome, các xét nghiệm máu chỉ có thể phát hiện hiện tượng này khi người bệnh cảm thấy không khỏe và xuất hiện các triệu chứng trong giai đoạn từ 4 - 20 ngày sau khi tiêm vaccine. Những xét nghiệm sớm hơn thời điểm này dường như không có tác dụng. Tuy vậy điều đáng mừng là các xét nghiệm máu này sẽ có kết quả sau 1 giờ v́ thế bác sỹ sẽ nhanh chóng tiến hành điều trị sau khi phát hiện bệnh lư.
Phương pháp điều trị ca rối loạn đông máu hiếm gặp do vaccine
Hiện nay, tại Autralia đang sử dụng 2 cách thức để điều trị các ca rối loạn đông máu hiếm gặp do tiêm vaccine ngừa Covid-19.
Thứ nhất, bệnh nhân sẽ được sử dụng thuốc làm loăng máu để làm chậm quá tŕnh h́nh thành cục máu đông. Tiến sĩ Vivien Chan cho hay, loại thuốc chống đông máu phổ biến nhất được sử dụng trong trường hợp này là fondaparinux. Tuy nhiên cần lưu ư là thuốc chống đông máu thường sử dụng để điều trị các bệnh về tim là heparin lại được khuyến cáo không nên sử dụng trong trường hợp này v́ có thể làm cho mọi thứ xấu đi đối với một số bệnh nhân.
Thứ hai đó là làm dịu hệ thống miễn dịch của cơ thể. Để làm được điều này, người bệnh sẽ được tiêm một lượng lớn immunoglobulin, là một loại protein của hệ thống miễn dịch của cơ thể có tác dụng làm xáo trộn hệ thống kháng thể, do đó các kháng thể do vaccine tạo ra không thể kích hoạt các tiểu cầu v́ thế làm giảm t́nh trạng rối loạn đông máu dẫn đến xuất hiện các cục máu đông.
Theo Tiến sĩ Vivien Chan, thuốc làm loăng máu và một liều immunoglobulin có thể giúp đưa lượng tiểu cầu về trở mức b́nh thường trong vài ngày. Tuy nhiên, đối với một số trường hợp nghiêm trọng th́ có thể mất nhiều thời gian hơn. Tiến sĩ Vivien Chan cũng cho hay, những biện pháp can thiệp này cũng an toàn đối với cả những trường hợp xuất hiện các cục đông máu không liên quan đến vaccine.
Không nên lo sợ vaccine AstraZeneca
Mặc dù tại Australia mới chỉ xuất hiện 48 ca rối loạn đông máu hiếm gặp liên quan đến vaccine, trong đó 2 người thiệt mạng trong tổng số hơn 3,3 triệu liều vaccine AstraZeneca được tiêm cho người dân, các chuyên gia y tế của nước này đề nghị người dân nếu sau khi tiêm vaccine của AstraZeneca mà bị đau đầu dữ dội cho dù đă uống thuốc giảm đau th́ nên đi gặp bác sỹ ngay lập tức. C̣n nếu xuất hiện các triệu chứng nghiêm trọng khác như cảm giác tê b́, nói năng khó, hoặc đi cầu ra máu th́ nên đế ngay pḥng cấp cứu để được điều trị kịp thời.
Tiến sĩ Vivien Chan khẳng định mặc dù các biến chứng rối loạn đông máu rất ít xuất hiện sau khi tiêm vaccine ngừa Covid-19 của AstraZeneca song mọi người cũng cần biết được các triệu chứng để xử lư kịp thời chứ không nên lo sợ vaccine này./.
VietBF@ sưu tập
Games
