Theo như mới đây, một nhà nghiên cứu ở Seatle tuyên bố rằng ông đă khôi phục được 13 tŕnh tự gen của virus SARS-CoV-2 được phát hiện trong cơ thể những ca bệnh đầu tiên - và đây có thể là "ch́a khóa" giúp giới khoa học xác định được thời điểm và cách thức virus có thể đă lây từ dơi hoặc từ động vật khác sang người, khiến b́nh luận về việc các tŕnh tự gen của virus SARS-CoV-2 gây bệnh COVID-19 bị xóa trên cơ sở dữ liệu một cách bí ẩn, Tiến sĩ Bloom nói rằng điều này rất "đáng ngờ".
Khoảng 1 năm trước, tŕnh tự gen của hơn 200 mẫu virus SARS-CoV-2 được thu thập từ các ca nhiễm COVID-19 đầu tiên tại Vũ Hán được cho là đă "biến mất" khỏi cơ sở dữ liệu khoa học trực tuyến, theo báo New York Times (NYT - Mỹ).
Mới đây, một nhà nghiên cứu ở Seatle tuyên bố rằng ông đă khôi phục được 13 tŕnh tự gen của virus SARS-CoV-2 được phát hiện trong cơ thể những ca bệnh đầu tiên - và đây có thể là "ch́a khóa" giúp giới khoa học xác định được thời điểm và cách thức virus có thể đă lây từ dơi hoặc từ động vật khác sang người.
ĐIỀU "ĐÁNG NGỜ"
Cụ thể, theo NYT, bài phân tích mới được nhà virus học người Mỹ Jesse Bloom công bố hôm 22/6 đă củng cố thêm những giả thuyết trước đó cho rằng nhiều chủng virus corona có thể đă tồn tại và lây lan ở Vũ Hán trước khi ổ dịch đầu tiên liên quan đến chợ hải sản Hoa Nam vào tháng 12/2019 được xác nhận.
Gần đây, chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden đă đẩy mạnh điều tra nguồn gốc COVID-19 và tập trung vào giả thuyết cho rằng virus SARS-CoV-2 ṛ rỉ từ pḥng thí nghiệm. Tiết lộ mới của ông Bloom không củng cố hay làm giảm giá trị của giả thuyết ṛ rỉ, nhưng nó đă đặt ra câu hỏi về lư do các tŕnh tự gen gốc bị xóa, đồng thời mở ra khả năng khôi phục các dữ liệu liên quan khác.
Tiến sĩ Michael Worobey, một nhà sinh vật học tiến hóa tại Đại học Arizona, nhận định: "Đây là một công tŕnh tuyệt vời và có thể thúc đẩy đáng kể nỗ lực t́m hiểu nguồn gốc của SARS-CoV-2."
Theo NYT, Tiến sĩ Bloom là nhà virus học tại Trung tâm Nghiên cứu Ung thư Fred Hutchinson (Seattle, Washington, Mỹ). B́nh luận về việc các tŕnh tự gen bị xóa một cách bí ẩn, ông Bloom nói rằng điều này rất "đáng ngờ".
Tŕnh tự di truyền của các mẫu virus SARS-CoV-2 nắm giữ những manh mối quan trọng về cách nó lây lan sang người - có thể là từ động vật như dơi. Tŕnh tự gen của những mẫu virus thu thập từ các bệnh nhân đầu tiên có giá trị nhất v́ nó có thể giúp các nhà khoa học tiếp cận gần hơn với chuỗi lây nhiễm ban đầu.
Chợ hải sản Hoa Nam, ảnh chụp vào tháng 1/2020. Ảnh: AP
Trong quá tŕnh xem xét các dữ liệu di truyền do nhiều nhóm nghiên cứu công bố, Tiến sĩ Bloom đă lật lại một nghiên cứu vào tháng 3/2020 với một bảng tính bao gồm thông tin về 241 tŕnh tự di truyền được các nhà khoa học tại Đại học Vũ Hán thu thập, cùng thông tin các tŕnh tự này đă được tải lên cơ sở dữ liệu trực tuyến có tên là Sequence Read Archive do Thư viện Y khoa Quốc gia của chính phủ Mỹ quản lư
Nhưng khi ông Bloom t́m kiếm các thông tin nói trên trong cơ sở dữ liệu Sequence Read Archive vào đầu tháng này, ông nhận được kết quả là "không t́m thấy mục nào."
Ông Bloom đă trở lại với bảng tính nói trên để t́m thêm manh mối, theo đó ông nhận được thông tin về người thu thập 241 tŕnh tự gen là nhà khoa học tên là Aisi Fu tại bệnh viện Nhân dân ở thành phố Vũ Hán, Trung Quốc.
Sau khi lục t́m các tài liệu y khoa, Tiến sĩ Bloom cuối cùng cũng đă t́m thấy một nghiên cứu khác được đăng lên Internet vào tháng 3/2020, người thực hiện là Tiến sĩ Fu và các đồng nghiệp. Nghiên cứu này nói về một thử nghiệm mới đối với virus SARS-CoV-2. Các nhà khoa học Trung Quốc đă công bố nghiên cứu này trên một tạp chí khoa học vào tháng 6/2020.
Trong nghiên cứu trên, các nhà khoa học cho biết họ đă nghiên cứu 45 mẫu dịch mũi thu được từ "bệnh nhân ngoại trú nghi nhiễm COVID-19 trong giai đoạn đầu của dịch bệnh". Sau đó, các nhà nghiên cứu đă t́m kiếm một phần vật chất di truyền của SARS-CoV-2 trong các miếng gạc. Tuy nhiên họ không công bố tŕnh tự gen thu thập được từ các mẫu, mà chỉ công bố một số đột biến trong virus.
Tuy nhiên, dựa trên một số manh mối, Tiến sĩ Bloom cho rằng 45 mẫu bệnh phẩm này chính là nguồn gốc của 241 tŕnh tự gen biến mất bí ẩn trên Internet.
Khi xem xét kho lưu trữ, Tiến sĩ Bloom phát hiện ra rằng nhiều tŕnh tự gen đă được lưu trữ dưới dạng tệp trên Google Cloud. Mỗi tŕnh tự được lưu trong một tệp và tên của các tệp có cùng một định dạng cơ bản.
Từ thông tin này, Tiến sĩ Bloom đă khôi phục được 13 chuỗi tŕnh tự gen bị "mất tích", và kết hợp 13 tŕnh tự gen vừa t́m được với các tŕnh tự khác của SARS-CoV-2 được công bố từ đầu đại dịch.
Ông nói với NYT: Các mẫu virus SARS-CoV-2 từ chợ hải sản Hoa Nam (Vũ Hán) có 3 đột biến khác so với các mẫu SARS-CoV-2 được thu thập vài tuần sau đó. Nói cách khác, những loại virus sau này giống với virus corona được phát hiện ở dơi, củng cố thêm giả thuyết rằng một số chủng virus ban đầu không lây nhiễm qua chợ hải sản.
Tiến sĩ Bloom nhận thấy các tŕnh tự gen bị xóa mà ông mới khôi phục từ Google Cloud cũng thiếu các đột biến bổ sung đó. "Chúng giống với virus corona ở dơi hơn 3 bước so với virus từ chợ cá Hoa Nam", ông cho biết.
Theo nhà khoa học này, điều này có thể là minh chứng cho thấy trước khi virus SARS-CoV-2 lây đến chợ hải sản, nó đă xuất hiện và lây nhiễm ở Vũ Hán từ một thời gian trước đó. "Có thể bức tranh chúng ta đang có dựa trên những tŕnh tự gen được công bố chưa phải là toàn cảnh", ông nói.
Tiến sĩ Bloom thừa nhận rằng kết luận này chưa thể được xác nhận ngay, mà cần tiến hành phân tích sâu hơn về tŕnh tự gen của virus.
Trong khi vẫn chưa t́m thấy thấy bất cứ lư do nào để giải thích về việc các tŕnh tự gen bị xóa, ông Bloom hiện đang tiếp tục nỗ lực t́m kiếm manh mối trên mạng nhằm xác định nguồn gốc COVID-19./.
