Trải qua 35 năm với 10.000 cuộc phỏng vấn và 134 lời thú tội, vụ ám sát Thủ tướng Thụy Điển Olof Palme tới nay vẫn chưa có câu trả lời thỏa đáng.
Thủ tướng Thụy Điển Olof Palme bị ám sát bên ngoài một rạp chiếu phim vào tháng 2 năm 1986 (Ảnh: Wikipedia)
Vào ngày 10 tháng 6, công tố viên trưởng, Krister Petersson, đă xác định kẻ giết người là Stig Engström, một nhân chứng trong cuộc điều tra ban đầu. Tuy nhiên, cơ quan chính quyền đă không thể thi hành án Engström v́ ông này đă chết vào năm 2000, nguyên nhân là do tự sát. Engström không phải là người đầu tiên bị buộc tội trong vụ án nổi tiếng nhất Thụy Điển này.
Năm 1989, một người đàn ông tên là Christer Pettersson bị kết tội giết Thủ tướng Palme, lănh đạo Đảng Dân chủ Xă hội của Thụy Điển. Pettersson từng có quá khứ phạm tội, bao gồm cả tiền án ngộ sát. Thêm vào đó, bà Lisbeth, vợ của Olof Palme, cũng đă xác định anh ta có trong nhóm những người có mặt tại hiện trường vụ án. Nhưng ṭa phúc thẩm sau đó đă không thể kết tội người đàn ông này v́ công tố viên không xuất tŕnh được vũ khí giết người.
Engström tŕnh diện cảnh sát vào năm 1986 v́ anh ta có mặt ngay sau khi vụ án xảy ra. Anh ta nói rằng ḿnh là một trong những người đầu tiên có tại hiện trường và đă cố gắng giúp sơ cứu vị Thủ tướng. Tuy nhiên, trưởng nhóm điều tra Hans Melander cho biết có một số vấn đề trong câu chuyện mà Engström đang mô tả. Thật thú vị, Engström cũng là một đối thủ chính trị của của Palme trong cuộc đua chức vị Thủ tướng vào năm 1969.
Olof Palme được coi là đi đầu ủng hộ cho những giá trị nhân đạo và b́nh đẳng của người dân ở Thụy Điển (Ảnh: Wikipedia)
Ông Palme có xuất thân quư tộc, từng học ở Mỹ và trở thành một người theo chủ nghĩa xă hội thẳng thắn. 15 năm cầm quyền của ông đă định vị Thụy Điển là một nền dân chủ tiên tiến, giàu có, ủng hộ b́nh đẳng và các giá trị nhân đạo. Tầm nh́n tiến bộ của Palme và sự phản đối của ông đối với Chiến tranh Việt Nam, chế độ phân biệt chủng tộc ở Nam Phi và các chế độ độc tài trên toàn thế giới đă khiến ông có nhiều kẻ thù.
Năm 1992, Engström đă trao đổi với nhà báo Jan Arvidsson, nói về vụ giết người. Trong cuộc phỏng vấn, Engström cung cấp chi tiết về một vũ khí giết người có thể được sử dụng. Tuy nhiên người này cho biết: "Cá nhân tôi sẽ sử dụng một vũ khí linh hoạt hơn, cỡ ṇng nhỏ hơn nếu tôi là kẻ sát nhân."
Mặc dù vụ án của vị Thủ tướng Palme đă chính thức khép lại theo luật nhưng rất nhiều người Thụy Điển vẫn không từ bỏ. Công tố viên Petersson vẫn không đưa ra được bằng chứng thuyết phục về lư do tại sao anh ta lại cho rằng Engström là kẻ giết người. Vũ khí giết người vẫn mất tích sau 738 lần thử nghiệm những loại khác nhau. Sự nghi ngờ đă bao phủ lên cuộc điều tra v́ cảnh sát đă không niêm phong hiện trường vụ án và lời khai nhân chứng có nhiều lỗ hổng. Mårten, con trai của Olof Palme, thừa nhận rằng những sai sót đă làm hỏng cuộc điều tra về cha ḿnh. Tuy nhiên, anh ấy nói: "Tôi nghĩ rằng vụ án nên được dừng lại."
Phần bia mộ của ông Olof Palm vẫn được nhiều người tưởng nhớ (Ảnh: Wikipedia)
Phá giải được vụ án giết vị Thủ tướng Thụy điển có thể là một tin tốt cho quốc gia đă hứng chịu số người chết đặc biệt cao trong đại dịch Covid-19. Thụy Điển, nước không tham chiến kể từ năm 1814, đă tránh được những tổn thương lịch sử của các nước láng giềng châu Âu và trở thành quốc gia đi đầu trong việc thúc đẩy ḥa b́nh và hợp tác quốc tế. Nhưng vụ ám sát Palme, người đại diện cho những giá trị này, là một trong những sự kiện nội địa gây chấn động đất nước.
Người Thụy Điển thường nói về những sự kiện kiểu này như một mất mát đối với một quốc gia nổi tiếng là ḥa b́nh, đáng tin cậy. Theo nghĩa đó, việc kết thúc vụ án của Palme thể hiện sự mâu thuẫn đối với lịch sử hiện đại của họ. Thủ tướng đương nhiệm Stefan Löfven của Thụy Điển cho biết: "Vụ án trên đường Sveavägen là một cuộc khủng hoảng, một vết thương, một câu đố không có lời giải. Vụ thủ tướng bị sát hại là một chấn thương tâm lư của quốc gia. Tôi hy vọng rằng vết thương có thể bắt đầu lành lại."
VietBF@sưu tập
