Theo như bức ảnh mô tả cảnh một người đàn ông rơi tự do từ trên ṭa Tháp Đôi Trung tâm Thương mại Thế giới (WTC), ở thời khắc trước khi nó sụp đổ, được Richard Drew ghi lại h́nh ảnh của một người đang rơi tự do này lại bị người đời hỏi rằng làm sao ông có thể "máu lạnh" đến mức như thế. Nhưng với Drew, đó là cách để người chết c̣n sống măi.
11/9/2001 là một sự kiện kinh hoàng không chỉ với nước Mỹ, mà c̣n gây chấn động cho cả thế giới. Quá nhiều thương vong đă xảy ra. Quá nhiều h́nh ảnh kinh khủng được ghi lại. Nhưng trong số đó có một tấm h́nh cực kỳ ám ảnh, đến mức phóng viên ảnh chụp nó là Richard Drew c̣n bị lên án là một kẻ "máu lạnh". Bức ảnh mô tả cảnh một người đàn ông rơi tự do từ trên ṭa Tháp Đôi Trung tâm Thương mại Thế giới (WTC), ở thời khắc trước khi nó sụp đổ.
Những ngày sau vụ tấn công, tấm h́nh này được một số tờ báo tại Mỹ đăng tải, nhưng sau đó buộc phải gỡ bỏ v́ phản ứng đầy kích động từ độc giả, cho rằng nó quá thảm khốc và gây ám ảnh.
Đến nay, danh tính của "Người đàn ông rơi" vẫn chưa ai rơ, nhưng có ư kiến cho rằng đó là nhân viên của một nhà hàng trên ṭa phía Bắc. C̣n với Drew - người đă chụp tấm ảnh, đằng sau đó là cả một câu chuyện dài.
*Bài viết lược dịch từ lời chia sẻ của Richard Drew trong cuốn sách "September 11: The 9/11 Story, Aftermath and Legacy".
Gia đ́nh tôi gọi nó là "bức ảnh không thể quên". Nhiều biên tập báo chí từ chối in nó. C̣n những bên chấp nhận đăng, chỉ một ngày sau khi ṭa nhà WTC sụp đổ đă phải nhận về hàng trăm lá thư phản đối.
Tấm ảnh bị xem là sản phẩm máu lạnh, tàn nhẫn, ghê tởm. Và rồi nó biến mất.
20 năm trôi qua, tôi vẫn nhận được những câu hỏi về nó, nhưng là về những vấn đề khác. Tôi được mời đến phỏng vấn trên truyền h́nh quốc gia, với các kênh từ nước ngoài, rồi được đi diễn thuyết khắp các trường đại học. Tạp chí Esquire từng đăng một bài viết 7000 chữ để mô tả về tính biểu tượng của bức ảnh trên góc độ nghệ thuật. Ngài Elton John th́ gọi nó là "một trong những bức h́nh hoàn hảo nhất trong lịch sử nhiếp ảnh".
Ṭa Tháp Đôi sụp đổ
Tất cả sự đối nghịch ấy là dành cho duy nhất một tấm h́nh trong hàng trăm bức chụp vội, trước khi người ta kéo tôi về chỗ trú ẩn lúc ṭa tháp đổ sụp xuống.
Đồng nghiệp tôi gọi nó là "bức ảnh nổi tiếng nhất nhưng chưa ai được xem". Có điều thực tế là nhiều người đă xem rồi. Cứ nhắc đến nó đi, người ta sẽ nhớ ra nó, thậm chí là c̣n với góc độ khá hài hước nữa. Một bức ảnh khiến người ta ớn lạnh, nhưng lại xoay nó ngang ngửa để t́m những góc cạnh hài hước hơn? Thật trớ trêu.
Những con người rơi tự do
Buổi sáng định mệnh ấy, tôi đứng dưới ṭa tháp phía Bắc, tại góc đường West và Vesey. Cột khói dày đặc đến mức không thể quan sát, mà thở cũng rất khó khăn. Tôi nghe thấy rất nhiều tiếng rơi vỡ, tưởng rằng đó là gạch đá. Nhưng tôi đă nhầm! Đó là tiếng người va vào vỉa hè.
Tôi hướng đến một người đang rơi, đưa máy lên và chụp khoảng 8 tấm. Lại có tiếng ồn rất lớn vang lên - có thể là tiếng nổ. Nhưng tôi không quan tâm mà vẫn tiếp tục chụp ảnh, chỉ nghĩ rằng có thể là một chiếc mái nhà đổ sụp. Có điều đó không đơn giản là một cái mái nhà, mà là cả ṭa WTC đang đổ xuống. Tôi không biết điều đó v́ đă đứng quá gần.
Một nhân viên khẩn cấp đă cứu tôi bằng một cú giật mạnh. Ṭa tháp đổ sụp về phía chúng tôi trong lúc bỏ chạy. Vậy mà tôi vẫn kịp dừng lại để chụp thêm 9 tấm nữa.
Nghe thật ngu ngốc đúng không? Nhưng lúc đó tôi shock tột độ. Mà khi đang hoảng sợ, con người ta thường làm những điều theo bản năng.
Việc phải chứng kiến thảm kịch ngay trước mắt khiến tôi bị ám ảnh trong thời gian dài. Đến giờ, tôi vẫn để ư mọi chiếc máy bay lướt qua trên đầu, tự hỏi đó là bạn hay thù. Nhưng bản thân tấm ảnh hay sự kiện ấy chẳng phải thứ khiến tôi mệt mỏi nhất, mà là thái độ của công chúng.
Người ta cứ liên tục hỏi tôi rằng làm sao tôi có thể "máu lạnh" đến mức chụp ảnh về người sắp chết? Nhưng tôi chưa bao giờ nghĩ như vậy. Tôi chụp ảnh để lưu lại khoảnh khắc cuối cùng của một đời người. Mỗi khi ngắm ảnh, tôi thấy anh ta đang sống.
Cũng chẳng phải lần đầu tôi chụp ảnh về người sắp chết. Năm 21 tuổi, tôi được phân công đứng sau Robert F. Kennedy (RFK) vào hôm ngài bị ám sát. Lần ấy, tôi ở gần đến mức máu của ông bắn cả lên áo tôi. Những bức ảnh được chụp trong trạng thái đẫm nước mắt ấy đă khiến tôi suy sụp suốt 35 năm sau đó.
Nhưng chẳng ai từ chối in nó cả, không giống như cách họ nh́n vào tấm ảnh ngày 11/9. Đă không có ai chối bỏ nó, mà thật khó để hiểu được tại sao. Có lẽ, nó nằm ở thân phận và sự đồng cảm.
RFK bị ám sát, rất nhiều người thương tiếc ông, nhưng ông là một nhân vật lớn. Chúng ta th́ khác, đa số chỉ là người b́nh thường, làm công ăn lương, không phải nhân vật tiếng tăm ǵ, cũng giống như người đàn ông rơi xuống từ ṭa Tháp Đôi.
Tom Junod - tác giả bài viết trên tạp chí Esquire đă phỏng vấn gia đ́nh của một vài nạn nhân để xác định danh tính "Người đàn ông rơi" - người được anh gọi là "chiến binh vô danh 9/11". Junod nhận ra rằng phản ứng của họ rất khác nhau, tùy vào cảm nhận về cái chết. Một số tức giận với ư tưởng thân nhân của họ đă nhảy xuống và chọn cái chết dù c̣n gia đ́nh. Số khác th́ ca ngợi đó là một hành động anh hùng.
Dĩ nhiên, cả hai ư kiến trên đều bỏ qua những thực tế khó chịu, rằng nếu nạn nhân chọn ở lại th́ cũng khó sống sót, hay có thể đă buộc phải nhảy xuống v́ không thể thở được nữa. Nhưng dù thế nào, danh tính của người này, tôi nghĩ ḿnh đă xác nhận được.
Anh ta là tôi, là bạn, là chúng ta, là bất kỳ ai.
Games
