Người dân đi bộ về quê đoạn qua tỉnh lộ DT747 –
Ảnh: VTC
28 người dân tộc Đan Lai biết rơ hành tŕnh 1,400km đi bộ về quê không hề dễ dàng, v́ họ không có tiền, chẳng có xe dù chỉ là chiếc xe đạp, nhưng họ vẫn quyết tâm lên đường.
Một ngày đầu Tháng Mười khởi hành từ B́nh Dương, từng ḍng người cơng theo lỉnh kỉnh thứ đồ trên lưng, men theo các trục đường lớn đi bộ về cửa ngơ phía Bắc. Khi đèn đường c̣n chưa kịp sáng, họ gọi nhau, nhắc nhở đi sát vỉa hè.
Họ hầu hết là người dân các tỉnh Tây Nguyên, miền Trung đến B́nh Dương làm công nhân. Đă ba tháng nay, các nhà máy đóng cửa do dịch COVID-19, họ không c̣n việc làm. Hồi hương là lựa chọn duy nhất trong lúc này.
Trên tỉnh lộ DT747 đoạn qua huyện Bắc Tân Uyên, phóng viên VTC bắt gặp họ đang tṛ chuyện với nhau bằng thứ tiếng thật lạ. Nhiều người trong số họ không mang giày dép.
Dừng xe hỏi chuyện, chúng tôi nhận được ánh nh́n dè chừng từ họ. Vẫn là thứ tiếng khó hiểu đó, họ bảo nhau rồi gật đầu “bầu” một người tiếp chuyện chúng tôi. “Đi về quê… Nỏ (không) có tiền nộp cho nhà trọ nên đi về quê”, người đại diện nh́n chúng tôi trả lời.
Người được bầu làm đại diện đoàn là chị La Thị Lư. Đoàn của chị Lư đều là người Đan Lai – dân tộc thiểu số sinh sống chủ yếu ở miền núi phía Tây tỉnh Nghệ An. Từ đầu năm, chị cùng chồng là anh Lu Văn Sửu và mọi người đón xe đ̣ rời xă Môn Sơn (huyện Con Cuông, tỉnh Nghệ An) vào B́nh Dương mưu sinh.
Thế nhưng, vào B́nh Dương được vài tháng, chỗ ở vừa ổn định để bắt đầu công việc th́ dịch tới. Thất nghiệp, lựa chọn về hay ở làm vợ chồng chị trằn trọc nhiều đêm. Cuối cùng, anh Lu Văn Sửu quyết định ra về.
“Tui ở lại, định chờ hết dịch rồi đi mần kiếm tiền gửi về cho chồng nuôi con, rứa mà dịch đến giờ không hết. Ba tháng rồi, công ty vẫn đóng cửa, chưa được đi mần nên tụi tui về. Hết tiền rồi, mỗi người giờ c̣n có vài trăm ngh́n trong người, ở lại th́ lấy tiền mô nộp cho nhà trọ. Phải về, phải về!”, chị Lư kể.
Tiền không, xe máy không, xe đạp cũng không, nhóm người Đan Lai quyết định đi bộ. Họ biết rơ hành tŕnh 1,400km không hề dễ dàng, có thể mất một tuần, một tháng hay nhiều hơn thế nữa, nhưng rồi họ vẫn quyết lên đường.
Hành trang mang theo của mỗi người là những gói ḿ, những chai nước lọc, xoong nồi và vài bộ quần áo. Xuất phát từ sáng sớm, song đến chiều tối họ vẫn chưa thể ra khỏi địa phận B́nh Dương.
“Tụi tui tính đi bộ nửa tháng là về đến nhà. Một gói ḿ tôm ba ngh́n, mỗi ngày ăn hai gói, 15 ngày 30 gói là hết 90 ngh́n. Thêm tiền nước và phát sinh nữa, tụi tui tính tất cả hết khoảng 300 ngh́n mỗi người. Về nhà, ăn th́ có lúa tự gieo, rau tự trồng, không phải trả tiền nhà trọ. Không giàu nhưng không mắc nợ, không chết đói”, chị Lư nói.
Khi chúng tôi hỏi v́ sao có một số người trong đoàn dù có dép nhưng lại đi chân trần, chị Lư chỉ vào ngón chân út sưng tấy: “Mang dép đi bộ nhiều, sưng, đau, phải tháo ra”.
Chúng tôi để ư, 27 người đi cùng chị La Thị Lư đều rất kiệm lời. Có thể v́ họ ngại, cũng có thể v́ họ sợ tiếp xúc với người lạ, hoặc v́ một lư do nào đó họ không muốn chúng tôi chụp h́nh.
Theo UBND tỉnh B́nh Phước, riêng ngày 3 Tháng Mười, tỉnh đă tổ chức 13 chuyến xe khách 45 chỗ chở hơn 500 người dân về quê. Những chuyến xe này không phân biệt người dân tỉnh nào, miễn là người lao động đang muốn hồi hương, tỉnh sẵn sàng hỗ trợ.
Khi người dân đến khu vực giáp ranh B́nh Dương và B́nh Phước, xe khách của tỉnh B́nh Phước sẽ chở người dân đến địa bàn giáp ranh với tỉnh Đắk Nông, tiếp tục hành tŕnh về quê. Nếu các tỉnh tiếp theo tổ chức hỗ trợ, người dân sẽ giảm được thời gian đáng kể.
Tộc người Đan Lai là một trong những dân tộc ít người của Việt Nam, hiện chỉ sinh sống tại một số điểm ở huyện miền núi Con Cuông, Nghệ An.
Tộc người này có nguồn gốc từ người Kinh, chủ yếu là ḍng họ La.
Theo tương truyền, cách đây hàng trăm năm, ḍng họ này vốn ở miền Hoa Quân (nay thuộc huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An). Bạo chúa Hoa Quân lúc ấy buộc họ phải t́m cho ra 100 cây nứa bằng vàng, một chiếc thuyền chèo liền mái, nếu không sẽ thảm sát tất cả.
Sợ bị giết hại, cả làng họ La gồng gánh nhau trốn chạy lên núi. Họ chạy măi, khi đến thượng nguồn sông Giăng, huyện Con Cuông, nơi không c̣n nghe thấy tiếng người, mới dám dừng chân định cư và h́nh thành tộc người Đan Lai ngày nay.
Người Đan Lai có tục ngủ ngồi để đề pḥng thú dữ và bạo chúa truy đuổi. Theo một số tài liệu th́ hiện tộc này có khoảng 3,000 người.
Không chỉ cuộc sống khó khăn, tộc người Đan Lai c̣n xảy ra t́nh trạng hôn nhân cận huyết, tảo hôn dẫn đến suy thoái về giống ṇi. Có trường hợp chỉ sinh năm 1984 (37 tuổi) nhưng nay đă có cháu nội – ngoại.
