Mười năm sau cái chết của cựu Tổng thống Muammar Gaddafi, Libya đang ở giữa tiến tŕnh ḥa b́nh mong manh nhằm chấm dứt một thập niên hỗn loạn và đổ máu. T́nh trạng hỗn loạn kéo dài đă nuôi dưỡng h́nh thức hoài niệm về thời đại Gaddafi, nhất là khi người con trai Saif al-Islam tuyên bố tranh cử Tổng thống.Cố Tổng thống Gaddafi là người nắm quyền lănh đạo ở Libya hơn 42 năm và bị quân nổi dậy bắt vào ngày 20-10-2011 và sau đó được tuyên bố là đă chết tại quê nhà. Ba người con trai của ông gồm Mutassim, Khamis và Saif al-Arab cũng bị giết trong cuộc xung đột năm 2011. Riêng người con nổi tiếng nhất, Saif al-Islam – từng được ông Gaddafi ngầm xác nhận sẽ kế nhiệm một ngày nào đó và từng được phương Tây coi là nhà cải cách dân chủ th́ may mắn thoát chết.
Bị bắt vào tháng 11-2011, Saif al-Islam đă bị kết án tử h́nh vắng mặt ở Tripoli vào năm 2015 sau một phiên ṭa khẩn trương. Bị Ṭa án H́nh sự quốc tế (ICC) truy nă về tội ác chống lại loài người, ông cũng bị tuyên một bản án và đă ra tù ở Zintan vào năm 2017. Cùng tháng đó, chính phủ có trụ sở tại Tobruk do Khalifa Haftar lănh đạo tuyên bố lệnh ân xá toàn bộ cho Saif al-Islam. Từ đó ông rút lui khỏi sự chú ư của công chúng.Tháng 7 vừa qua, người đàn ông 49 tuổi này lần đầu tiên phá vỡ sự im lặng của ḿnh và trả lời phỏng vấn của tạp chí New York Times. Và khi Libya thống nhất tổ chức bầu cử Tổng thống vào ngày 24-12, Saif al-Islam đă tuyên bố trở lại chính trường. Ông đăng kư tham gia tranh cử Tổng thống ở thành phố Sebha phía Nam Libya hôm 11-11. Ủy ban Bầu cử quốc gia cấp cao Libya, cũng xác nhận thông tin này.
Emadeddin Badi, một chuyên gia về Libya và là nhà nghiên cứu tại Thinktank nói với hăng France 24: “Không phải là không thể thấy một Gaddafi lên nắm quyền ở Libya trong tương lai xa. Nhưng có lẽ lần này vẫn c̣n quá sớm. Có rất ít cơ hội cho thấy ứng cử viên Saif al-Islam sẽ giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống vào tháng 12”.
Nhưng Emadeddin Badi cũng cảnh báo rằng, gia tộc Gaddafi, và đặc biệt là Saif al-Islam vẫn c̣n phổ biến trong giới hoài niệm và các quan chức của chế độ cũ cũng như trong số các gia tộc trung thành với gia đ́nh nhà độc tài này. T́nh cảm ủng hộ Gaddafi cũng kéo dài trong một bộ phận dân chúng Libya v́ những thất vọng trước sự bất ổn kinh niên và nạn bạo lực hoành hành khắp đất nước trong thập niên qua.
Cũng theo nhà nghiên cứu này, trong những năm gần đây, vị thế của Saif al-Islam chỉ tăng lên trong một số cộng đồng nhất định. Nhưng các vấn đề về kinh tế, an ninh hoặc chính trị đă khơi dậy nhiều hoài niệm về những năm của “triều đại Gaddafi”.Bất chấp cuộc họp của các nhà lănh đạo thế giới ở Paris (Pháp) hôm 11-11 kêu gọi tổ chức một cuộc bầu cử vào ngày 24-12, Quốc hội Libya vẫn chưa thống nhất được ngày và thể thức chính xác của cuộc bầu cử Tổng thống. Nên việc lá đơn đăng kư tranh cử của Saif al-Islam có được xét hay không vẫn c̣n bỏ ngỏ. Hôm 15-11, Ủy ban Bầu cử quốc gia cấp cao Libya đă xóa thông tin nói rằng Saif al-Islam đang t́m kiếm 5.000 đề cử cần thiết. Sự tham gia của ông trong cuộc bầu cử ở Libya cũng đang bị Thổ Nhĩ Kỳ phản đối.
Chiến dịch thu phục ḷng tin
Hiện Libya đang được điều hành bởi chính phủ lâm thời được Quốc hội nước này thông qua vào tháng 3-2021. Chính phủ lâm thời thay thế hai chính quyền trước đó tại Libya, bao gồm Chính phủ Đoàn kết dân tộc (GNA) được Liên Hiệp Quốc (LHQ) công nhận và Lực lượng tự xưng Quân đội quốc gia Libya (LNA) của Tướng Khalifa Haftar.
Sau khi tuyên bố tham gia tranh cử Tổng thống, Saif al-Islam đă thuê một công ty truyền thông của Israel để điều hành chiến dịch vận động tranh cử. Đáng chú ư là Tướng Khalifa Haftar cũng thuê công ty này đại diện cho ḿnh. Tờ Israel Hayom đưa tin, cả hai ứng cử viên đều liên hệ riêng với công ty tư vấn của Israel khiến công ty này buộc phải đăng kư một chi nhánh mới ở Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) để có thể có hai đơn vị riêng biệt thực hiện các chiến dịch tranh cử.
Một số nhà quan sát th́ cho rằng, nhiều khả năng, cuộc tranh cử Tổng thống ở Libya sẽ là cuộc đua thực sự giữa Tướng Khalifa Haftar và Saif al-Islam. Các trợ lư của Saif al-Islam ở London đang gợi ư ông sớm đưa ra quan điểm mới của ḿnh để ai cũng biết ông có tư tưởng chính trị khác với cha ḿnh.Saif al-Islam là con trai thứ hai của cố Tổng thống Gaddafi với người vợ thứ hai Safia Farkash. Ông từng thay mặt cha ḿnh thực hiện các vai tṛ quan hệ công chúng, ngoại giao và đă công khai từ chối lời đề nghị của cha ḿnh cho vị trí cao thứ hai của đất nước cũng như không giữ chức vụ chính thức nào trong chính phủ.
Saif al-Islam tốt nghiệp cử nhân khoa học kỹ thuật tại Đại học Al Fateh của Tripoli năm 1994 và lấy bằng MBA tại trường kinh doanh Imadec của Vienna (Áo) vào năm 2000. Năm 2005, Saif al-Islam được Diễn đàn Kinh tế thế giới trao tặng danh hiệu "Nhà lănh đạo trẻ toàn cầu". 3 năm sau, ông lấy bằng Tiến sĩ tại trường Đại học Kinh tế London với luận án về "Vai tṛ của xă hội dân sự trong việc dân chủ hóa các thể chế quản trị toàn cầu: từ 'quyền lực mềm' đến việc ra quyết định tập thể?".
Saif al-Islam cũng từng là Chủ tịch của Hiệp hội quốc gia về kiểm soát ma túy và chất gây nghiện Libya (DNAG). Năm 1998, ông thành lập tổ chức từ thiện mang tên “Quỹ từ thiện quốc tế Gaddafi”, tổ chức chuyên can thiệp vào nhiều t́nh huống bắt giữ con tin liên quan đến các chiến binh Hồi giáo và cuộc khủng hoảng xét xử HIV ở Libya.
Trong nỗ lực ngoại giao quốc tế, Saif al-Islam là người tham gia các cuộc đàm phán dẫn đến việc Libya từ bỏ chương tŕnh vũ khí hủy diệt hàng loạt vào năm 2002–2003. Saif al-Islam đă đưa ra đề xuất nhằm giải quyết vĩnh viễn xung đột giữa Israel và Palestine thông qua một giải pháp một nhà nước thế tục, liên bang, cộng ḥa.
Ông cũng đă chủ tŕ các cuộc đàm phán ḥa b́nh giữa Chính phủ Philippines và Mặt trận Giải phóng Hồi giáo Moro tại Tripoli; tham gia đàm phán bồi thường giữa Italy và Lybia; đàm phán với Mỹ để kư kết một thỏa thuận toàn diện thực hiện bất kỳ khoản thanh toán nào khác cho các nạn nhân Mỹ trong các cuộc tấn công khủng bố được cho là nguyên nhân tại Libya như vụ đánh bom vũ trường Berlin năm 1986, vụ đánh bom Lockerbie năm 1988 và chuyến bay UTA 772 năm 1989 ném bom…Saif al-Islam đă thể hiện quyết tâm từ từ chinh phục ḷng dân và lấy lại niềm tin đối với công chúng quốc tế. Ayman Abu Ras, người phát ngôn của Mặt trận B́nh dân Giải phóng Libya (PFLL) nói rằng Saif al-Islam muốn tập trung vào một chương tŕnh "cải cách", cụ thể là các dự án tái thiết. Chuyên gia Emadeddin Badi nhận định, việc Saif al-Islam trở lại nắm quyền được nhiều người coi là một kịch bản hợp lư nói lên rất nhiều điều, không chỉ về t́nh trạng hiện tại của giai cấp chính trị Libya mà c̣n về các chiến lược địa chính trị của các cường quốc nước ngoài.
"Chúng ta không được quên rằng lần xuất hiện đầu tiên của ông ấy trên phương tiện truyền thông chỉ dành cho tờ New York Times. Tuy nhiên, công chúng Libya không quen đọc tờ báo Mỹ này. Thực tế, Saif al-Islam vẫn là một lựa chọn chính trị có thể khiến một số bên nước ngoài quan tâm đến cuộc xung đột ở Libya. Nhưng, ngoài những phức tạp có thể nảy sinh từ việc ông bị ṭa án Libya kết tội và lệnh bắt giữ của ICC, th́ viễn cảnh một Gaddafi trở lại nắm quyền vẫn chưa thực sự thuyết phục bởi gia tộc.
Gaddafi vẫn c̣n nhiều kẻ thù - những người sẽ làm mọi cách để ngăn cản con trai cố Tổng thống quay trở lại chính trường. Ngay cả khi Saif al-Islam lên nắm quyền, ông ấy cũng sẽ rất khó thiết lập quyền lực của ḿnh trên khắp Libya v́ đất nước bị chia cắt. Saif al-Islam chắc chắn phải biết rằng Libya phức tạp hơn nhiều so với năm 2011, vào thời điểm cha ông ấy qua đời”, Emadeddin Badi nhấn mạnh.Được biết, các ứng cử viên Tổng thống khác của Libya là cựu Bộ trưởng Nội vụ Fathi Bashagha – người đang thể hiện ḿnh là một ứng cử viên thỏa hiệp với sự ủng hộ mạnh mẽ của quốc tế và Chủ tịch Quốc hội Aguila Saleh. Thủ tướng tạm quyền hiện tại, Abdul Hamid al-Dbeibeh, cũng đang chuẩn bị tranh cử mặc dù có tranh căi về việc liệu vị trí hiện tại có ngăn cản ông làm như vậy hay không.
Tuy nhiên cả ba người này đều thực sự yếu thế hơn Tướng Khalifa Haftar, người đứng đầu cái gọi là Quân đội Quốc gia Libya – người được đánh giá sẽ là đối thủ chính của Saif al-Islam. Tướng Khalifa Haftar là một nhân vật hàng đầu ở miền Đông Libya nhưng cũng đă bị buộc vô số tội ác chiến tranh và đă thực hiện một cuộc tấn công kéo dài hàng năm trời nhằm vào Tripoli khiến nhiều người ở phía Tây đất nước không thể chấp nhận được.
Diễn Đàn Người Việt Hải Ngoại. Tự do ngôn luận, an toàn và uy tín. V́ một tương lai tươi đẹp cho các thế hệ Việt Nam hăy ghé thăm chúng tôi, hăy tâm sự với chúng tôi mỗi ngày, mỗi giờ và mỗi giây phút có thể. VietBF.Com Xin cám ơn các bạn, chúc tất cả các bạn vui vẻ và gặp nhiều may mắn.
Welcome to Vietnamese American Community, Vietnamese European, Canadian, Australian Forum, Vietnamese Overseas Forum. Freedom of speech, safety and prestige. For a beautiful future for Vietnamese generations, please visit us, talk to us every day, every hour and every moment possible. VietBF.Com Thank you all and good luck.
Games
