Khi biến chủng Omicron lây lan khắp thế giới, số ca nhiễm và tử vong tại Nhật Bản vẫn giảm mạnh một cách bí ẩn.
Các nhà khoa học ráo riết t́m hiểu "yếu tố X" tiềm năng dẫn đến xu hướng kỳ lạ này nhằm đề xuất cách đối phó với làn sóng dịch bệnh tiếp theo. Nhật Bản đă ghi nhận một số ca nhiễm Omicron trong cộng đồng, song tỷ lệ dương tính và tử vong nói chung vẫn thấp.
"Thành thật mà nói, chúng tôi không biết chính xác lư do đằng sau sự suy giảm đột ngột này", Taro Yamamoto, giáo sư về sức khỏe toàn cầu tại Viện Y học Nhiệt đới, Đại học Nagasaki, cho biết.
Thực tế, trong hai năm đại dịch, Nhật Bản luôn có tỷ lệ nhiễm và tử vong thấp hơn nhiều so với các nước phương Tây. Quốc gia chỉ trải qua một mùa hè ảm đạm khi bệnh viện và cơ sở y tế quá tải.
Dịch bệnh tại các nước châu Á nh́n chung ít nghiêm trọng hơn châu Âu và châu Mỹ, chủ yếu do chính phủ đă có kinh nghiệm ứng phó với SARS và MERS trước đây. Giới nghiên cứu cũng xem xét về gene di truyền, chế độ ăn uống và những yếu tố khác có thể giúp các nước Đông Á như Nhật Bản, Hàn Quốc thoát khỏi làn sóng Covid-19 tàn khốc.
Các chuyên gia Nhật Bản kiểm tra t́nh trạng thời tiết, mô h́nh lây lan theo chu kỳ của virus và khả năng người dân đă tiếp xúc với các chủng virus corona nhẹ trước đây, từ đó dẫn đến miễn dịch tự nhiên.
Nhật Bản hiện đă tiêm pḥng cho hầu hết dân số, người dân coi đeo khẩu trang là thói quen thường ngày. Điều này phần nào khiến số ca nhiễm thấp hơn.
"Rơ ràng, tiêm chủng, khẩu trang và giăn cách xă hội là yếu tố (ảnh hưởng đến diễn biến dịch bệnh). Song chúng không giải thích được v́ sao Covid-19 ở Nhật suy yếu một cách bất thường, đặc biệt khi so sánh với t́nh h́nh Hàn Quốc", giáo sư Yamamoto nói. "Vẫn chưa rơ liệu có yếu tố X nào đó tồn tại đặc trưng ở Nhật Bản hay Đông Á không. Xác định được điều đó có thể giúp chúng ta hiểu và kiểm soát được virus".
Tháng qua, số ca nhiễm theo ngày ở Nhật Bản dao động từ khoảng 60 đến dưới 200. Kể từ đầu tháng 11, nước này chỉ ghi nhận 5 trường hợp tử vong v́ Covid-19.
Người dân ăn trưa tại Tokyo, Nhật Bản, tháng 3/2020. Ảnh: NY Times
Một số chuyên gia lo ngại Nhật Bản đang thiếu hụt thử nghiệm, công tác truy vết chưa hiệu quả khiến giới chức bỏ sót ca nhiễm và tử vong. Theo Michinori Kohara, chuyên gia tại Viện Đô thị Tokyo, chính phủ có thể chỉ ghi nhận một phần tư số ca dương tính thực tế do nhiều bệnh nhân không có triệu chứng.
Nhưng ngay cả khi giả thuyết này đúng, số người mắc Covid-19 và tử vong ở Nhật Bản vẫn quá nhỏ so với Mỹ và châu Âu. Để có được bức tranh hoàn chỉnh, các chuyên gia điều tra bệnh viện, đánh giá hoạt động của hệ thống y tế. Họ cho biết đến nay, t́nh h́nh sáng sủa hơn nhiều so với mùa hè, khi nhiều cơ sở quá tải, thiếu giường đến mức chính phủ yêu cầu F0 điều trị tại nhà. Hiện các ca nhiễm nCoV đă được kiểm soát.
Thủ tướng Fumio Kishida ngày 17/12 cho biết chính phủ sẽ cung cấp xét nghiệm miễn phí, dễ tiếp cận kể từ cuối tháng này. Ông kêu gọi giới chuyên gia nghiên cứu về những sai lầm của chính phủ trong việc ứng phó Covid-19 hồi mùa hè để rút ra bài học cụ thể, đặc biệt liên quan đến các ca tử vong tại nhà.
"Người bệnh qua đời tại nhà có thể khiến ca tử vong trong thống kê thấp hơn thực tế. Nhưng con số này không đủ để thay đổi tỷ lệ tử vong nói chung", ông Yamamoto nhận định.
Nhật Bản kiểm soát chặt chẽ biên giới, đặc biệt khi Omicron xuất hiện. Ngày 16/12, nước này lần đầu ghi nhận ca nhiễm biến chủng chưa từng đi du lịch nước ngoài. Giới chức đă ghi nhận 159 trường hợp dương tính Omicron. Tuy nhiên, tổng số ca nhiễm vẫn ở mức thấp. Trong tuần qua, số ca mắc mới trung b́nh 7 ngày ở Tokyo là 25.
Taisuke Nakata, phó giáo sư kinh tế và chính sách công tại Khoa Kinh tế Đại học Tokyo, đă kiểm tra 6 giả thuyết giải thích lư do số ca nhiễm giảm đột ngột. Các yếu tố bao gồm: virus bùng phát và suy yếu theo chu kỳ 120 ngày; người dân chủ động tránh xa điểm nóng dịch bệnh; chương tŕnh tiêm chủng hiệu quả; thời tiết; khả năng miễn dịch cộng đồng và tỷ lệ nhân lên của nCoV thấp.
Họ phát hiện yếu tố cuối cùng (tỷ lệ nhân lên của nCoV) có thể là ch́a khóa. Song các chuyên gia không thể giải thích v́ sao virus sinh sôi chậm ở Nhật Bản, hoặc nguyên nhân chúng không lây lan khi chính phủ dỡ bỏ t́nh trạng khẩn cấp từ tháng 10.
T́nh h́nh này khiến các nhà khoa học Hàn Quốc bối rối. Trong một bài tham luận, Lee Duk-hee, giáo sư y tế dự pḥng tại Đại học Quốc gia Kyungpook ở Daegu, viết: "Nhiều người dân nước tôi hoang mang khi thấy số ca nhiễm và tử vong ở nước láng giềng gần như bằng 0".
Tuần trước, số ca nhiễm mới của Hàn Quốc vượt mức 7.000 lần thứ 5 trong tháng. Lượng bệnh nhân nghiêm trọng hoặc nguy kịch ngày càng tăng. Giới chức ban hành hướng dẫn điều trị tại nhà v́ t́nh trạng thiếu giường bệnh.
