Đó là Carl Gugasian. Tên này có bằng tiến sĩ, từng được đào tạo trong quân đội, hắn lập kế hoạch cướp hơn 50 ngân hàng khiến FBI đau đầu.
Tháng 4/2001, khi đang chơi trong rừng ở Radnor, Pennsylvania, hai cậu bé t́m thấy ống nhựa PVC kỳ lạ dài gần một mét được niêm phong, giấu trong cống bê tông. Bên trong ống là các tài liệu liên quan đến nhiều vụ cướp ngân hàng và hướng dẫn làm sạch một khẩu súng Baretta.
Khi được hai cậu bé dẫn đến khu rừng, cảnh sát t́m thấy một boongke sâu gần một mét chứa nhiều ống nhựa PVC và thùng chứa không thấm nước. Boongke được đào cẩn thận, lót bằng gạch và khối bê tông, chứa sách, bản đồ, ghi chú về 160 ngân hàng từ Virginia đến Connecticut, 5 khẩu súng, 500 viên đạn và 8 mặt nạ Halloween.
Một trong những boongke được phát hiện. Ảnh: aratherat
Cuộc điều tra được chuyển cho FBI. Không mất nhiều thời gian, FBI nhận ra kẻ đứng sau vụ này. Trong gần ba thập kỷ trước đó, một tên cướp ngân hàng đă liên tục gây án với thủ đoạn chuyên nghiệp khiến cơ quan thực thi pháp luật phải đau đầu. Hắn trở thành một trong những tên cướp ngân hàng khét tiếng nhất lịch sử nước Mỹ, có hồ sơ phạm tội dày nhất với hơn 50 vụ cướp ngân hàng trong 30 năm, tổng giá trị hơn 2 triệu USD.
Thủ đoạn trong các vụ cướp gần như giống nhau. Hắn hành động một ḿnh, mang theo súng, mặc quần áo rộng thùng th́nh và đeo mặt nạ kín mít - thường là mặt nạ nhân vật Freddy Krueger, kẻ sát nhân trong loạt phim A Nightmare on Elm Street. Luôn gây án vào tối thứ sáu, khoảng 10 phút trước khi ngân hàng đóng cửa, v́ thế hắn được gọi là "The Friday Night Bank Robber".
Dựa trên phân tích, cảnh sát có thể ước tính tuổi, chiều cao của nghi phạm và nhận định hắn có khả năng vận động nổi trội. Khi đang đứng, hắn có thể nhảy bật lên quầy, bắn phá ngăn kéo, lấy tiền mặt - bao gồm cả các nơi cất giấu bí mật được thiết kế để hạn chế trộm cướp, sau đó thoát ra ngoài trong chưa đầy hai phút. Họ cũng phỏng đoán hắn có thể từng phục vụ trong quân đội. Nhưng trước khi hai cậu bé vấp phải ống nhựa PVC, cảnh sát vẫn chưa có manh mối nào về danh tính của tên cướp.
Camera giám sát ghi lại h́nh ảnh tên cướp ngân hàng có biệt danh "The Friday Night Bank Robber" khi đang gây án. Ảnh: aratherat
Trong một boongke, cảnh sát t́m thấy một số sách huấn luyện vơ thuật và tờ rơi quảng cáo trường vơ thuật. Một trong những tờ quảng cáo là của trường dạy karate gần đó. Các nhân viên đă liên hệ với chủ sở hữu và hỏi xem họ có sinh viên nào ở độ tuổi trung niên mà thân h́nh gọn gàng, nhanh nhẹn hay không. Carl Gugasian, 55 tuổi, có đai đen bậc ba, được nêu tên. Các điều tra viên biết đă t́m thấy nghi phạm và đào sâu lư lịch người này.
Carl Gugasian sinh năm 1947 ở Pennsylvania. 15 tuổi, Carl bị bắn khi cướp một cửa hàng kẹo và bị đưa đến một trung tâm giam giữ vị thành niên địa phương trong 18 tháng. Học xong cấp ba, Carl lấy bằng cử nhân kỹ thuật điện và tham gia quân đội năm 1971, được huấn luyện về vũ khí chiến thuật và lực lượng đặc biệt. Sau đó, Carl tiếp tục đi học, lấy bằng thạc sĩ về phân tích hệ thống, bằng tiến sĩ về thống kê và xác suất. Dù rời quân ngũ, Carl vẫn thường chạy bộ trong khu phố với chiếc balô nặng để rèn thể lực và sức bền.
Theo tờ kê khai thuế, Carl là nhà tư vấn thống kê tự do, đồng thời là tay cờ bạc chuyên nghiệp, có nửa triệu USD trong ngân hàng.
Ngày 7/2/2002, Carl bị bắt tại thư viện Philadelphia, nơi ông ta thường xuyên đến để nghiên cứu và sao chụp các bản đồ địa h́nh. Ban đầu Carl giữ im lặng, nhưng sau đó thú tội. Các nhân viên FBI cho rằng người mẹ 79 tuổi, hai anh trai và bạn gái đă thay đổi suy nghĩ của Carl. Không ai trong số họ biết về cuộc sống bí mật của ông ta.
Khi được hỏi tại sao lại chọn nghề cướp ngân hàng, Carl giải thích khi bị bắt và đưa đến trung tâm giam giữ vị thành niên v́ tội ăn trộm một cửa hàng kẹo ở tuổi 15, ông ta không biết rằng hồ sơ phạm tội của ḿnh sẽ được xóa. Ông ta nghĩ sẽ không bao giờ kiếm được công việc thực sự và cảm thấy không c̣n lựa chọn nào khác ngoài việc sống phạm tội.
Carl nói đă hoàn thiện phương pháp cướp ngân hàng sau vụ đầu tiên vào năm 1973. Sử dụng bản đồ địa h́nh, Carl xác định mục tiêu là các ngân hàng ở thị trấn nhỏ gần rừng và đường cao tốc, chờ đợi tới mùa thu đông (từ tháng 10 đến tháng 4) khi trời tối sớm. Ông ta lén quan sát các ngân hàng và nhân viên trong vài ngày để t́m hiểu hành vi của họ.
Carl ra tay vào tối thứ sáu, ngay trước giờ ngân hàng đóng cửa v́ lúc này sẽ có ít khách hàng hơn và có nhiều tiền mặt hơn. Carl đeo mặt nạ vừa khít, không để lộ cả màu da và mặc quần áo rộng thùng th́nh để che vóc dáng. Khi vào ngân hàng, Carl di chuyển theo kiểu "càng cua" để gây nhầm lẫn về chiều cao.
Sau khi gây án, Carl chạy vào rừng, sử dụng thiết bị chặn mùi để ngụy trang hướng đi, giấu bằng chứng ở nơi bí mật rồi nhảy lên chiếc xe đạp địa h́nh, đạp xuyên qua rừng đến chiếc xe van đậu sẵn gần xa lộ, chất xe đạp lên và tẩu thoát.
Tư duy chặt chẽ và kế hoạch tỉ mỉ của Carl khiến FBI và cảnh sát bó tay trong suốt 30 năm.
Carl Gugasian trong cuốn kỷ yếu của Đại học Villanova năm 1971. Ảnh: AP
Carl đă cướp khoảng 50 ngân hàng khắp Pennsylvania và các bang lân cận, lấy đi 2 triệu USD và bắn hai người - một lần do tai nạn, một lần do bị giật ḿnh, hai nạn nhân đều sống sót. Những tội danh này cộng lại khiến Carl phải đối mặt với mức án lên tới 115 năm. Tuy nhiên, v́ chủ động hợp tác điều tra và thể hiện sự thành khẩn trước ṭa, ông ta chỉ bị kết án 17 năm tù.
Một phần của thỏa thuận cho bản án 17 năm là Carl sẽ bắt đầu sự nghiệp mới với tư cách "nhà tư vấn bị giam giữ" cho FBI. Kể từ đó, Carl đă được phỏng vấn trên băng video cho một bộ phim đào tạo kỹ thuật chống cướp ngân hàng, để cung cấp cho học viện cảnh sát. Ông ta cũng giúp đỡ đơn vị lập hồ sơ của FBI và dẫn các đặc vụ đến 27 boongke của ḿnh ở Pennsylvania. Trong tù, Carl dạy toán học giải tích cho các tù nhân khác.
Sau khi ngồi tù 15 năm, Carl Gugasian được trả tự do sớm, vào ngày 5/5/2017, ở tuổi 69, v́ cải tạo tốt.
Carl Gugasian được nhắc đến trong nhiều bộ phim tài liệu về điều tra h́nh sự như The Bureau, Masterminds, phim ngắn The Friday Night Bank Robber (2013). Cách thức cướp ngân hàng của Carl được các nhà làm phim tái hiện trong The Place Beyond the Pines (2012).
VietBF@ sưu tập
