Mỹ có biết bao cách 'ra tay' ở Ukraine nhưng bất lực ở Kazakhstan

[nguoiduatinabc]

Theo các chuyên gia, Mỹ vốn có nhiều công cụ để sử dụng trong những tình huống khủng hoảng tương tự. Tuy nhiên, nhưng những công cụ đó lại không dùng được ở Kazakhstan. Tình trạng hỗn loạn tại Kazakhstan hiện nay rất bất thường.



"Chúng tôi chưa từng chứng kiến các cuộc biểu tình lớn như vậy ở Kazakhstan kể từ cuộc bất ổn ở Zhanaozen 10 năm trước. Quy mô của các cuộc biểu tình này là chưa từng có. Giá nhiên liệu tăng vọt đã thúc đẩy các cuộc biểu tình, nhưng nguyên nhân có thể còn sâu xa hơn nhiều" – Bà Melinda Haring, Phó Giám đốc Trung Tâm Á-Âu tại Hội đồng Đại Tây Dương nhận định.

Đáng nói, Kazakhstan có tầm quan trọng "đáng ngạc nhiên" đối với nền kinh tế của nhiều quốc gia ở châu Âu và tại châu Á [với mức độ thấp hơn] bởi sự ổn định chính trị mà nước nay Kazakhstan đạt được đã giúp họ vươn lên trở thành nước xuất khẩu dầu, than và khí đốt tự nhiên thuộc hàng quy mô trên thế giới.

Kazakhstan cũng là điểm trung chuyển năng lượng quan trọng cho các quốc gia Trung Á lân cận giàu tài nguyên. Nếu những cuộc biểu tình hiện nay leo thang đủ lớn để làm gián đoạn quá trình sản xuất hoặc vận chuyển năng lượng thì chúng có thể gây ra những tác động kinh tế nhất định đối với Kazakhstan và những nước liên quan.

Khi được hỏi chính phủ Mỹ có thể/nên can thiệp vào tình hình tại Kazakhstan như thế nào? Bà Haring cho rằng, Washington cần yêu cầu các nhà chức trách Kazakhstan ngừng kiểm soát mạng lưới internet và tránh bạo lực. Về lâu dài, Mỹ cần thúc ép Kazakhstan tổ chức các cuộc bầu cử tự do công bằng một cách hợp pháp, nếu không nước này sẽ phải chứng kiến các hoạt động biểu tình gia tăng.

Trong khi đó, theo chuyên gia Emma Ashford [cũng tại Hội đồng Đại Tây Dương], chính phủ Mỹ không có nhiều khả năng để can thiệp vào cuộc khủng hoảng tại Kazakhstan, bởi Mỹ hiện có rất ít ảnh hưởng tại Kazakhstan, thậm chí hiện nay không có đại sứ nào của Mỹ tại đó.

Mỹ vốn có nhiều công cụ để sử dụng trong những tình huống tương tự [ví dụ như các biện pháp trừng phạt…] nhưng những công cụ đó lại không phù hợp với tình huống ở Kazakhstan. Các công ty năng lượng lớn của Mỹ đang hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế Kazakhstan, do đó, lệnh trừng phạt của Washington đối với ngành này sẽ có nguy cơ gây ra tình trạng thiếu hụt sản xuất ảnh hưởng tới các đồng minh của Mỹ ở châu Âu.

Ngoài ra, do Nga nhiều lần cáo buộc rằng Mỹ ngầm hậu thuẫn cái gọi là "cách mạng màu" trong khu vực nên việc Washington ủng hộ những người biểu tình ở Kazakhstan có thể làm gia tăng căng thẳng với Moscow – một bước đi vô ích trong bối cảnh hiện nay.

Theo bà Ashford, cách tiếp cận tốt nhất đối với chính phủ Mỹ trước tình hình tại Kazakhstan hiện này là không can dự trực tiếp, ít nhất là cho đến khi nắm rõ hơn những gì đang diễn ra.

"Mỹ cần thu thập và phân tích thông tin, trao đổi với các bên, bảo vệ những khoản đầu tư đáng kể của Mỹ ở Kazakhstan và ủng hộ chủ quyền, cũng như toàn vẹn lãnh thổ của Kazakhstan – quốc gia đang có quan hệ tuyệt vời với Mỹ" - Ariel Cohen, một chuyên gia khác nêu quan điểm.

Hiện phản ứng của Mỹ đối với vấn đề Kazakhstan mới chỉ dừng ở các kênh ngoại giao. Trong khi đó, Nga đã đưa quân tới Kazakhstan, theo khuôn khổ "lực lượng gìn giữ hòa bình" mà Tổ chức Hiệp ước An Ninh Tập thể (CSTO) điều động để hỗ trợ quốc gia Trung Á bình ổn tình hình.

Đây được xem là một "cái cớ hoàn hảo" để Moscow hiện diện quân sự tại đây và Washington khó có thể sử dụng các biện pháp như từng áp dụng trong cuộc khủng hoảng ở Ukraine.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price đặt câu hỏi về việc liệu số binh sĩ của CSTO "có được mời đến Kazakhstan theo cách hợp pháp hay không",

"Chúng tôi có câu hỏi như vậy vì Kazakhstan và chính phủ của họ có đủ nguồn lực riêng (để giải quyết vấn đề)" - Ông Price nói.

Thư ký báo chí Nhà Trắng Jen Psaki cũng phát đi các thông điệp tương tự trong cuộc họp báo cùng ngày, đồng thời cho biết Mỹ sẽ theo dõi sát hành động của nhóm binh sĩ CSTO để xem liệu có hành vi vi phạm nhân quyền nào hay không.

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken thì thông báo rằng Washington đang tìm kiếm câu trả lời từ các quan chức Kazakhstan rằng tại sao họ lại phải nhờ đến sự hỗ trợ của lực lượng an ninh do Nga dẫn đầu để giải quyết tình trạng bất ổn trong nước, đồng thời cảnh báo Kazakhstan sẽ gặp khó khăn để yêu cầu Nga rút quân sau khi dập tắt bạo loạn và lập lại trật tự.