Đất nước của 'Con Rồng cháu Tiên' có vô số kỳ quan thiên nhiên đẹp, trong đó nổi trội hơn cả và được UNESCO trước bạ vào danh sách di sản thiên nhiên thế giới, đó là vịnh Hạ Long, vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng và quần thể danh thắng Tràng An thu hút du khách.
Vịnh Hạ Long thuộc tỉnh Quảng Ninh, rộng khoảng 1.500km2, với trên 1600 đảo đá lớn nhỏ có tên và không có tên, có nơi tụ lại, trông xa ngỡ chúng chồng chất lên nhau. Có chỗ tách ra hai vách đá dựng đứng đối diện nhau qua lạch nước.
Toàn cảnh Hạ Long (Quảng Ninh).
Đi giữa Hạ Long hàng ngàn đảo đá sừng sửng, cao thấp khác nhau, mỗi ḥn một vẻ, ta có cảm giác như đang đi giữa một thế giới động vật đă trải qua hàng triệu triệu năm hóa đá như: Ḥn Gà Trọi, ḥn Yên ngựa, ḥn Con Chó, ḥn Con cốc, ḥn Đại Bàng, ḥn Ông Già Biển Cả…Đảo đá Hạ Long, dưới bàn tay sắp xếp của tạo hóa, đă tạo nên những công tŕnh kiến trúc tự nhiên kỳ vĩ. Đó là những đảo đá mang h́nh thù kỳ thú: h́nh hộp, h́nh tháp, h́nh nón, như ḥn Đỉnh Hương, ḥn Quả Đào…. Các đảo này hoặc đứng một ḿnh, giữa những luồng lạch như ḥn Đũa, ḥn Gà Trọi…, hoặc dựa vào một dăy núi như ḥn Yên Ngựa, ḥn Bướm…. Có những ḥn 4 mặt phẳng ĺ, bề thế như “trụ Trời”, đen bóng như gỗ mun, gỗ trắc đó là ḥn Ấm, ḥn Đỉnh Hương…Có ḥn uốn lượn cong vút, càng lên cao càng sắc nhọn. Trên đó các loài dây leo, cây dại, các loài thân gỗ như chồi, thông đá…, phủ lên một màu xanh mướt, giữa biển trời xanh bao la.
Vú Mẹ Âu Cơ, động Thiên Cung, Hạ Long (Quảng Ninh).
Hạ Long, vùng biển duy nhất trên thế giới, với diện tích không rộng, đă mọc lên hàng ngàn đảo đá, trong đó vô số hang động kỳ khu, chứa đựng nhiều tác phẩm “điêu khắc tự nhiên” tuyệt vời trên đá, đó là hang Đầu Gỗ, có nhiều nhũ đá nhô lên với những h́nh dạng phong phú. Tường truyền đây là sa bàn trận đánh thắng quân Nguyên ở Bạch Đằng giang năm 1288 của Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn. Ngoài ra c̣n có hang Bồ Nông, hang Trống, hang Sửng Sốt… Đặc biệt có động Thiên Cung được phát hiện năm 1994. Động dài 250m, rộng 25m, cao 20m, có nhiều vách đá ngăn. Mỗi vách đá là một tuyệt tác. Đứng dưới ṿm động cao lồng lộng, trong mầu nhũ đá xanh, vàng óng ánh như dát vàng, dát bạc… giữa một thế giới sinh linh vừa ảo vừa thực như thạch nhũ “Vú Mẹ Âu Cơ”, “Chiếc Gậy Thần” của Tôn Ngộ Không…, khiến du khách ngỡ ḿnh đang sống trong mộng.
Thiên nhiên Hạ Long tươi đẹp. Vào mùa hạ, lớp lớp dây leo, phong lan, cây dại đua nhau nở hoa, khoe sắc.
Mùa thu, mang đến cho Hạ Long những đêm trăng huyền diệu. Ánh trăng chiếu xuống mặt nước như được dát một lớp thủy ngân óng ánh. Dưới ánh trăng mờ, những đảo đá im ĺm, hiện lên những cảnh tranh tối tranh sáng.Đảo quen, giờ trở nên xa lạ, huyên bí trong đêm trăng thu.
Mùa xuân về, khi các rừng táo, rừng mơ quanh vịnh, hoa nở trắng một góc trời, là lúc Hạ Long căng tràn sức sống. Hạ Long chập chờn trong làn sương mung lung. Thuyền đi trong sương mà ngỡ như đi trong mây bồng bềnh.
Với những giá trị nổi bật toàn cầu về cảnh quan, năm 1994, Hạ Long được UNESCO công nhận là di sản thiên nhiên thế giới và năm 2000, Hạ Long lại được công nhận lần 2, bởi Hạ Long c̣n mang giá trị toàn cầu về địa chất, địa mạo.
Việt Nam rất tự hào c̣n có vườn Quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng, thuộc tỉnh Quảng B́nh, nằm trên cao nguyên đá vôi (karst), rông 200.000 ha. Kiến tạo đá vôi của vườn Quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng được h́nh thành khoảng 400 triệu năm trước, từ thời Cổ sinh, nên đá vôi PN-KB thuộc loại cổ nhất châu Á.
Động Phong Nha.
Đặc trưng của vườn Quốc gia PN-KB là có nhiều hang động, sông ngầm và hệ thống động thực vật quư hiếm được ghi vào sách đỏ Việt Nam và thế giới.
Các hang động ở đây, có sông ngầm dài khoảng 70 km, nhưng các nhà thám hiểm chỉ mới khám phá được 20km.
Vườn Quốc gia PN-KB, ngoài động Phong Nha có từ trước, năm 2005, các nhà thám hiểm đă phát hiện thêm động Thiên Đường. Theo đánh giá của Hiệp hội Hang động Hoàng gia Anh, động Thiên Đường là động lớn nhất đẹp nhất tại vườn Quốc gia PN-KB. Động Thiên Đường có khối thạch nhũ kỳ ảo nhất, có những cột thạch nhũ lớn đường kính lên tới 1-2m, trông giống tượng Phật Bà Quan Âm. Có những thạch nhũ trông giống cung điện, lâu đài như Thạch Hoa viên.
Thạch nhũ động thiên đường - động Phong Nha (Quảng B́nh)
Đặc biệt tháng 4/2009, Đoàn thám hiểm Hiệp hội Hang động Hoàng gia Anh, với sự giúp đỡ của ông Hồ Khanh, người địa phương, đă t́m ra hang Sơn Đọng, có kích thước lớn nhất các hang động thế giới, với chiều dài 5km, cao 200m, rộng 150m, lớn gấp 4-5 lần động Phong Nha và lớn hơn động Thiên Đường và lớn hơn nhiều so với hang Deer thuộc vườn Quốc gia Gunung, Malaysia. Sông ngầm ở đây cùng dài hơn sông ngầm động Phong Nha. Qua công tác nghiên cứu cho thấy hố sụt ở đây có độ sâu trên 255m, đó là hố sụt sâu nhất Việt Nam.
Điều đáng ngạc nhiên là trong động Sơn Đọng có cả một hệ thực vật xanh tốt.
Vườn Quốc gia PN-KB là nơi sinh sống của hơn 140 loài thú của 31 họ và 10 bộ, nổi bật nhất là hổ, ḅ tót, 302 loài chim trong đó có 43 loài nằm trong sách đỏ Việt Nam và 19 loài sách đỏ thế giới. Có 81 loài ḅ sát và lưỡng cư, trong đó có nhiều loài nằm trong sách đỏ Việt Nam và thế giới. có 259 loài chim, 72 loài cá.
Theo tổ chức Bảo tồn Động vật Hoang dă Thế giới (FFI) cho biết vườn Quốc gia PN-KB c̣n có 4 loài linh trưởng, thuộc diện nguy cấp trong phạm vi toàn cầu, đó là voọc Hà Tĩnh, voọc đen tuyền, voọc ngủ sắc và vượn đen má trắng.
Vườn Quốc gia PN-KB c̣n có một khu rừng nguyên sinh nhiệt đới, đa dạng sinh học. Đặc biệt tại đây, ở độ cao 800m (so với mực nước biển) có một rừng cây bách xanh rất quư hiếm. Có cây đường kính từ 1 -1,5m, cao 20-30m. ngoài ra c̣n có nhiều ḍng thác đẹp đến mê hồn.
Vườn Quốc gia PN-KB là nơi có nhiều hang động, sông ngầm nổi tiếng thế giới,đă được UNESCO công nhận là di sản thiên nhiên thế giới năm 2003.
Năm 2014, Việt Nam rất vinh dự được UNESCO trước bạ quần thể danh thắng Tràng An vào danh sách di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới, c̣n gọi là di sản hỗn hợp. Quần thể danh thắng Tràng An thuộc tỉnh Ninh B́nh, nơi gắn liền với 4 triều đại Đinh, Lê, Lư, Trần. Theo đánh giá của các nhà khoa học, Tràng An là một trong những địa danh hiếm hoi ở Việt Nam, sở hữu một thảm thực vật rừng nguyên sinh cùng hệ sinh thái đất ngập nước vô cùng phong phú. Danh thắng Tràng An mang nhiều giá trị nổi bật toàn cầu về văn hóa, lịch sử và địa chất địa mạo. Trong bài này người viết chỉ đề cập về di sản thiên nhiên.
Một góc danh thắng Tràng An (Ninh B́nh)
Tràng An là nơi có cảnh quan núi đá vôi (karst) đẹp và quyến rủ nhất thế giới. Phủ lên cảnh quan là thảm thực vật rừng nhiệt đới và các tháp h́nh nón hùng vĩ cao trên 200m, với các hồ trũng, hẹp, khép kín, bao quanh bởi sông núi, nối nhau trùng điệp và các đầm lầy thông nhau qua một hệ thống khe suối xuyên ngầm với chiều dài lên đến 1km.
Danh thắng Tràng An (Ninh B́nh) trong ngày hội
Thiên nhiên Tràng An đẹp với những ngọn núi, hang động kỳ thú, sông nước thanh b́nh và một hệ thống thực vật đa dạng, quư hiếm. Đây là một vùng núi đá vôi (karst) trồi lên giữa đồng bằng ven biển, nằm xen kẻ với hàng loạt khe suối và thung lũng ngập nước. Núi đá ở đây có nhiều hang động với những thạch nhũ muôn h́nh vạn trạng, như động Thiên Hà, động Vái Trời, động Ba Cô. Động Thủy Cung…Tràng An là một cảnh quan có dạng chuyển tiếp giữa núi đá vôi h́nh nón với nhau qua các đỉnh sắc cạnh và núi đá vôi thấp, đứng rời trên các đồng bằng bồi tích. Mỗi dạng địa h́nh đại diện cho các giai đoạn khác nhau trong quá tŕnh tiến hóa địa mạo đang diễn ra trong quá tŕnh xâm thực. Trên các vách đá ta thấy dấu hiệu các ngấn sóng trầm tích biển. Trên thế giới không có vùng đá vôi (Karst) nào cho những bằng chứng dao động mực nước biển diễn ra qua một giai đoạn địa chất dài và rơ ràng như ở Tràng An, Ninh B́nh.