WHO và Mỹ lại bất đồng về tiền bạc

[Romano]

WHO vừa có đề xuất kêu gọi các nước thành viên tăng góp tiền, có thông tin Mỹ không ủng hộ và muốn lập quỹ riêng do chính các nhà tài trợ trực tiếp kiểm soát.
Nhóm công tác về tài chính bền vững của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) vừa đưa ra bản đề xuất tăng mức đóng góp hàng năm của mỗi quốc gia thành viên, hãng tin Reuters dẫn một tài liệu của WHO đề ngày 4-1 và vừa được công bố trực tuyến.
WHO kêu gọi các nước tăng đóng góp

Theo đề xuất, các nước thành viên được kêu gọi tăng dần mức đóng góp bắt buộc từ năm 2024. Mục tiêu là đến năm 2028 tổng đóng góp của các nước sẽ bằng một nửa ngân sách của WHO (tầm 2 tỉ USD), so với mức dưới 20% hiện nay.

Ngân sách cốt lõi của WHO là nhằm chống lại đại dịch và củng cố hệ thống chăm sóc y tế trên toàn thế giới. Mục tiêu của WHO là tăng thêm ngân sách 1 tỉ USD mỗi năm để giải quyết những thách thức toàn cầu cụ thể như các bệnh nhiệt đới và cúm.

Đề xuất này là một phần của quá trình cải cách rộng lớn hơn, lý do liên quan đến đại dịch COVID-19. Đề xuất nêu bật những hạn chế về quyền lực của WHO trong việc can thiệp sớm vào cuộc khủng hoảng y tế.Những người ủng hộ cho rằng sự phụ thuộc vào nguồn tài trợ tự nguyện hiện nay từ các quốc gia thành viên và từ các tổ chức từ thiện như Quỹ Bill và Melinda Gates buộc WHO phải tập trung vào các ưu tiên do các nhà tài trợ đặt ra, và khiến tổ chức này ít có khả năng chỉ trích các thành viên khi mọi việc diễn ra không như ý muốn.

Hội đồng độc lập về đại dịch vốn được chỉ định để cố vấn về việc cải cách của WHO đã kêu gọi tăng nhiều hơn các khoản phí bắt buộc, lên 75% mức ngân sách cốt lõi. Theo hội đồng này, hệ thống hiện tại là "rủi ro lớn đối với tính toàn vẹn và độc lập" của WHO.

Chính WHO cũng từng đưa quan điểm rằng "WHO chỉ có thể thực hiện đầy đủ các ưu tiên của các quốc gia thành viên khi có được các quỹ linh hoạt và có thể dự đoán được".

Theo các nguồn tin quan chức châu Âu, các nước lớn ở Liên minh châu Âu trong đó có Đức ủng hộ đề xuất này. Các nhà tài trợ châu Âu đặc biệt ủng hộ việc trao quyền thay vì làm suy yếu các tổ chức đa phương, bao gồm cả WHO.

Hầu hết các nước châu Phi, Nam Á, Nam Mỹ, Ả Rập cũng ủng hộ.

Mỹ không ủng hộ, muốn lập quỹ riêng


Tuy nhiên, chính phủ Mỹ không ủng hộ đề xuất tăng mức đóng góp WHO vì không yên tâm về khả năng của WHO trong việc đối đầu với các mối đe dọa trong tương lai, bao gồm cả từ Trung Quốc, Reuters dẫn thông tin từ một số nguồn tin quan chức Mỹ.

Mỹ đã chỉ trích mạnh WHO vào thời gian đầu của đại dịch COVID-19. Tổng thống Donald Trump đã rút Mỹ ra khỏi WHO sau khi cáo buộc tổ chức này bênh vực sự chậm trễ ban đầu của Trung Quốc trong việc chia sẻ thông tin khi COVID-19 xuất hiện ở Vũ Hán vào năm 2019.

Tổng thống Joe Biden đã sớm đưa Mỹ trở lại tham gia WHO. Tuy nhiên nhiều quan chức Mỹ nói với Reuters rằng WHO cần cải cách nhiều, đồng thời nêu lên các lo ngại về hệ thống quản trị, cấu trúc và khả năng đối đầu với các mối đe dọa đang gia tăng, đặc biệt là từ Trung Quốc.

Theo các nguồn tin quan chức Mỹ, thay vì ủng hộ đề xuất tăng mức đóng góp cho WHO, Mỹ đang vận động thành lập một quỹ riêng, do các nhà tài trợ trực tiếp kiểm soát, để tài trợ cho việc phòng ngừa và kiểm soát các trường hợp khẩn cấp về y tế.

Chính phủ Mỹ chưa bình luận. Mỹ vốn là nhà tài trợ hàng đầu của WHO.

Bốn quan chức châu Âu tham gia vào quá trình thảo luận về đề xuất xác nhận sự phản đối của Mỹ.

Theo một trong bốn quan chức, kế hoạch của Mỹ vận động thành lập một quỹ riêng "gây ra sự hoài nghi ở nhiều quốc gia". Theo quan chức này, việc tạo ra một cấu trúc mới do các nhà tài trợ kiểm soát chứ không phải do WHO, sẽ làm suy yếu khả năng của WHO trong việc chống lại các đại dịch trong tương lai.

Một trong các nguồn tin quan chức châu Âu cho biết một số nước lớn khác, bao gồm Nhật và Brazil, cũng do dự về đề xuất của WHO. Hai trong số các quan chức châu Âu cho biết Trung Quốc vẫn chưa thể hiện rõ lập trường. Tuy nhiên một quan chức nhận định rằng Trung Quốc nằm ở bên chỉ trích đề xuất này. Hiện Nhật, Trung Quốc và Brazil chưa bình luận.