Hiện nay tôi đang sống với gia đ́nh cô con gái út. Cháu có một gái đă trưởng thành sống ở tiểu bang khác và một cháu trai đang học năm cuối của trung học. Chồng cháu thỉnh thoảng phải đi làm xa. Hai vợ chồng tôi đă đến tuổi già gần đất xa trời, nên thời khắc biểu của những thành viên trong gia đ́nh rất khác nhau, nên ít khi chúng tôi ngồi lại cạnh nhau cùng ăn chung một bữa cơm.
Buổi sáng thức dậy trễ, th́ con cái đă đi làm, cháu đă đến trường, vợ th́ luẩn quẩn ở sau khu vườn nhỏ, đành ngồi ăn sáng một ḿnh. Buổi tối, thấy cơm canh đă sẵn sàng nhưng chưa thấy ai sẵn sàng cùng ăn với ḿnh. Gọi vợ th́ vợ bảo:
-“Ông cứ ăn đi, tôi mới ăn củ khoai, c̣n ngang bụng!” Gọi con th́ con thưa: “Ba cứ dùng cơm đi, con đang bận tay!” Đứa cháu th́ khi hiện khi biến, chẳng mấy khi gặp mặt, có khi ăn ở trong bếp hay đem phần ăn lên pḥng riêng để có sự tự do một ḿnh.
Tôi muốn có những bữa ăn đông người, vui vẻ, có tiếng cười nói rộn ràng, nhưng thường là phải ăn những bữa ăn một ḿnh. Bữa ăn một ḿnh th́ đâu cần đến mâm bàn dọn ra ngay ngắn, tươm tất, mà sao cũng cho xong một bữa ăn. Một tô cơm trộn thức ăn, và một cái muỗng, ngồi trước máy computer hay trước máy truyền h́nh. Bạn có nghĩ một bữa ăn như thế có dễ tiêu hoá, có lợi cho sức khoẻ hay không? Và một bữa ăn như thế có buồn không?
Tôi không bao giờ quên được những bữa ăn gia đ́nh thời thơ ấu. Tất cả mọi người trong gia đ́nh đều chờ nhau vào mâm cơm một lượt, dù là buổi sáng giờ trưa hay bữa chiều tối. Bữa cơm có cả ông bà nội, cha mẹ, cả anh chị cùng mấy đứa em nhỏ, kể cả thành viên nhỏ bé của đại gia đ́nh là con mèo vàng luẩn quẩn chờ miếng ăn trong ḷng bà nội tôi.
Rồi thời gian qua đi, kẻ c̣n, người mất, gia đ́nh mỗi người một nơi. Tôi lớn lên, tạo lập một gia đ́nh nhỏ, có những bữa ăn sum họp gia đ́nh, nhưng không quên được những người đă đi xa, không c̣n hiện diện trên cuộc đời này nữa.
Rồi chiến tranh, tù đày, xô đẩy con người mỗi người đi mỗi hướng. Trong một trại tù nào đó, trên cái chơng tre tập thể, hay bữa trưa ngoài b́a rừng, tôi ngồi dùng đũa đếm những hạt ngô bung, xót xa nhớ đến những bữa cơm gia đ́nh. Khi tôi từ nhà tù trở về, th́ bữa cơm không c̣n là bữa cơm nữa. Con tản mát, vợ chạy gạo mỗi ngày, nồi cơm lạnh lẽo trên bếp, ai thấy th́ ăn. Thời Cộng Sản vào nhà, không c̣n hai chữ “sum họp,” cũng chẳng c̣n câu “ngồi lại với nhau.”
Ra hải ngoại, th́ cái văn hoá “bữa cơm gia đ́nh” cũng đă mờ nhạt. Ly cà phê bữa sáng trên xe, cái hamburger cùng ly coke vào giờ lunch và những buổi tối về nhà trong giờ giấc trước sau không đồng nhất. Phải chờ đến những ngày Lễ Tết, sinh nhật, cha con, anh chị em họa hoằn mới có dịp ngồi lại trong những bữa tiệc cuối tuần.
Các bạn c̣n trẻ có lẽ chưa cảm nhận được nỗi buồn khi phải ngồi ăn một ḿnh. Thức ăn có ngon đến đâu, bổ dưỡng đến đâu mà không “dịch vị” của tiếng cười, niềm vui, chỉ c̣n “gia vị” của cô đơn, buồn nản, th́ bữa ăn ấy chỉ c̣n là bổn phận ăn để sống. Chính các vị y sĩ cũng đă khuyên người già “ăn uống phải có bạn, nên ăn chung với gia đ́nh hay con cháu. Về phần con cháu, cũng không nên để cho cha mẹ ḿnh ăn uống trong cô đơn buồn tẻ, v́ khi ăn một ḿnh, sẽ kém vui, và ăn ít đi, không tốt cho sức khoẻ. Sự cô đơn sẽ làm miếng ăn thêm cay đắng.”
Rơ ràng là tâm lư đă tác dụng vào sinh lư. Dù đau yếu, suy kiệt, ṃn mỏi nhưng tôi vẫn nghĩ rằng những người sống chung với con cháu, hay c̣n vợ chồng có khả năng sống lâu hơn là những ông bà cụ già hiện đang sống một ḿnh trong những căn pḥng lạnh lẽo của những căn “nursing home.”
Trong nhà dưỡng hưu, tôi đă thấy những bữa cơm gọn gàng trong những cái khay nhỏ do nhà bếp đưa đến tận giường, để cả giờ nguội lạnh mà các ông bà vẫn chưa muốn ăn. Tôi đă đến thăm nhà thơ Nguyễn Chí Thiện lẻ loi trong căn nhà già ở Santa Ana lúc ông chưa vào bệnh viện. Lúc ấy vào buổi xế trưa, mà từ sáng đến giờ, nồi cơm điện c̣n nguyên chưa được xới ra trên bếp, thức ăn c̣n để lạnh ngắt trong tủ lạnh. Ông thú nhận là ông không muốn ăn, mà chỉ ăn v́ “nghĩa vụ,” một nghĩa vụ nặng nề! Chung quy cũng v́ nỗi buồn cô đơn, thui thủi một ḿnh.
Keith Ferrazzi, tác giả cuốn sách “Đừng bao giờ đi ăn một ḿnh (Never eat alone) không nói về sự cô đơn mà nói về sự giao tiếp đưa đến sự thành công và hạnh phúc cho cuộc sống. Chúng ta không bàn đến chuyện “ăn một ḿnh” theo lối này.
Đă đi hết một chặng đường dài, đă lo toan cho mọi thứ, nhưng cuối cùng tuổi già cô độc bên mâm cơm, lặng lẽ một ḿnh. Những bậc cha mẹ già không mong con tặng quà, phải chi con ghé nhà thăm, ngồi ăn với cha hay mẹ một bữa cơm, nói cười như thuở ấu thơ.
VietBF©sưu tập