Hàn the và cách chọn thực phẩm không chứa hàn the

[florida80]

Thời gian qua, Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế đã đưa ra khuyến cáo tuyệt đối không sử dụng hàn the (một chất rắn kết tinh màu trắng, mềm, dễ dàng hòa tan trong nước) trong sản xuất, chế biến thực phẩm vì gây ra nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe.


Hàn the là một phụ gia thực phẩm được sử dụng lâu đời, nó đã góp phần tạo nên một số loại sản phẩm truyền thống nổi tiếng như: giò lụa, chả quế, bánh giò, bánh đúc… hàn the còn được dùng để bảo quản thịt tươi, cá tươi khá phổ biến.

Cùng với sự phát triển của khoa học, các nghiên cứu độc học đã cho thấy thực phẩm chứa hàn the có thể gây ngộ độc cấp tính hoặc mạn tính cho người ăn những thực phẩm chứa hàn the.

Do độc tính của Hàn the, từ năm 1925 nhiều nước trên thế giới đã cấm sử dụng hàn the trong chế biến và bảo quản thực phẩm. Tại Việt Nam năm 1998 Bộ y tế đã có Quyết định 867/QĐ-BYT ngày 4 tháng 4 năm 1998 về việc ban hành quy định danh mục các chất phụ gia được phép sử dụng trong thực phẩm, năm 2019 có Thông tư 24/2019/TT-BYT ngày 30/8/2019 quy định về quản lý và sử dụng phụ gia thực phẩm đã không cho phép sử dụng hàn the làm phụ gia sản xuất, chế biến thực phẩm.


Hàn the hay còn gọi là Borax

Như vậy, ở nước ta từ năm 1998 hàn the không còn là một loại phụ gia thực phẩm nữa. Tuy nhiên, nhiều người vì lợi nhuận, muốn tăng độ giòn, ngon cho thực phẩm vẫn cho hàn the vào.

Hàn the độc như thế nào?

Hàn the có tên khoa học là Natri borat (hoặc borax), công thức hóa học là Na2B4O7, nó có tính sát khuẩn nhẹ, đặc biệt nó làm cho sản phẩm tinh bột, thịt, cá,...trở nên dai, giòn.

Nhờ tính chất sát khuẩn nhẹ (nên có thể kéo dài thời gian bảo quản cho sản phẩm) và đặc biệt là tính làm cho sản phẩm dai, giòn nên hàn the đã được cho thêm vào nguyên liệu để sản xuất bún, mì, phở, bánh cuốn, bánh đúc, bánh suse, thạch và sản phẩm chế biến từ thịt như giò, chả, nem chua, cá,...Việc này là không được phép.

Hàn the có khả năng tích tụ trong cơ thể gây tổn thương gan và thoái hóa cơ quan sinh dục, khi ăn các sản phẩm có hàn the sẽ có hiện tượng khó tiêu, chán ăn, gây mệt mỏi cho người sử dụng do hàn the cản trở quá trình thu protein và glucid . Theo PGS Nguyễn Duy Thịnh – nguyên giảng viên Viện thực phẩm, Đại học Bách Khoa, Hà Nội, hàn the có thể gây ngộ độc cấp tính cho người sử dụng với liều lượng thấp. Liều từ 5 gam trở lên đã gây ngộ độc cấp tính có thể dẫn đến tử vong. Hàn the có thể gây ngộ độc mạn tính, ảnh hưởng đến thận, gan, biếng ăn, suy nhược cơ thể. Trong thực tế ít gặp trường hợp ngộ độc cấp tính do hàn the mà thường gặp ngộ độc mạn tính. Khi vào cơ thể, hàn the khó bị đào thải mà tích tụ ở gan, đến khi lượng tích lũy trong cơ thể đủ lớn, sẽ gây các bệnh mãn tính.

Cách nhận biết hàn the có trong thực phẩm

Để nhận biết thực phẩm có chứa hàn the hay không, ta có thể tạo ra những que thử như sau:

Trên cơ sở Hàn the có tính kiềm nên khi tác dụng với giấy nghệ thì làm giấy nghệ chuyển từ màu vàng sang đỏ. Dựa vào đặc tính này để phát hiện nhanh hàn the. Giã nhỏ nghệ, ngâm trong cồn từ 3 – 4 giờ, sau đó gạn lấy dung dịch nghệ. Tiếp đến ngâm giấy lọc trong dung dịch nghệ khoảng 1 giờ. Sau đó, vớt ra để se mặt và ngâm tiếp giấy lọc trong dung dịch nghệ khoảng 1- 2 giờ rồi vớt ra phơi khô trong gió. Cắt nhỏ thành từng miếng (1,0 x 2cm) đựng trong hộp kín dùng dần ( chú ý chỉ sử dụng đối với sản phẩm bánh đúc, chả, các sản phẩm bột mà không sử dụng đối với các sản phẩm cá, tôm).


Thử hàn the trong sản phẩm chả - vạch trên của que thử có màu đỏ -> chả có hàn the

Muốn thử xem thực phẩm bánh đúc, giò chả,… có hàn the không, bạn có thể lấy miếng giấy nghệ ấn vào bề mặt sản phẩm thử, ví dụ như giò (chả). Nếu mặt giò quá khô, bạn có thể tẩm ướt nhẹ giấy nghệ bằng chút nước sạch trước khi đặt vào bề mặt giò. Sau một phút quan sát, nếu thấy giấy nghệ chuyển từ màu vàng sang đỏ thì kết luận giò có hàn the.

Đây là phương pháp rất đơn giản, nên thiết nghĩ các bà nội trợ nếu không thể mua test nhanh trên thị trường thì có thể sử dụng phương pháp làm que thử như trên để sử dụng lựa chọn các sản phẩm, tuy nhiên phương pháp test nhanh chỉ là một biện pháp mang tính sàng lọc, định tính chứ không mang tính định lượng, vì vậy muốn có kết quả đảm bảo chính xác cần phải có cơ quan chức năng xét nghiệm mới xác định được chính xác mức độ và hàm lượng của hàn the trong sản phẩm.