Ông Sáu Tuấn kể, nhiều lần khi đi xuồng ngoài vuông tôm, ông đă chứng kiến loại cá này làm nhiều "tṛ khỉ".
“Săn” cá chẽm ở Ḥn Đá Bạc
Hung dữ, tinh ranh, lanh lẹ, miệng há đầy răng nanh... là những đặc điểm có ở loài cá lạ nhất miền Tây, mang tên là tḥi ḷi. Chúng có đôi mắt lồi lên và to như ḥn bi ve, lại nhô lên hẳn đỉnh đầu, thường sống trong lùm cây hoặc hang sâu hàng mét.
Một đặc tính mà loài cá này sở hữu không có ở bất kỳ giống cá nào khác, đó là khả năng biết "leo cây". Không phải chậm chạp mà chúng leo nhanh "như chảo chớp". Với làn da xù x́ đen xám, đôi vây tựa như hai cánh tay hay bánh chèo, giúp chúng trườn, ḅ nhanh trên lớp bùn lầy, nước, mặt đất, leo lên cây.
Chúng chỉ lớn cỡ 2 - 3 ngón tay, thường sống ở những băi śnh lầy, cửa sông, rừng đước ngập mặn, như đất mũi Cà Mau, rừng U Minh Thượng.... Đặc biệt, vào Ngày Quốc tế về Trái đất năm 2011, cá tḥi ḷi được tổ chức Sinh vật thế giới xếp vào hàng 6 con vật "kỳ lạ nhất hành tinh".
Cá tḥi ḷi trong tự nhiên. Ảnh: Internet
Cận cảnh con cá "leo cây".
Cá tḥi ḷi dính bẫy. Ảnh: báo Cà Mau
Ông Sáu Tuấn (một người nuôi tôm tại vùng hẻo lánh ở Cà Mau, Đầm Dơi) từng chia sẻ trên tờ Lao động, cá tḥi ḷi có thể hô hấp khi lên cạn, trao đổi khí qua làn da như ếch. Đôi vây của chúng có hệ cơ phát triển, nơi chúng chọn đào hang trú ẩn thường rất "hiểm", như các lùm cây, phần rễ sâu um tùm... Hang của chúng có thể sâu tới 2 mét và có nhiều ngóc ngách.
Một đặc tính dễ nhận thấy của cá "leo cây" được ông nêu ra, đó là cá này chỉ ra ngoài kiếm ăn khi nước lớn, c̣n khi nước ṛng chúng lại chui vào hang.
Kỳ lạ đàn cá tra hơn 20 tấn đổ về ken đặc quanh căn nhà ở An Giang: Công an hỗ trợ bảo vệ
"Dân ở đây thường gọi tḥi ḷi là cá leo cây. Rất nhiều lần khi đi xuồng ngoài vuông (hồ tôm), tui chứng kiến hắn làm nhiều "tṛ khỉ" như trèo vắt vẻo trên những cây đước, mắm..., nhưng có người đến gần th́ chúng nhảy tơm xuống sông", ông Sáu Tuấn mô tả với nguồn trên.
Theo báo Cà Mau, do cá tḥi ḷi rất tinh quái, thường đào một hang chính và một hang phụ để dễ thoát thân khi gặp nguy hiểm, nên muốn bắt chúng phải có nhiều kinh nghiệm cũng như kỹ thuật.
Ông Nguyễn Văn Nhuần (Khu du lịch sinh thái cộng đồng xă Đất Mũi) cho nguồn này biết, người bắt tḥi ḷi cần quan sát xem hang đó có cá hay không, để đặt lưới, xà di ở miệng hang. Với những hang śnh đục và có dấu vây th́ đảm bảo có cá.
Ông Danh Sang (người dân xă Viên An, huyện Ngọc Hiển) kể, với kinh nghiệm nhiều năm trong nghề, ông nhận thấy hang nào có đất mới đùn ra và nước đục th́ bên trong mới có "quái ngư" tḥi ḷi. Trong một buổi đi săn cá, mấy chục xà vi lưới mà ông đặt cái nào cũng trúng cá, nhưng ông chỉ bắt con to, thả những con nhỏ. "Ḿnh bắt cá nhỏ như vậy tiếc lắm. Ngay cả ốc len, vọp, cua, ba khía... cũng vậy, con nào c̣n nhỏ th́ thả lại với rừng", ông bày tỏ.
Cảnh người dân lội śnh bắt cà tḥi ḷi. Ảnh cắt từ video của truyền h́nh báo Cà Mau online
Ảnh: Cổng TTĐT tỉnh Tiền Giang
Ngoài ra, cá "leo cây" được coi là đặc sản ngon thứ thiệt miền Tây, với phần thịt ngọt thơm, dai, chắc, không hề tanh. Chúng có thể dùng nướng muối ớt, nấu canh chua, chiên, kho. Nhiều năm qua, các điểm du lịch sinh thái ở Cà Mau đă cho du khách trải nghiệm việc tự lội śnh bắt cá tḥi ḷi.